حجت الاسلام سیدروح الله طبایی از پژوهشگران دانشنامه امام حسین(ع) در گفتگو با خبرنگار مهر، در مورد تأثیر قیام عاشورا بر جامعه اسلامی آن دوره گفت: برای اینکه متوجه شویم که چرا واقعه عاشورا و قیام امام حسین(ع) اتفاق افتاد، باید به جریانات قبل از آن نگریست. بعد از جریان سقیفه یک خشونت و استبدادی وجود داشت که کسی جرأت حرف زدن نداشت و حتی امثال ابوذر غفاری که اعتراض می‌کردند بسیار معدود بودند و با آنها برخورد شدید داشتند و آنها را تبعید می‌کردند.
حرکت امام حسین(ع) باب اعتراض بر حاکمان را باز کرد/ قیام‌های پس از عاشورا و تأیید غیرمستقیم ائمه
وی افزود: امام حسین(ع) با حرکت خودشان یک بیداری را در دل‌ها به وجود آورد و باب اعتراض بر حاکمان را باز کرد. گرچه حاکمیت دینی به وجود نیامد اما بزرگترین ضربه‌ای را که امام حسین(ع) زد تضعیف کردن حکومت بنی امیه بود. امام حسین(ع) با حرکت خود به مسلمانان این جرأت را داد که علیه حاکمیت جائر و منحرف به پا خیزند لذا تا قبل از عاشورا چنین فضای اعتراض به حاکمیت وجود نداشت.
عضو پژوهشکده دارالحدیث با اشاره به قیام‌های که پس قیام عاشورا به خونخواهی امام حسین(ع) در سرزمین‌های اسلامی اتفاق افتاد، در مورد اینکه آیا این قیام‌ها مورد تأیید ائمه معصوم بوده است یا خیر؟ گفت: امام معصوم چون در جایگاهی است که هر کاری را که بخواهد انجام دهد، موقعیت مکان و زمان را می‌سنجد و این منافات با برخی از حرکت‌های افراد ندارد، مثلا «حسین بن علی» که در مکه قیام کرد امام کاظم(ع) برای او عزاداری کردند. این موقعیت برای ائمه وجود نداشت اما برای آنها وجود داشت و به خاطر آن موقعیت خفقان که حاکم بود مستقیما این حرکت‌ها را تأیید نمی‌کردند بلکه با کنایه و اشاره این جریانات را تأیید می‌فرمودند.
حجت الاسلام طبایی در مورد هدف قیام امام حسین(ع) گفت: هدف کلی امامت تبیین قرآن و تلاش برای حفظ دین، به عنوان کسی که الگوست. امام رضا(ع) می‌فرماید که "امامت آبادی دنیا و عزت مؤمنین است"، که در جریان عاشورا این دو وجود دارد. وقتی امام حسین(ع) می‌فرمایند که می‌خواهم سیره جدم را احیا کرده و امر به معروف و نهی از منکر کنم و انسان‌ها را نجات دهم این یک مقوله است و از طرفی شیعه معتقد است که ائمه علم غیب دارند. پیامبر اسلام(ص) نسبت به همه چیز از جمله نتایج جنگ‌ها علم غیب داشتند و نیز حضرت علی(ع) از چگونگی شهادت خود آگاه بودند و سخنان امام حسین(ع) در طول مسیر نشان می‌دهد که خود ایشان از شهادت‌شان آگاه بودند ضمن اینکه خبر شهادت امام حسین(ع)را خود پیامبر(ص) و حضرت علی و امام حسن(ع) داده بودند.
مقصود امام حسین(ع) احیای سنت پیامبر(ص) و مقصدش شهادت بود
وی افزود: وقتی مسیر حرکت امام حسین(ع) را از مدینه تحلیل می‌کنیم مقصود امام حسین(ع) احیای سنت پیامبر(ص) و مقصد ایشان شهادت است. در مورد وقایع مکه باید بگوییم که در مکه چند چیز به وجود آمد که حضرت مکه را ترک کرد. اولا نامه و درخواست کوفیان برای حضور در این شهر بود و به همین دلیل، امام حسین(ع) بعد از دو ماه که در مکه بودند، حضرت مسلم را در 15 ماه رمضان سال 61 راهی کوفه کردند.
