پهپاد یا همان پرنده هدایت‌پذیر از راه دور، دستاورد نسبتا جدیدی در عرصه تجهیزات دفاعی محسوب می‌شود که به‌دلیل ویژگی‌های خاص فنی و نیز تکنولوژی پیشرفته آن به آسانی قابل شناسایی نیست.

با این همه تجهیز سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران به رادارهای کشف و شناسایی دقیق و رصد لحظه‌ای تحرکات و اقدامات نیروهای فرامنطقه‌ای و آمریکایی در منطقه خلیج‌فارس باعث شدکه تاکنون در چند نوبت پهپادهای آمریکایی به محض ورود به مرزهای جمهوری اسلامی، شکار شوند. آذرماه سال گذشته سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران اعلام کرد که موفق شده یک فروند پهپاد فوق‌پیشرفته -170 RQ را با کمترین خسارت فرود آورده و در اختیار بگیرد و امسال نیز در سالگرد آن ماجرا مجددا یک فروند پهپاد آمریکایی در دام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران افتاد تا ثابت شود آسمان ایران هرگز جولانگاه امنی برای این پرنده‌های آمریکایی نخواهد بود. آخرین پهپاد فوق‌پیشرفته آمریکایی که توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران شکار شد، پهپادی سبک‌وزن به نام اسکن ایگل است که در آب‌های عمومی خلیج‌فارس به تور انداخته شد.

دامی برای عقاب

پهپاد اسکن ایگل ابتدا برای استفاده در صنعت ماهیگیری تولید شد اما خیلی زود به‌دلیل قابلیت‌های بالا و تکنولوژی بسیار پیشرفته آن، در ارتش آمریکا به‌کار گرفته شد و از ‌ماه اوت 2004 در جنگ عراق مورد استفاده ارتش عراق قرار گرفت. این محصول پیشرفته شرکت هواپیما‌سازی‌ بوئینگ تاکنون ماموریت‌های بسیار زیاد و پیچیده‌ای را برای تفنگداران دریایی آمریکا انجام داده است.

درحال حاضر اسکن ایگل مجهز به یک دوربین الکترو اپتیکال، یک دوربین مادون قرمز و یک برجک ثابت سبک وزن با دامنه ارتباطات بیش از ۱۰۰ کیلومتر و استقامت پرواز تا بیش از ۲۰ ساعت است. این پهپاد با 1/19متر طول و 3/05متر عرض (دو سر بال) و 18کیلوگرم وزن برای پرواز نیاز به باند ندارد و در عوض با یک سامانه هوای فشرده به بالا پرتاب می‌شود و برای فرود هم یک جرثقیل با طناب و قلاب آن را در هوا می‌گیرد. تفنگداران دریایی آن را از روی ناوهای خود به پرواز در می‌آورند. پهپاد اسکن ایگل با سرعت 120کیلومتر بر ساعت و سقف پروازی16هزار پا می‌تواند بیش از 20ساعت استقامت پروازی داشته باشد.

استفاده‌کنندگان
نیروی دریایی و تفنگداران دریایی آمریکا
وزارت دفاع استرالیا
نیروی هوایی ارتش سلطنتی کانادا
نیروی زمینی و دریایی ارتش سلطنتی هلند
ارتش جمهوری سنگاپور
ارتش لهستان
ارتش کلمبیا

جانور قندهار

پرنده نامرئی
موتور پهپاد RQ-170 اختلاف دما با محیط ایجاد نمی‌کند و به همین‌خاطر با حسگر حرارتی قابل ردگیری نیست. صدای موتور آن نیز از مسافتی خاص به بعد، قابل شنیدن نیست و ابرسفید نیز به‌جا نمی‌گذارد، همچنین رنگ پهپاد به‌گونه‌ای است که از فاصله‌ای خاص به بعد قابل‌رؤیت نیست. این ویژگی‌های فنی در کنار طرح خاص بدنه، سبب شده که شناسایی آن به‌شدت سخت و دشوار شود.
سنسورهای ویژه جانور قندهار
سنسورهای پهپاد RQ-170 می‌تواند جنس مواد، سفتی خاک و تا حدودی از عمق آب و حتی زیر تور استتار را هم شناسایی کند. این پهپاد پیشرفته از سنسورهای فراطیفی استفاده می‌کند. این نسل سنسورها با گرفتن بازتاب نور اجسام، جنس آنها را تشخیص می‌دهد.
چرخ‌های شکسته
چرخ‌های پهپاد مدرن آمریکایی هنگام فرود در کویر آسیب دید و شکست اما با این حال سنسورهای آن هیچ آسیبی ندید.
ماموریت170 - RQ
با وجود اینکه اوباما رئیس‌جمهور آمریکا به مقامات اسرائیلی گفته بود که این پهپاد برای جاسوسی هسته‌ای از ایران مأمور شده بود اما متخصصان ایرانی بعد از رمزگشایی آن متوجه شدند که این پهپاد حتی یک مأموریت هسته‌ای هم در ایران نداشته است که این نشان می‌دهد آمریکایی‌ها موضوع هسته‌ای را بهانه کرده‌ بودند.

