او که هم در مراسم تشییع حافظ اسد حضور داشته و هم در مراسم تحلیف بشار ، با خط و ربط‌های گروه‌های مختلف سوری و معارضان مدنی سوریه که از ابتدای حکومت بشاراسد شکل گرفته‌اند آشناست. با او درباره وضعیت کنونی سوریه و نقش ترکیه و ایران در حل بحران سوریه گفت‌وگو کرده‌ایم.
- طرح آتش‌بسی که با همکاری ایران و ترکیه و تلاش اخضر‌ابراهیمی در عید قربان انجام شد خیلی کوتاه بود و نتوانست مسیر تحولات سوریه را تغییر دهد؛ امکان همکاری مجدد ترکیه و ایران در تحولات سوریه چقدر است؟
آن آتش‌بس نشان داد که همکاری ایران و ترکیه می‌تواند شرایط را در سوریه به آرامش و ثبات نزدیک کند. آن آتش‌بس نتیجه همکاری ایران و ترکیه بود. یعنی اینکه آقای احمدی‌نژاد و آقای اردوغان در حاشیه اجلاس اکو در باکو با یکدیگر صحبت کردند که به مناسبت عید قربان شرایط اعلام آتش‌بس در سوریه به‌مدت چهار‌روز فراهم آید. خب ما با دولت سوریه صحبت کردیم، ترک‌ها با تعدادی از معارضان که از مقامات ترکیه حرف شنوی داشتند صحبت کردند، اخضر ابراهیمی، نماینده سازمان ملل در امور سوریه به تهران آمد و این موضوع را با او درمیان گذاشتیم و بالاخره ایشان در شورای امنیت برای این آتش‌بس مصوبه گرفت. تا حد زیادی هم این آتش‌بس موفق بود. اگرچه تروریست‌ها کارشکنی کردند اما نشان داد که آتش‌بس در سوریه شدنی است.
- اما در مورد استقرار موشک‌های پاتریوت در مرز سوریه شاهد اعتراض و گلایه‌هایی از طرف ایران بودیم؟
در رابطه با موشک‌های پاتریوت باید بگویم که ترکیه قبلا هم این اشتباه را کرد. رادارهای ناتو را در منطقه‌ای که می‌توانست ایران را هم رصد کند مستقر کرد که ما به آن اعتراض کردیم. حالا هم در رابطه با موشک‌های پاتریوت اعتراض خود را به اطلاع مقامات ترکیه رساندیم و گفتیم که اینها سازنده نیست و مشکل را حل نمی‌کند و حتی باعث گسترش تشنج می‌شود. پاسخ اردوغان این بود که پاتریوت‌ها را مستقر می‌کند که موشک‌های سوریه او را هدف نگیرد. ما گفتیم با دولت سوریه صحبت کنیم و تضمین می‌کنیم که سوریه از زرادخانه موشکی‌اش که برای بازدارندگی مقابل رژیم صهیونیستی ایجاد کرده است،علیه ترکیه استفاده نکند. در هر صورت مهم‌ترین راهبرد از دیدگاه ما برای حل بحران این است که از نظامی شدن در هر سطحی به‌ویژه ورود اسلحه و بالاخص اسلحه‌های جدید جلوگیری شود. این اسلحه‌ها همه به تشنج خواهد انجامید.
- در رابطه با بحث ورود اسلحه شاهدیم که به ایران اتهام می‌زنند و این در حالی است که ایران بارها ورود این نوع اسلحه‌ها به سوریه را محکوم کرده است. مثلا در یک مقطعی آمریکا به عراق گفته بود که هواپیماهای ایران را بازرسی و کنترل کند. ما در هر صورت داریم از دولت سوریه حمایت می‌کنیم کیفیت این حمایت‌ها چگونه است؟
اولا این اتهام بزرگی است و متأسفانه باعث شد که عراق بعضی از هواپیماهای مسافربری ما را کنترل کند چیزی هم پیدا نکردند که ما به این کار اعتراض کردیم. اما چرا آمریکا این اتهام را به ایران می‌زند؟ برای آمریکا مهم است که روابط کشورهای منطقه تیره باشد تا سیاست‌هایش را پیگیری کند. آمریکا روابط خوب بین ما و عراق، بین ترکیه و عراق، بین سوریه و عراق یا بین ترکیه و سوریه را نمی‌خواهد. آن چیزی که درباره اتهام کمک نظامی ایران به سوریه باید گفته شود این است که ارتش سوریه نیازی به اسلحه ندارد. ارتش سوریه، ارتشی بود که برای جنگ با رژیم صهیونیستی آماده شده بود. قبلا ما به ارتش سوریه در ایجاد توانایی بالای موشکی کمک کرده‌ایم. که این کمک هم در راستای همان بازدارندگی مقابل رژیم صهیونیستی بود. سوریه نیازی به تسلیحات ندارد چون کارخانه مهمات‌سازی دارد و بخشی از تسلیحاتش را خودش تأمین می‌کند و نیازی به نیرو هم ندارد. به اندازه کافی نیرو دارد. توان موشکی و هوایی بالایی هم دارد و نیازی به کمک ما ندارد.