این پژوهشگر یادآور شد: از طرف دیگر دشمن امام را رها نمی‌کند یعنی همانطور که در مدینه بر امام برای بیعت سخت گرفت در مکه نیز این فشار بود اما، امام بیعت نکرد و یزید «عمرو بن سعید» را مأمور کرد که بر امام سخت بگیرد و در نقل‌ها نقشه ترور امام حسین(ع) را در مکه می‌بینیم و وقتی از امام سؤال می‌کنند که چرا مکه را ترک می‌کنید؟ فرمود که خون من اگر بیرون مکه ریخته شود بهتر از این است که حرمت مکه شکسته شود.
طبایی افزود: این بیان امام نشان می‌دهد که حضرت اباعبدالله(ع) از شهادت خویش خبر می‌دهد. بعد از اینکه می‌خواستند از مکه خارج شوند، سربازان عمروبن سعید خواستند مانع خروج امام شوند که موفق نشدند و در ادامه در مسیر کوفه که امام مورد دعوت قرار گرفته بودند، مانع ورود امام به کوفه شدند و امام مسیر را عوض می‌کند و به سمت کربلا حرکت می‌کنند.
لثارات الحسین(ع)؛ شعار ملائکه در آخرالزمان/ کینه از امام علی(ع) و پیامبر(ص) سرمنشأ جنایت عاشورا
وی در مورد روایتی که به حرکت ملائکه برای یاری رساندن به امام حسین(ع) در روز عاشورا اشاره دارد، نیز گفت: مرحوم صدوق از امام رضا(ع) در کتاب «عیون اخبارالرضا» نقل می‌کند که چهار هزار فرشته برای یاری امام حسین(ع) آمدند اما اجازه نیافتند و به خاطر همین این ملائک تا زمان ظهور حضرت مهدی(عج) پریشان هستند تا اینکه با حضرت حجت ظهور کنند و به عنوان یار امام، از قاتلین امام حسین(ع)انتقام بگیرند که شعار آنها هم «لثارات الحسین» است.
حجت الاسلام طبایی، سرمنشأ کینه و عداوت دشمنان با امام حسین(ع) را دشمنی با حضرت علی (ع) دانست و گفت: این دشمنی با امیرمؤمنان(ع) هم به کینه توزی با پیامبر و اسلام برمی‌گردد و خود حضرت علی(ع) در پاسخ به این سؤال که چرا آنها با شما دشمن هستند می‌فرمایند: آنها تمام کینه‌هایی که از پیغمبر خدا (ص) در دل داشتند با من آشکار می‌کنند و بعد از من در مورد فرزندانم آشکار خواهند کرد. دلاوری‌های حضرت علی(ع) در جریابن بدر و احد و دیگر جنگ‌ها با کفار و مشرکین در زمان پیامبر کم نیست. وقتی خبر کشته شدن امام حسین(ع) را به یزید می‌دهند، یزید ملعون اشعاری از یک شاعری می‌خواند و به پدرانش افتخار می‌کند و می‌گوید: بزرگان من که در بدر کشته شدید، بلند شوید و ببینید چه زخم‌های بر آنها وارد کردیم.
وی افزود: رفتاری که آنها با امیرالمؤمنین(ع) چه در زمان خود حضرت و چه بعد از ایشان و در زمان معاویه داشتند گویای این کینه‌های عمیق از اسلام است. حدود 40 سال بر علی بن ابیطالب(ع) دشنام می‌دادند، حتی در شهر کوفه که یک منطقه شیعه نشین بود، اگر کسی لعن حضرت را نمی‌کرد جانش را می‌ستاندند. تا امام حسین(ع) به شهادت نرسید این جو خفقان و ترس حاکم بود اما پس از شهادت اباعبدالله(ع) مردم این جرأت را پیدا کردند که در مقابل حاکمان جور بایستند.
این پژوهشگر علوم حدیثی تأکید کرد: لذا در روز عاشورا امام حسین(ع) خطبه‌ای را خطاب به لشکریزید می‌خوانند و سؤال می‌کند که آیا مرا می‌شناسید و آنها می‌گویند آری و حضرت یک به یک خاندان و خانواده خویش را معرفی می‌کند و آنها هم تصدیق می‌کنند و آنگاه حضرت سؤال می‌کند که پس چرا می‌خواهید خون مرا بریزید؟ آنها پاسخ می‌دهند که "همه اینها را می‌دانیم اما تو را رها نمی‌کنیم تا تشنه کام، مرگ را بچشی!" این اثرات تبلیغات سوء دشمن است که از جهالت و طمع مردم استفاده کردند.
