این درحالی است که هفته گذشته شهردار لس‌آنجلس هم اعلام کرد ساکنان این شهر تا سال 2009 میلادی صاحب اینترنت پرسرعت رایگان خواهند شد. با همه این اوصاف، این سوال مطرح است که آیا ایران قادر به ارائه سرویس خدمات اینترنت رایگان به شهروندان خود خواهد بود و آیا اصولا چنین اراده‌ای در دولتمردان وجود دارد؟
حسین سلطانی، کارشناس ارتباطات الکترونیک و اینترنت معتقد است: ارائه اینترنت رایگان به شهروندان ایرانی خوشبینانه‌ترین طرح وزارت ارتباطات است.
مدیرمسئول دوماهنامه اینترنت با اشاره به قیمت‌های خرید و فروش پهنای باند یا STM1 که معادل با 155 مگابیت در ثانیه است، میگوید: هزینه کل مصرف اینترنت ایران در هر ماه حدود 900 میلیون تومان است که دولت این پهنای باند را با یک میلیارد تومان سود می‌فروشد. در واقع اگر دولت قصد ارائه رایگان خدمات اینترنت را داشته باشد باید از یک سود یک میلیارد تومانی در هر ماه صرف نظر کند.
این‌که دولت می‌خواهد یا می‌تواند از چنین سودی صرفنظر کند، اولین چالش اینترنت رایگان در کشور است. اما علاوه بر سود کلان دولت در فروش STM1 مانع دیگری نیز پیش روی است. کاربران خدمات خود را از شرکت‌های ارائه دهنده خدمات اینترنت(ISP و ICPها) دریافت می‌کنند و سودی نیز نصیب این شرکت‌ها می‌شود که با ارتباط مستقیم دولت و شهروندان و ارائه رایگان اینترنت، برای این شرکت‌ها نیز باید در پی راه حلی برای بقا بود.
سلطانی در این باره میگوید: فاصله نابرابر هر میگ (واحد پهنای باند) که حدود 47 میلیون تومان است و فروش آن توسط دولت به شرکت‌های اینترنتی که 76 میلیون تومان است قابل توجه است. در واقع دولت از فروش هر میگ، 29 میلیون تومان سود می‌کند.
آیا دولت حاضر است از چنین سود کلانی برای فراهم آوردن تسهیلات اینترنت برای شهروندان چشم‌پوشی کند؟ کارشناسان می‌گویند شاید دولت بتواند با تامین بخشی از هزینه‌های شرکت‌های خصوصی به کاهش هزینه‌های خدمات اینترنتی کمک کند. اما آیا از بهترین معاملات خود با شرکت‌های خدمات اینترنت چشم‌پوشی خواهد کرد؟
سودی 5/5 برابر
مصطفی محمدی، رییس انجمن صنفی شبکه‌های اینترنتی ایران میگوید: قیمت تمام شده هر میگ برای دولت 365دلار است در حالی که یک میلیون و 900هزار تومان به شرکت‌های خصوصی فروخته‌می‌شود. در واقع دولت به ازای هر میگ 5/5برابر سود می‌کند.
او تاکید می‌کند: یک شرکت خصوصی در هر ماه حدود 10 درصد سود می‌کند و این در حالی است که شرکت فناوری اطلاعات(دیتا) ماهانه 550 درصد سود به دست می‌آورد.
هر چند جواد رادمان که از اردیبهشت امسال مدیریت عامل شرکت فن‌آوری اطلاعات(دیتا) را بر عهده دارد، این رقم را صحیح نمی‌داند و در مقابل اظهارات ذکر شده میگوید که دولت برای ارائه اینترنت باید هزینه‌های دیگری هم متقبل شود.
از سوی دیگر برخی کارشناسان معتقدند شاید از نظر دولت، ارائه خدمات رایگان مقدور نباشد، اما می‌توان با خدمات ارزان و سطح کیفیت مطلوب به کاربران در کاهش سبد هزینه‌هایشان کمک کرد.
سرانه کمتر از 30 دقیقه در ماه
طبق تحقیقات انجمن شرکت‌های اینترنتی ایران، سرانه مصرف اینترنت هر ایرانی کمتر از 30 دقیقه در ماه است. به این ترتیب هر کاربر ایرانی کمتر از یک دقیقه در روز از اینترنت استفاده می‌کند.
به گفته محمدعلی نیکسار، عضو هیات مدیره انجمن شرکت‌های اینترنتی ایران، این رقم در کشورهای دیگر برای هر کاربر بیش از 50ساعت در ماه است. این در حالیست که 80 درصد جمعیت این کشور‌ها جزو کاربران اینترنت هستند.
برای مثال آمریکا که در صدر کشورهای استفاده کننده اینترنت قرار دارد، 2/19درصد از جمعیت کاربران جهان را به خود اختصاص داده است. ایران با ضریب نفوذ 60درصدی (البته به گفته وزیر ارتباطات) تنها دارای 16 میلیون کاربر است.
بنابر اظهارات نیکسار، در صورت خرید گران‌ترین کارت اینترنتی، اگر قیمت را ساعتی 400 تومان فرض کنیم، حق‌السهم سرانه هزینه هر کاربر ایرانی در ماه 2هزار ریال است.
وی در ادامه تاکید می‌کند:وقتی که هر کاربر ایرانی روزی کمتر از یک دقیقه به شبکه جهانی وصل می‌شود، می‌توان گفت در کشوری مثل ایران استفاده از اینترنت هنوز جزء نیازمندی‌های ضروری روزمره شهروندان محسوب نمی‌شود.
میدان نابرابر
محمدی، رییس انجمن صنفی شبکه‌های اینترنتی ایران، در مورد ارائه اینترنت ارزان قیمت میگوید: شرکت مخابرات نباید در بازار فروش پهنای باند حضور داشته باشد یا حداقل قیمت هر میگ(پهنای باند اینترنت) را به همان قیمت تمام شده به شرکت‌های خصوصی ارائه دهد. متاسفانه اینطور نیست و رقابت کنونی شرکت مخابرات با شرکت‌های خصوصی یک رقابت نابرابر و ناعادلانه است.
در همین حال، خسرو سلجوقی، عضو هیات علمی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور اذعان می‌کند: تمایل و علاقه مردم به استفاده از خدمات اینترنتی زیاد است، ولی برنامه‌های آن محدود است و رشد اینترنت نیز در کشور از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست.
با این اوصاف و با توجه به روند کنونی که در شرکت مخابرات حاکم است، آیا می‌توان به وعده وزیر ارتباطات درباره ارائه اینترنت رایگان امیدوار بود؟
همشهری در گزارش های آینده خود این موضوع را دنبال خواهد کرد.