شیراز، شهر حافظ و سعدی شهر گل و بلبل و مصداق و معرف یک شهر ایرانی است. فرهنگ و ادب ایران آن‌قدر با این شهر در پیوند است که واقعا نمی‌توان ایران و زبان فارسی را بدون شیراز و حافظ و سعدیش تصور کرد.
اطراف شیراز را رشته کوه‌های نسبتاً مرتفعی به شکل حصاری استوار، احاطه کرده‌اند که از لحاظ سوق الجیشی و حفظ شهر اهمیت ویژه‌ای دارند.
این شهر در منطقه کوهستانی زاگرس واقع شده و آب و هوایی معتدل دارد. شیراز از غرب به کوه دراک، از شمال به کوه‌های بمو، سبزپوشان، چهل‌مقام و باباکوهی، از رشته کوه‌های زاگرس محدود است.
- شهر تاریخی و باستانی دارابگرد / محوطه تاریخی پاسارگاد / آثار تاریخی و باستانی تخت جمشید / نقش برجسته پل آبگینه (تیمور میرزا) / نقش برجسته سر مشهد / قلعه دختر روستای دوان / نقش برجسته رجب / آتشکده آذرخش / تنگ تاریخی چوگان / شهر تاریخی ایزدخواست / کاروانسرای ایزدخواست / شهر تاریخی بیشابور / غار شاپور / غار کان گوهر / قلعه اژدها پیکر / میمون قلعه / کاروانسرای شاه عباسی سیوند / آتشکده کاریان / شهر باستانی گور یا شهر فیروزآباد / قلعه دختر / آتشکده دارابگرد / آتشکده اردشیر / نقش رستم / پارک ملی بمو / غار وراء / غار سنگ تراشان /
- روستای دوان / آرامگاه شاهچراغ / مسجد وکیل / مسجد نصیرالملک / باغ نارنجستان قوام / باغ دلگشا / باغ ارم / دروازه قرآن شیراز / بازار وکیل شیراز / بازار قیصریه لار / آرامگاه ابش خاتون / بقعه سیدالحرمین /
استان فارس و به ویژه شهر شیراز از دیرباز مقصد بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی بوده است. شیراز یکی از مهم‌ترین مراکز گردشگری و توریستی ایران است و با جاذبه‌های تاریخی فراوان شهرت جهانی دارد.
روز 15 فروردین با تصویب شورای شهر شیراز و تایید مجلس شورای اسلامی به نام روز شیراز نامگذاری شده‌است.
رودخانه خشک شیراز رودخانه فصلی است که پس از عبور از شهر شیراز به سمت جنوب شرقی حوضه خود متمایل شده و به دریاچه مهارلو می‌ریزد.
- از جاذبه‌های تاریخی شهر شیراز می‌توان به آتشکده صمیکان، آرامگاه حافظ، آرامگاه خواجوی کرمانی، آرامگاه سعدی، ارگ کریم‌خان، باغ ارم، باغ تخت، باغ چهل‌تن، باغ دلگشا، باغ عفیف‌آباد، باغ نارنجستان قوام، باغ هفت‌تن، خانه صالحی، حمام باغ نشاط، عمارت باغ ایلخانی، عمارت باغ نشاط، عمارت دیوانخانه، عمارت کلاه‌فرنگی باغ نظر، مسجد نصیرالملک، قصر ابونصر، قلعه کک‌ها، مدرسه آقاباباخان، مدرسه خان، موزه پارس، موزه هفت‌تنان، نقش‌برجسته بهرام اشاره کرد.
- از جاذبه‌های طبیعی شهر شیراز نیز می‌توان به آبشار کوهمره سرخی، برم‌دلک، پارک قلعه‌بندر، پارک ملی بمو، باغ پرندگان شیراز، پیربناب، چشمه جوشک، چشمه خارگان، چشمه ریچی، دریاچه دشت ارژن، دریاچه مهارلو، رکن‌آباد، رودخانه قره‌آغاج، روستای قلات، کوه سبزپوشان، گردشگاه آتشکده، گردشگاه چاه‌مسکی، گردشگاه چشمه سلمانی و گردشگاه هفت‌برم اشاره کرد.
