بعضی‌ها دوست دارند، موسیقی‌های پرهیجان گوش دهند. این نوع موسیقی‌ها، موسیقی عامه‌پسند هستند که کلیشه‌های ریتمیک، ملودی خاص و ریتم شش و هشت دارند. به این نوع موسیقی‌ها هیستریک می‌گویند. این نوع موسیقی نیاز به دقت زیادی ندارد و باعث ایجاد لذت و شادی می‌شود.
به عبارت دیگر موسیقی هیستریک دارای تم‌هایی است که باعث تحریک هیجانات می‌شود و قبل از اینکه خوب شنیده شوند، افراد را به هیجان می‌آورند. جالب است بدانید از نظر روان‌شناسی نشاط با هیجان فرق می‌کند و این نوع موسیقی‌ها فقط باعث هیجان می‌شوند و نشاط‌آورنیستند. اگرچه این موسیقی‌ها هیجانی‌اند اما موسیقی‌های ارزشمندی محسوب نمی‌شوند.
کاهش استرس با موسیقی
برخی از موسیقی‌های رایج بی‌محتوا هستند اما باعث ایجاد هیجان کاذب در افراد می‌شوند. بسیاری از افراد هم از هیجانی که به دلیل گوش دادن به این موسیقی‌ها در آنها ایجاد می‌شود خوششان می‌آید. این هیجان باعث نوعی تحرک در آنها می‌شود. تحرکی که توجه فرد را از محرک بیرونی کم می‌کند و باعث جنبش درونی در او می‌شود.
این حالت ویژه، درباره موسیقی‌هایی که براساس ریتم خاصی هستند نوعی از خودبی‌خودی ایجاد می‌کند که باعث کاهش فشار و استرس در فرد می‌شود. هر اندازه خودآگاهی در فرد کمتر شود، استرس هم کمتر می‌شود. این نوع موسیقی‌ها به دلیل مطلوبیت فوری و ریتم‌هایی که در درونشان است، یک سطح ابتدایی از شادی را به وجود می‌آورند. اگر چه این نشاط و شادی بادوام نخواهد بود اما گاهی اوقات انسان نیاز دارد کمی از فشارها و استرس‌های روزمره دور شود.
زمانی برای شادی
در طول روز بد نیست زمانی را برای گوش دادن به موسیقی‌های شاد اختصاص دهید. اگر به دنبال موسیقی‌های شاد و زیبا هستید، چند پیشنهاد برای شما داریم: آثار ضربی و ریتمیک اساتید بزرگ ایران مانند استاد ابوالحسن صبا، استاد علی‌نقی وزیری، استاد فرامرز پایور گزینه‌های مناسبی هستند. چهار مضرابی که استاد صبا تصنیف کرده است و آثار استاد وزیری مانند (دخترک ژولیده) و قطعات آن،تاثیری نیروبخش بر روح و روان انسان می‌گذارد.
صبح‌ها موسیقی هیجانی گوش ندهید
هرفرد بنا به شغلی که دارد، زمانی را به گوش دادن موسیقی اختصاص می‌دهد. استفاده از موسیقی‌های آرامبخش در خلال کار مفید است. بهتر است صبح زود به موسیقی‌های هیجانی گوش ندهید چرا که تقریبا مانند سم عمل خواهند کرد و در شروع روز تمرکز و دقت شما را برای پرداختن به کارهای روزانه از بین برده و شما را به دنیای خاطرات گذشته می‌برند. اگر راننده هستید، بهتر است حین کار موسیقی‌های هیجان‌آور گوش نکنید.
البته اگر صبح زود احساس می‌کنید نیاز به سرخوشی زیاد دارید و مثلا می‌خواهید به یک مسابقه رالی بروید، قضیه فرق می‌کند. موسیقی‌های اصیل ایرانی نیز کمی غم‌انگیز هستند و برای گوش دادن هنگام فعالیت‌های روزانه،گزینه خوبی محسوب نمی‌شوند، بنابراین بهتر است این نوع موسیقی‌ها را زمانی گوش کنید که نیاز به خلوت و غرق شدن در خاطرات و افکار شخصی دارید. گوش دادن به موسیقی‌های آرامبخش هنگام غروب آفتاب و زمان استراحت، بسیار خوب و لذت‌بخش است. موسیقی‌هایی مانند: «باله‌های دریاچه قو» چایکوفسکی، «والس» اشتراوس و شوپن.