- پس حمایت‌های ما از سوریه به چه کیفیتی صورت می‌گیرد؟
ما پشتیبانی سیاسی داریم. ما براساس اصل قانون اساسی خودمان که تاکید دارد سرنوشت ملت‌ها را خودشان تعیین می‌کنند و هیچ‌کس نباید در امور ملت‌ها دخالت کند با این مسئله که آمریکا و ترکیه، عربستان و قطر تصمیم بگیرند که چه کسی در سوریه حکومت کند و چه کسی حکومت نکند مخالف هستیم و گفتیم باید ملت سوریه تصمیم بگیرد.
- قبلا ایران به انحای مختلف اعلام کرده است که با معارضان سوری در ارتباط بوده و هستیم. چقدر در آنها نفوذ داریم؟
ما با اینها ارتباط داریم. بعد از نشستی که در تهران با حضور معارضان سوریه برگزار کردیم گروه تنفیق و یکی از رهبران این گروه به نام حیثم منا به ایران آمد و با آقای جلیلی و آقای صالحی ملاقات کرد و مذاکراتی صورت گرفت. این گروه مهم‌ترین گروه مخالف سیاسی بشاراسد در داخل سوریه است و پایگاه هم دارد. در ابتدای امر هم اصلا قرار نبود بشار روی کار بیاید. قرار بود برادرش رئیس‌جمهور شود. بشار به تخصص پزشکی‌اش مشغول بود و روحیاتش با حزب بعث سازگاری نداشت. وقتی رئیس‌جمهور شد نخستین روزنامه‌های غیردولتی اجازه انتشار یافتند. همزمان یک گروهی به‌عنوان مخالف مدنی شکل گرفت و امروز گروه بزرگی در سوریه را تشکیل داده است. این گروه به کار نظامی معتقد نیست و می‌گوید از طریق مدنی و صندوق آرا باید به نتیجه رسید. حیثم منا از رهبران این گروه است. عبدالعظیم یکی دیگر از رهبرانش است. اینها در داخل سوریه جایگاه قوی‌ای دارند. مردم با آنها همراهی می‌کنند اما به دخالت خارجی و اقدام نظامی اعتقادی ندارند.
- گروه تنفیق مقابل دیگر گروه‌های معارض سوری چه جایگاهی دارد؟
پایگاه مردمی بالایی دارد. معارضان سوریه را می‌شود به سه دسته تقسیم کرد؛ یک دسته کسانی هستند که به اقدامات نظامی اعتقاد ندارند و مخالفان مدنی هستند مثل همین گروه تنفیق. یک عده مخالفانی هستند که به کار نظامی اعتقاد دارند که جداشده‌های ارتش هستند. متأسفانه این ارتشی‌ها گاهی عملیات تروریستی انجام می‌دهند. یک عده هم تروریست‌هایی هستند که از بیرون حمایت می‌شوند. اینها ترورهای کور هم انجام می‌دهند. مثلا در یک مرکز پررفت‌وآمد بمب‌گذاری می‌کنند. سوریه را القاعده ارض جهاد اعلام کرده است. اینها گاهی وقت‌ها وقتی بر یک منطقه‌ای مسلط می‌شوند زود حکومت اسلام سلفی اعلام می‌کنند. مثلا یکی از طیف‌های معارضان، شورای ملی سوریه بود که در استانبول تشکیل شد بعد از یک مدت خانم کلینتون متوجه شد که اینها پایگاهی در داخل سوریه ندارند و نمی‌توانند نماینده ملت سوریه باشند. بعد ائتلاف ملی که در دوحه تشکیل شد را حمایت کردند. بعد خانم کلینتون اعتراف کرد که اینها بیش از آنکه پول‌ها را خرج سیاست کرده باشند خرج خودشان کرده‌اند. این طیف‌های معارضان همین که بیرون از سوریه شکل می‌گیرند نشان می‌دهد که پایگاه مردمی ندارند. مردم می‌دانند اینها از کمک‌های خارجی بهره می‌گیرند و همین‌ها را یکی از عوامل کشتارهای داخل سوریه می‌دانند و آنها را مزدور خارجی‌ها به حساب می‌آورند. باید یک گروه معارض قوی با جایگاه مردمی تشکیل شود که نماینده واقعی مخالفان باشد نه عروسکان خارجی.