این باغ و عمارت از مجموعه ارزشمند دوران قاجار در شیراز است و به علت وفور درختان نارنج به باغ نارنجستان نامیده میشود. احداث این باغ و مجموعههای آن بوسیله علیمحمد خان قوامالملک آغاز و در سال 1300هـ . ق بوسیله فرزندش محمد رضا قوامالملک تکمیل گردید.
در ورودی اصلی باغ رو به جنوب و سردر ورودی با تزیینات آجری و کتیبهای سنگی از مرمر سرخ فام شامل آیاتی از قرآن کریم است و از چوب ساج با منبتکاریهای زیبا ساخته و به هشتی باز میشود و بوسیله دو راهرو به محوطه باغ ارتباط پیدا میکند.
این باغ در جبهههای شمالی، جنوبی و شرقی دارای ساختمان می‌‌باشد. عمارت اصلی با ایوان دو ستونه در جبهة شمالی، با شیوة معماری دورة زندیه در دو طبقه و یک زیرزمین می‌‌باشد.
در دو طرف ایوان بزرگ دو راه برای ورود به سایر قسمتها تعبیه شده است که با کف محوطه دو متر اختلاف دارد. ستونهای ایوان بزرگ از سنگ مرمر یکپارچه، با بدنهای استوانهای و سرستونهای دارای مقرنس تشکیل شده است.
بالای عمارت دارای 3 هلالی با نقوش اسلیمی می‌‌باشد، که در وسط آن دو شیر که صفحهای را نگاه داشتهاند و بر روی آن آیة نصر من الله و فتح قریب نوشته شده است که دو فرشته هم از بالا آن را نگاه داشتهاند و در طرفین دو هلالی دیگر صحنهای از شکار آهو، توسط پلنگ به چشم میخورد.
عمارت نارنجستان به مساحت تقریبی 940 متر مربع در باغی به وسعت 3500 متر مربع در دو جبهه شمالی و جنوبی بنا شد. این باغ در اردیبهشت ماه سال 1353 به شماره 1073 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
این باغ در سال 1345 به دانشگاه شیراز واگذار گردید و بین سالهای 1348 تا 1358 مورد استفاده موسسه آسیایی تحت نظارت پرفسور آرتور پوپ بود و در سال 1378 در اختیار دانشکده هنر و معماری دانشگاه شیراز قرار گرفت.
فاطمه حیدری - هما ایرانی بهبهانی