نوجوانی و موسیقی
نوجوانی دوره هیجان‌طلبی، بلوغ، فشار و تغییرات هورمونی شدید است، بنابراین برخی انواع موسیقی پاپ به ویژه اگر ریتم تند داشته باشند، با شرایط زیستی نوجوان همخوانی دارند. نوجوانان به دلیل تمایل لذت‌طلبی که در فرایند زیستی و روانی خود دارند، از این موسیقی‌ها لذت می‌برند. همچنین فشارهای اجتماعی و ناکامی‌ها، نوجوانان را نیازمند استفاده از ابزارهایی می‌کند که لذت‌های فوری خود را تامین کنند. این موسیقی‌ها ابزاری برای تسکین و کاهش فشارهای روانی و اجتماعی هستند. این در حالی است که موسیقی‌های سنتی چندان مورد توجه نوجوانان قرار نمی‌گیرند چرا که تناسبی با رشد تحولی و روانی نوجوانان و آغاز جوانی ندارند.
به همین دلیل نوجوانان چندان از این موسیقی‌ها استقبال نمی‌کنند و نمی‌توانند ارتباط خوبی با آنها برقرار کنند. به طور معمول موسیقی‌های پاپ با ملودی غنی‌ای که از تم‌های موسیقی اصیل محلی و حتی موسیقی عامیانه استفاده کرده‌اند، برای این گروه سنی مفید هستند. پاپ‌های ایرانی که ترانه‌های آن نیز ایرانی است، نشاط‌آور بوده و غنای کافی موسیقی دارند. این موسیقی‌ها برای نوجوانان خوب هستند چرا که نه‌تنها احساسات و هیجانات این گروه سنی را تامین می‌کنند بلکه گوش آنها را نیز با سازآرایی خوب آشنا می‌کنند.
زن‌ها بیشتر تحت تاثیر موسیقی قرار می‌گیرند
زن‌ها نسبت به مردها تمایل بیشتری به موسیقی دارند و علت آن را هم می‌توان در حساسیت‌های هیجانی زنان و احساس مادری آنها جست وجو کرد. چرا که احساس مادری پیوند و نزدیکی با مفاهیم و مضامین موسیقی را برقرار می‌کند.
تاثیر موسیقی روی جنین
واقعیت این است که موسیقی‌هایی که مادر در دوران بارداری گوش می‌دهد بر روی جنینش تاثیر می‌گذارد؛ به همین دلیل به مادران باردار توصیه می‌شود موسیقی‌های آرامش‌بخش را گوش بدهند. در این میان آثار ریچاردکلایدرمن، آرونداشتاین، کنسرتوکلارمت، موتزارت، کنسرتو فلوت و آثار فرانسیکو گاوریا و آثار پیانوی جواد معروفی از این گروه موسیقی‌ها هستند.
موسیقی وکودکان
کودکان از گوش دادن به موسیقی هنگام نقاشی کشیدن و بازی کردن لذت می‌برند. موسیقی بر نحوه عملکرد بچه‌ها حین انجام فعالیت‌هایشان تاثیر می‌گذارد. بهتر است کودکان به موسیقی‌هایی که ریتم و ملودی کودکانه و نشاط‌برانگیز دارند،گوش دهند. موسیقی‌هایی؛ مانندآثار هنگامه مفید و ناصر نظر. بهتر است تا حد امکان برای بچه‌ها از موسیقی‌های کوچه بازاری و عامه پسند استفاده نشود که البته امروز شاهد استفاده زیاد از این نوع موسیقی‌ها در مهدکودک‌ها هستیم چرا که این نوع موسیقی به مرور آنها را وارد دنیای احساسی می‌کند و روی تمرکز، هوش و ثبات آنها تاثیر منفی می‌گذارد.
از طرف دیگر گوش دادن بچه‌ها تا قبل از 11سالگی به موسیقی‌ها و اشعار کلاسیک مانند اشعار حافظ هم چندان توصیه نمی‌شود چرا که دوران کودکی تا 11سالگی مرحله‌ای عینی است و بچه‌ها هم چیزی از استعاره و مفاهیم انتزاعی متوجه نمی‌شوند. بهتر است برای کودکان از موسیقی‌هایی مناسب سنشان استفاده شود.
دکتر علی زاده‌محمدی/عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی و مدیر مرکز مطالعات هنر درمانی
همشهری تندرستی