همچنین شهر شیراز دارای جاذبه‌های مذهبی فراوانی است. از جمله:
- آستان مقدس حضرت شاه چراغ(ع). حضرت میر سید احمد فرزند امام موسی کاظم (ع) معروف به شاه چراغ برادر حضرت امام رضا(ع) در آغاز قرن سوم هجری به شیراز هجرت نموده و در همانجا وفات یافته است.
- آستان مقدس حضرت سیدعلاءالدین حسین. این زیارتگاه که در جنوب شرقی شهر شیراز قرار دارد,بارگاه حضرت سید علاالدین حسین برادر شاهچراغ است که در اواخر قرن دوم هجری و اوایل قرن سوم , هنگامی که برای دیدار برادر خود امام رضا از راه شیراز عازم توس بود در شیراز شهید وبه خاک سپرده شد. بنای روی مقبره در آغاز در زمان قتلغ خان والی فارس ساخته شده ولی بنای اساسی ترئینات،کاشی‌کاری و گنبد سازی آن در زمان صفویه صورت گرفته است.
- آرامگاه علی ابن حمزه. این بقعه درکنار پل دروازه اصفهان قرار گرفته و محل دفن یکی از امامزادگان است که صحن وحرمی بزرگ و زیبا دارد.
- مسجد وکیل. این مسجد به نام مسجد سلطانی وکیل معروف است و از آثار پر ارزش دوره زندیه به شمار می رود. این مسجد هم اکنون محل برگذاری نماز جمعه شیراز است. علاوه بر بزرگی از ارزش واهمیت تاریخی نیز بر خوردار است . کاشی کاری زیبا، حجاری ستون‌های 48 گانه و منبر یکپارچه مرمرین آن از شاهکارهای دوره زندیه به حساب می‌آید.
- مسجد جامع عتیق. مسجد جامع عتیق از کهن ترین مساجد استان فارس است .این مسجد پس از لشکر کشی عمرو لیث صفاری در سال 276 قمری به شیراز به شکرانه پیروزی و تصرف این شهر بنا شد. کار ساخت این بنا, در سال 281 قمری خاتمه یافت.
- مسجد نو شهدا. نام این مسجد که پس از مسجد جامع عتیق کهن ترین مسجد شیراز است در قدین مسجد اتابک بود. ساخت بنای اولیه این مسجد در سال 598 قمری توسط اتابک سعدبن زنگی آغاز شد و در سال 615 قمری به اتمام رسید.
باغ های شیراز به زیبایی و طراوت شهرت جهانی دارند و چند باغ آن نیز از جمله آثار تاریخی این شهر محسوب می‌شوند:
- باغ جهان نما در کنار دروازه قرآن که ساختمان آن در دوره کریم خان زند مرمت و تجدید بنا شد، از تفرجگاه های شیراز است.
- باغ دلگشا که نزدیک آرامگاه سعدی قرار دارد، در دوره تیمور از باغ های مهم و تفریحی شیراز بود. قدمت این باغ به دوره ساسانی نسبت داده شده و ساختمان موجود در آن ، متعلق به دوره قاجاریه است. این باغ در اردیبهشت - فصل چیدن بهار نارنج - بسته است.
- باغ عفیف آباد با وسعتی حدود 127000 متر مربع از زیباترین باغ های تاریخی شیراز است. این باغ در دوره صفویه از باغ های مهم و گردشگاه پادشاهان بود. در میان این باغ که گلشن نیز نامیده می شود، عمارتی دو طبقه، آب نماها و زیرزمین وجود دارد.
- باغ ارم که بنا و سردر آن از دوره قاجاریه به جای مانده، زیباترین باغ شیراز است. گل های زینتی و گونه های متنوع گیاهی موجود در این باغ ، آن را به باغ گیاه شناسی دانشگاه شیراز بدل ساخته است. باغ تخت در شمال شهر شیراز و در دامنه کوه بابا کوهی قرار دارد. در این باغ عمارتی به همت اتابک قراچه داغ در سال 480 قمری بنا شد. در زمان آقا محمدخان قاجار نیز بنای جدیدی در این باغ ساخته شد. در این باغ تاریخی، اکنون پادگان نظامی مستقر است.
- سایر باغ های شیراز در غرب شهر در منطقه قصر دشت قرار دارد و حدود 50 کیلومتر از سطح شهر را در برگرفته است. رودخانه اعظم ، نهرمعالی آباد و قنات های متعدد، این باغ ها را مشروب می کند.
