خبرهایی از این دست پیش از این ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای را قبل از انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا اعلام کرده بودند که محقق نشد. برخی کارشناسان که این اتفاق را پیش‌بینی کرده بودند اکنون نیز برخی موانع را پیش روی مذاکرات در کوتاه‌مدت می‌بینند. محمدمحسن حمیدی، استادیار علوم سیاسی دانشگاه در این خصوص به سؤالات همشهری پاسخ داده است.
- طی روزهای اخیر مواضع تهاجمی مقامات اروپایی علیه پرونده هسته‌ای کشورمان افزایش یافته. این به‌معنای تمایل گروه 1+5به قطع مذاکرات است؟
درحال حاضر نه در طرف جمهوری اسلامی ایران و نه در طرف ایالات متحده آمریکا وضعیت تثبیت شده و مناسبی برای مذاکرات نیست. ما کمتر از یک سال دیگر یک چرخش حکومتی در قوه مجریه پیش رو داریم که حتی پیش‌زمینه‌های آن روشن نیست تا طرف مقابل بداند درصورت ازسرگیری مذاکرات با چه تیم‌کاری و چه سیاست‌هایی روبه‌رو خواهد شد.
- انتخاب مجدد چه گرهی از مشکلات مذاکرات باز می‌کند؟
اگرچه باراک اوباما به‌عنوان کاندیدای حزب دمکرات آمریکا موفق شده بار دیگر آرای حداکثری را در این کشور جذب کند، ولی به صرف احراز مجدد قدرت او نمی‌توانیم انتظار ازسرگیری مذاکرات را داشته باشیم. تداوم مذاکرات هسته‌ای ایران بنا به اذعان دیپلمات‌های اروپایی بیش از هر چیز در پشت پرده به خواست دولت آمریکا گره خورده؛ درون هیأت حاکمه آمریکا و میان نخبگان سیاسی غیرحکومتی نیز هنوز بر سر نوع برخورد با مسئله هسته‌ای ایران اختلاف وجود دارد و متأسفانه این اختلافات در حال تشدید است. بنابراین نباید تصور کرد که با روی کار آمدن اوباما مسئله تخفیف پیدا کند. اوباما اگرچه در مقابل مواضع تهاجمی رامنی رقیب انتخاباتی‌اش علیه ایران رویکرد ملایم‌تری را اتخاذ کرده بود، اما در عمل تضمین چندانی برای اینکه رفتار او نیز چنین باشد مشاهده نمی‌شود؛ چنان که شدیدترین تحریم‌ها پس از انقلاب علیه ایران در زمان این رئیس‌جمهور دمکرات آمریکا وضع شد.
- یعنی اوباما مجبور است به شعارهای انتخاباتی‌اش عمل کند؟
بله. در جریان مبارزات انتخاباتی آمریکا به‌خصوص در هشت ماه منتهی به برگزاری انتخابات، سیاست‌های خارجی کاندیداها در تبلیغات‌شان به‌گونه‌ای فزاینده تهاجمی بود؛ یعنی فضای داغی به‌وجود آمد که اوباما نیز ناچار شد همان مسیری را برود که میت رامنی می‌رفت. لحن شدیدی که دو طرف از ماه‌ها قبل از برگزاری انتخابات در مواجهه با مسائل ایران در پیش گرفتند و حتی پاره‌ای مسائل داخلی و منطقه‌ای را نیز منسوب و مرتبط به حل مسئله ایران کردند، بر بعد انتخابات نیز تأثیر قابل توجهی می‌گذارد؛ یعنی اگر اوباما تا پیش از این رویکرد معتدل‌تری نسبت به مسئله هسته‌ای ایران داشت حداقل تا چند‌ماه پس از انتخابات نمی‌تواند این رویکرد آرام را داشته باشد. بخشی از رأیی که اوباما آورده به‌دلیل رویکرد همدلانه تری است که نسبت به رژیم صهیونیستی پیدا کرده و این از نقطه نظر رأی دهندگان باید ادامه پیدا کند.
- موانع دیگر مذاکرات در کوتاه‌مدت چه هستند؟
ما دسته‌ای از شرایط منطقه‌ای را نیز باید مدنظر داشته باشیم. این شرایط منطقه‌ای آمریکایی‌ها را ترغیب می‌کند تا درحال حاضر در لحن تهاجمی خودشان تغییری ایجاد نکنند. مسئله سوریه همچنان از نظر آمریکایی‌ها لاینحل است و آنها به‌دنبال این هستند تا با ادامه تهدیدات، ایران موضع آرام تر، معتدل‌تر و همراه تری با مواضع هم‌پیمانان منطقه‌ای آمریکا نسبت به مسئله سوریه در پیش بگیرد. از سوی دیگر تبعات اقتصادی ناشی از تحریم‌ها و برخی سوءمدیریت‌های داخلی در ایران نیز آمریکا را ترغیب می‌کند تا فشارها را به بهانه موضوع هسته‌ای تشدید کند.
- پیش‌بینی شما از روند مذاکرات در کوتاه‌مدت تا انتخابات سال آینده ایران چیست؟
آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها هیچ‌گاه صادقانه نسبت به مسئله مذاکرات جلو نیامده‌اند چرا که آنها یک مسئله دیگر دارند و چرخش در ارکان سیاست خارجی جمهوری اسلامی را می‌خواهند. تا زمانی که این دو چرخش مهم در نوع نگاه ایران به مسئله رژیم صهیونیستی و سوریه و به‌طورکلی سیاست منطقه‌ای ایران اتقاق نیفتد، پرونده هسته‌ای ایران متأثر از این دو مسئله و بهانه غربی‌ها باقی خواهد ماند. ما تا یکی دو‌ماه بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری ایران نشانه‌هایی از تغییر را از سوی آمریکایی‌ها نخواهیم داشت.