عطش از مسلمات فاجعه کربلاست
وی در مورد برخی شبهاتی که افراد در مورد واقعه عاشورا وارد می‌کنند از جمله وجود آب در صحرای کربلا گفت: عطش در عاشورا از مسلمات واقعه کربلا است. بر اساس منابع روایی و تاریخی از روز هفتم محرم آب را بر خاندان اهل بیت(ع) بستند و ما این نقل را داریم که دشمن خطاب به امام حسین(ع) می‌گوید: حسین به آب می‌نگری که چگونه مثل سینه آسمان صاف و زلال است، به خدا سوگند قطره‌ای از آن را نمی‌چشی! این نهایت قساوت است که با گرفتن آب بخواهند امام را بیازارند ضمن اینکه در نقل‌ها در کتب متعدد به شدت تشنگی و عطش امام حسین(ع) را بیان می‌کنند وقتی امام تشنه هستند خب وضعیت زنان و بچه‌ها دیگر مشخص است که در چه وضعی به سر می‌بردند.
وی افزود: در برخی از نقل‌ها آمده است که امام حسین(ع) چاهی را کندند که دشمن متوجه شد و عمر سعد دستور داد که آن را ببندند و دشمن به شدت مراقب این تحرکات بود. اما از روز هفتم که آب را بستند اینگونه نبوده که امام کاری نکنند بلکه حضرت عباس(ع) به دفعات آب می‌آوردند و حتی در روز عاشورا سید بن طاووس نقل می‌کند که وقتی اصحاب به شهادت می‌رسند امام حسین(ع) و حضرت عباس(ع) برای آوردن آب به سمت شریعه فرات رفتند. حتی ما بیان امام سجاد(ع) را داریم که بعد از واقعه عاشورا هرگاه می‌خواستند آب بنوشند به یاد لب تشنه امام حسین(ع) افتاده و می‌گریستند...
حجت الاسلام طبایی در بخش دیگر از سخنان خود با تأکید بر لزوم جلوگیری از ورد تحریفات به عاشورا و عزاداری محرم، یادآور شد: نکته اصلی هر حرکتی حفظ آن است. دو مسئله در مورد فرهنگ اصیل عاشورا باید مورد توجه باشد. یکی توطئه دشمنان آگاه و دیگری تحریف دوستان ناآگاه است. در مورد توطئه دشمن باید گفت که واقعه عاشورا به قدری روشن و تابناک است که دشمنان نتوانستند عاشورا را تحریف کنند به همین دلیل مورخانشان واقعه عاشورا را نقل کردند هرچند که کامل بیان نکردند اما اصل واقعه را منکر نشدند. با اینکه دشمنان تحریفاتی را در داخل این نقل‌ها به وجود آوردند اما رنگ نداشت و از بین رفت. اما از طرف دیگربی توجهی دوستان ناأگاه به ویژه در عزاداری‌ها بیشتر نمود پیدا می‌کند و دشمن از این ناآگاهی سوء استفاده می‌کند.
دوری از گناه یکی از نتایج عزاداری امام حسین(ع) باشد
وی افزود: حرکت امام حسین(ع) بر اساس احیای ارزش اسلامی و جهل زدایی بوده است، لذا ما باید این مسئله را مورد توجه قرار دهیم. مثلا برخی می‌گویند عیسی(ع) به صلیب کشیده شد تا گناهان مسیحیان بخشیده شود پس برای امام حسین(ع) عزاداری کنید تا هرچه گناه دارید بخشیده شود! این مسئله با روح قیام امام حسین(ع) منافات دارد. صحیح این است که انسان با این عزاداری ها کاری کند که گناه را از خود دور کند.
این پژوهشگر سیره و تاریخ دارالحدیث، یادآور شد: به قول شهید مطهری واقعه عاشورا دو صفحه دارد، یک صفحه سیاه که جنایت یزید و دودمان بنی امیه است و مظلومیت اهل بیت(ع) و یک صفحه آن بعد عزت و عظمت امام حسین(ع) است که انسانیت در عاشورا تجلی می‌کند و اگر به این مسئله توجه نکنیم این خورشید در زیر ابر پنهان می شود. وقتی خداوند به ملائکه فرمان سجده بر آدم(ع) را داد، ملائکه گفتند که این انسان‌ها خون ریز هستند. ملائکه جنایت یزید را می‌دیدند اما خداوند متعال عظمت و انسانیت امام حسین (ع) را می‌دید.