- چاه مرتاض علی: بالای کوه هفت تن در سلسله جبال چهل مقام، در شمال شهر شیراز و در شرق گنبد عضد (گهواره دید)، چاهی به ژرفای سه متر با دو آب انبار و ساختمانی شامل چند اتاق وجود دارد که محل ریاضت و عبادت صوفیه و عرفا بود.
- پارک قلعه بندر: بر فراز کوه قلعه بندر در محله سعدی، پارک جنگلی به مساحت 10 هکتار وجود دارد که از آنجا منظره زیبای شیراز دیده می شود.
- چشمه جوشک: این چشمه در محدوده شمال غربی شیراز، در کنار روستای قصرقمشه قرار دارد. این چشمه بزرگ، سرچشمه رودخانه اعظم است که باغ های تمام روستاهای مسیر خود مانند قصر قمشه ، منصورآباد و قصر دشت و ... را آبیاری می کند. مظهر چشمه جوشک و کناره های رودخانه ، گردشگاه مفرحی است.
- منطقه بَمو: منطقه بمو در برابر کوه بمو، در 19 کیلومتری شیراز و درست مقابل تنگه الله اکبر، در جاده شیراز- آباده واقع است. منطقه بمو دارای گونه های نادر جانوران به ویژه آهو و گونه های مختلف گیاهی است. این منطقه حفاظت شده چشم انداز زیبایی دارد. در این پارک چشمه بیدی، چشمه صادقی، چشمه فیلی، چشمه گردو و چشمه چنار با آب صاف و گوارا در دره های زیبا جریان دارند. دو قنات رکن آباد و آب زنگی در همین منطقه قرار دارند.
- روستای قلات: در جاده شیراز- سپیدان، روستای ییلاقی قلات با خانه ها، باغ ها و چشمه های زیبا در دامنه کوه واقع است.
- پیربناب: پیربناب که در زبان محاوره پیربنو نامیده می شود، چشمه بسیار بزرگی در 15 کیلومتری جنوب شیراز است. در اطراف این چشمه محیط با صفایی با درختان چنار وجود دارد که دشت برابر خود را سیراب می کند. آرامگاه مخروبه ای نیز در کنار چشمه وجود دارد که معروف به شیخ اقطع است.
- سبزپوشان: در فاصله چهار کیلومتری پیربناب ، کوه سبزپوشان قرار دارد. غاری زیبا در این کوه وجود دارد که بقعه متبرکه یکی از امامزادگان را در دل خود جای داده است.
- آبشار کوهمره سرخی: در جاده شیراز- کازرون، به فاصله 50 کیلومتر، جاده کوهمره سرخی جدا می شود. با گذر از چند روستا، منطقه ای پدیدار می شود که دارای آبشارهای کوچک متعدد و جنگل طبیعی کم درختی است.
- دریاچه مهارلو: اطراف دریاچه مهارلو نقاط بسیار زیبا و دیدنی پدید آمده که مردم بسیاری را به خود جلب می‌کند.
- آب رکن آباد: در 12 کیلومتری شمال شیراز، سرچشمه این آب قرار دارد که در سال 338 قمری توسط رکن الدوله دیلمی احداث شد. آب رکن آباد ضمن آبیاری روستای اکبرآباد ، از دروازه قرآن وارد شیراز می شد و محلات متعدد از جمله هفت تنان، چهل تنان و حافظیه را مشروب می‌کرد.
- برم دلک: تالاب زیبایی در 4 کیلومتری روستای برم دلک است.
- دریاچه دشت ارژن: دریاچه ای است با آب شیرین و با فضای سبز. روستای دشت ارژن و چشمه سلمان در56 کیلومتری جاده شیراز- کازرون قرار دارد. این دریاچه زیستگاه پرندگان مهاجر است.
- تفرجگاه میان کتل: در فاصله 20 کیلومتری دریاچه دشت ارژن، با چشم اندازی زیبا، محل نگه داری گونه های نایاب گوزن زرد است.
- اطراف رودخانه قره آغاج: به ویژه اطراف بند بهمن نزدیک شهر کوار در 45 کیلومتری شیراز، منطقه‌ای زیبا و خرم است. چشمه خارگان نیز با جنگل بلوط زیبا در مجاورت این رودخانه واقع است.
- علاوه بر این نقاط، در شهرستان شیراز چشمه های فیل، رچی، سلیمانی، خارگان و تفرجگاه چاه محکی و دشت خضر، دیدنی است.