تهران شانزدهمین شهر پرجمعیت جهان

براساس آخرین پیش‌بینی‌ها هرساله 2/3 به جمعیت شهرنشین جهان افزوده می‌شود و تا سال 2030تقریبا 84درصد از جمعیت کشورهای توسعه یافته در مناطق شهری سکونت خواهند داشت.این رؤیا در دهه 50قرن بیستم بسیار دور از ذهن می‌نمود. در سال 1950جمعیت نیویورک به بیش از 10میلیون نفر رسید؛ موضوعی که باعث شد بسیاری از تحلیلگران آن‌را یک شگفتی بزرگ بنامند و به نیویورک ابرشهر افسانه‌ای لقب دهند. اما با گذشت تقریبا نیم قرن، هم‌اکنون بیش از 23شهر جهان در حال دست یافتن به جمعیت بالای 10میلیون نفر هستند؛ شهرهایی که عمدتا در کشورهای توسعه‌یافته قرار دارند و بیش از 19شهر از کشورهای درحال‌توسعه در این فهرست جای خواهند گرفت. کراچی هم‌اکنون با جمعیت شهری 15میلیون و 500هزار نفر در صدر فهرست شهرهای 10میلیونی قرار دارد. شانگهای، بمبئی(مومبای)، پکن، دهلی و بوینس‌آیرس و برخی از شهرهای کشورهای درحال‌توسعه در این فهرست جای گرفته‌اند. تهران نیز در فهرست پرجمعیت‌ترین شهرهای جهان مقام شانزدهم را از آن خود کرده است و تا سال2030 به رشد و توسعه‌اش افزوده خواهد شد.

نکته جالب این است که بسیاری از شهرهای بالای 10میلیون نفر جمعیت دارای محدوده‌ای کم هستند. در واقع تراکم جمعیتی این شهرها بسیار بالاست؛موضوعی که باعث می‌شود امکان ارائه خدمات شهری به شهروندان کاهش یابد و کیفیت زندگی در این شهرها را تحت‌تأثیر خود قرار دهد. تنها مدیریتی توانمند می‌تواند در این گستره اندک، به جمعیت بالای 10میلیون نفر خدمات ارائه کند وگرنه کابوسی مانند لاگوس در تمام این شهرها به وقوع خواهد پیوست.

تهران

براساس پیش‌بینی سال 2006صندوق جمعیت سازمان ملل، تهران تا سال 2020به جمعیتی معادل هشت میلیون و 860هزار نفر دست خواهد یافت. از این‌رو در فهرست پیش‌بینی شده شهرهای پرجمعیت مقام سی و سوم را به‌خود اختصاص داده بود اما ‌ با گذشت پنج سال از نخستین پیش‌بینی، هم‌اکنون به جمعیتی معادل هشت میلیون و 430هزار نفر دست‌یافته است. این در حالی است که این جمعیت در مساحتی در حدود 720کیلومترمربع زندگی می‌کنند. این یعنی در هر کیلومترمربع این شهر 11هزار و 240نفر در حال زندگی هستند. مسلما این حجم عظیم جمعیت باعث سخت‌تر‌شدن مدیریت ارائه خدمات شهری به شهروندان این شهر می‌شود.

کراچی

کراچی پاکستان در حال حاضر پرجمعیت‌ترین شهر جهان است. جمعیت شهری کراچی در حدود 15میلیون و 500هزار نفر و جمعیت این شهر با حومه‌اش در حدود 18میلیون نفر است. این شهر در سال 2005جمعیتی معادل 11میلیون و 800هزار نفر داشت و در عرض کمتر از سه سال در سال 2008به جمعیت 13میلیونی دست‌یافت. مساحت این شهر در حدود سه هزار و 530کیلومتر مربع است و در هر کیلومترمربع این شهر پنج‌هزار و 100نفر زندگی می‌کنند. در فهرست منتشر شده در سال 2006کراچی با رشد 3/2 درصدی جمعیت تا سال 2020دهمین شهر جهان معرفی شده بود. اما توسعه نامتوازن در این شهر تمامی پیش‌بینی‌ها را غیرقابل باور کرده است.

شانگهای

غول جمعیتی جهان تنها دو شهر در جمع شهرهای دارای جمعیت بیش از 10میلیون نفر دارد. نخستین شهر کشور چین، شانگهای است که با جمعیت 14میلیون و 900هزار نفر جمعیت شهری شانه‌به‌شانه کراچی در حرکت است. جمعیت شهری و حومه شانگهای به 19میلیون و 200هزار نفر می‌رسد. مساحت شانگهای اما بسیار کم است. این شهر 750کیلومترمربع مساحت دارد و در هر کیلومترمربع از این شهر 25هزار و 600نفر زندگی می‌کنند. در واقع شانگهای به لحاظ تراکم جمعیتی یکی از پرتراکم‌ترین شهرهای جهان است و خدمات شهری در این شهر به‌رغم جمعیت متراکم، متوسط است. برای این شهر تا سال 2020رشد جمعیتی پیش‌بینی نشده بود، این درحالی است که جمعیت شانگهای نسبت به سال 2006بیش از دو میلیون و 230هزار نفر بیشتر شده است. پکن نیز چهارمین شهر پرجمعیت جهان لقب گرفته است. جمعیت این شهر به 12میلیون و 460هزار نفر رسیده و جمعیت کلانشهر پکن با شهرک‌های حاشیه‌ای به حدود 17میلیون و 550هزار نفر می‌رسد. مساحت آن 765کیلومترمربع است. در هر کیلومترمربع از این شهر 22هزار 941نفر زندگی می‌کنند.

بمبئی

بمبئی(مومبای) سومین شهر پرجمعیت جهان است. این شهر با جمعیت 13میلیون و 900هزار نفر جمعیت شهری و 21میلیون و 200هزار نفر جمعیت کل شهر با حومه در مقام سوم شهرهای پرجمعیت قرار دارد. بمبئی در فهرست پیش‌بینی سال 2006دومین شهر به لحاظ جمعیت معرفی شده بود. مساحت این شهر 530کیلومترمربع است و در هر کیلومترمربع آن 40هزار نفر زندگی می‌کنند. به همین دلیل بمبئی یکی از بی‌کیفیت‌ترین شهرهای جهان به لحاظ خدمات‌رسانی شهری و امکانات زندگی قلمداد می‌شود و پرتراکم‌ترین شهر جهان به‌حساب می‌آید.

دهلی

دهلی نیز دیگر شهر هند است که بعد از پکن با جمعیت 12میلیون و 100هزار نفر پنجمین شهر پرجمعیت جهان است. جمعیت کلانشهر دهلی (شامل دو بخش قدیم و جدید) 16میلیون و 713هزار نفر است. این شهر در حال حاضر هزار و 300کیلومترمربع مساحت دارد که شامل شهر دهلی و دهلی‌نو است. در هر کیلومترمربع این شهر جمعیتی معادل 12هزار و 856نفر زندگی می‌کنند.

بوئنس آیرس

بوئنس‌آیرس ششمین شهر پرجمعیت جهان با جمعیتی معادل 11میلیون و 655هزار نفر در فهرست شهرهای پرجمعیت جای گرفته است. این شهر که به شهر کولی سرگردان و شاد معروف است، از سال 2006تاکنون تنها 400نفر افزایش جمعیت داشته. مساحت بوئنس‌آیرس در حدود دو‌هزار و 266کیلومترمربع است و در هر کیلومترمربع آن پنج هزار و 143نفر زندگی می‌کنند.

سئول

سئول نخستین شهر به لحاظ توسعه الکترونیک است. این شهر در طول سال‌های گذشته چنان توسعه‌یافته که کمتر شهری را می‌توان با آن مقایسه کرد. سئول با وجود آنکه در پیش‌بینی سال‌2006 به لحاظ افزایش جمعیت شهرنشینی رشدی منفی داشت اما با افزایش 3/5میلیونی هم‌اکنون به جمعیت 11میلیون و 153هزار نفر دست‌یافته است. در واقع هشتمین شهر پرجمعیت جهان تنها شهری است که کشورهای توسعه‌یافته را نمایندگی می‌کند. جمعیت شهری و حومه این شهر در حدود 24 میلیون و 500هزار نفر و مساحت آن هزار و 50کیلومترمربع است. در هر کیلومترمربع از این شهر 23هزار و 333نفر زندگی می‌کنند. سئول تنها شهری است که با داشتن جمعیت بالای 10میلیون نفر از امکانات مناسب شهری و زیرساخت‌های قابل‌قبول بهره‌مند است.

سائوپائولو

سائوپائولو اگرچه در فهرست پیش‌بینی‌ها رشدی دو درصدی در جمعیت شهری را شاهد بود، اما خیلی بیشتر از پیش‌بینی کارشناسان رشد کرد و جمعیت‌اش زیادتر شد. در سال 2006جمعیت این شهر در حدود 9میلیون نفر بود اما هم‌اکنون به 11میلیون و 38هزار نفر رسیده است. جمعیت این ابرشهر با حومه‌اش در حدود 20میلیون نفر است. مساحت سائوپائولو هزار‌و‌968کیلومترمربع است و در هر کیلومترمربع آن 10هزار و 162نفر زندگی می‌کنند.

نیویورک

نیویورک که در سال 1950به جمعیت افسانه‌ای 10میلیون نفر دست یافت این روزها از دیگر ابرشهرها فاصله گرفته است. در حال حاضر نیویورک به لحاظ جمعیت شهری هفدهمین شهر دنیاست. اگرچه جمعیت این شهر با شهرک‌های حومه‌اش به بیش از 21میلیون نفر می‌رسد، اما جمعیت شهری آن همچنان در حدود 10میلیون نفر است. آن نماد شهرنشینی جدید است و اگرچه در فهرست 10شهر پرجمعیت جهان جا نگرفته اما همچنان بزرگ‌ترین شهر جهان به لحاظ مساحت است. مساحت این شهر هشت هزار و 683کیلومترمربع است و در هر کیلومترمربع از این شهر دو هزار و 418نفر زندگی می‌کنند. این شهر به لحاظ مقایسه همیشه مبنایی برای سنجش دیگر شهرهای جهان است و درزمینه‌های مختلفی ازجمله کیفیت زندگی، خدمات شهری، زیست‌پذیری و بسیاری از موضوعات سرآمد دیگر شهرهای جهان است. در عین حال نباید فراموش کرد که نیویورک در کنار جاذبه‌های مختلف زندگی شهرنشینی به‌عنوان یک کابوس بزرگ محسوب می‌شود؛ چرا که مشکلات متعدد مانند ترافیک، آلودگی هوا و ازدحام مردم همچنان گریبان این شهر را گرفته و از آن یک کابوس بزرگ شهرنشینی‌ساخته‌است.