آچار فرانسه آمریکایی

خانواده پهپاد Shadow به‌معنای سایه ازجمله پهپادهای کارکشته آمریکایی است که در چند سال اخیر به‌صورت گسترده توسط نیروی زمینی و تفنگداران دریایی آمریکا مورد استفاده قرار گرفته است. این‌گونه از پهپاد توسط شرکت آمریکایی AAI طراحی و ساخته شده است و در حال حاضر مسئولیت عمده شناسایی برای نیروهای آمریکایی در سطح گردان و تیپ را برعهده دارد.

حجم زیادی از ماموریت‌ها در حوزه شناسایی مانند هدف‌یابی، تخمین خسارات وارده در میدان نبرد، ارسال زنده تصاویر و دید‌بانی ازجمله توانایی‌های RQ-7 است. برای نمونه این پهپاد می‌تواند یک خودروی تاکتیکی نظامی را در شب و یا روز از فاصله‌ای در حدود 3/5کیلومتر و ارتفاع دوهزار و 400متری تشخیص دهد و تعقیب کند.

اولین اعضای این خانواده پهپادی در سال 1999با عنوان RQ-7A وارد ارتش آمریکا شد. در سال‌های بعد مدل ارتقایافته با نام RQ-7B وارد ارتش و مدل A خارج شد. گونه دیگری از RQ-7نیز که اخیرا وارد ارتش آمریکا شده است به نام مدل 600شناخته می‌شود. این مدل از لحاظ سامانه‌های شناسایی تفاوتی با سایر مدل‌ها ندارد و به‌عنوان مدلی بزرگ‌تر از لحاظ بدنه و با پایایی پروازی بیشتر شناخته می‌شود.

هر واحد پهپاد RQ-7به‌صورت استاندارد شامل سه پرنده بدون‌سرنشین به علاوه یک عدد رزرو، دو ایستگاه کنترل ثابت، یک ایستگاه کنترل متحرک و یک کامیون حاوی سیستم پرتاب پهپاد است. کل این سیستم را می‌توان در دو فروند هواپیمای باربری سی‌- 130حمل کرد.

دوربین الکترواپتیکال و حرارتی آن‌ در یک سکوی کروی درجه آزادی که به‌طور الکترونیک پایدار شده زیر بدنه آن قرار داشته و به وسیله نیتروژن مایع خنک می‌شود. این دوربین تصاویر خود را به‌صورت بی‌درنگ(real time) از طریق یک خط انتقال داده باند C که در دید مستقیم گیرنده عمل می‌کند به پایگاه زمینی می‌فرستد.

هر فروند از این پهپاد در سال 2011قیمتی بالغ بر 50هزار دلار داشته و کل سامانه‌های آن یعنی با احتساب قیمت بخش‌های زمینی 5/15میلیون دلار است که شامل چهار هواپیما، خودروهای حامل و پرتابگر و سامانه بازیابی و هدایت زمینی است. یک مجموعه کامل این پهپاد از سری 200، به 22نفر سرباز برای کاربری احتیاج دارد.

این پهپاد مجهز به حسگرهای تصویربرداری فراطیفی است. این حسگرها می‌توانند نورهای فرابنفش و فروسرخ که چشم انسان توان دیدن آنها را ندارد شناسایی و با استفاده از طیف‌های الکترومغناطیسی موجود، هرمنطقه یا شیء را بازرسی و حتی مواد تشکیل‌دهنده آن را نیز مشخص کنند. به‌عنوان مثال تشخیص دهند تانک یا موشک قرارگرفته در این منطقه واقعی است یا نه؟

پهپاد RQ-7 اخیرا با سامانه الکترواپتیکی مدلWESCAM 11SST مجهز شده است. این حسگر هفت تصویر ویدئویی در ثانیه را دریافت می‌کند و به سرعت در اختیار مرکز فرماندهی قرار می‌دهد. با کمک این سامانه می‌توان از ارتفاع چهارهزار متری فضایی به مساحت 300کیلومترمربع را ظرف تنها یک ساعت پوشش داد و تصاویری بسیار باکیفیت از آن تهیه کرد. پهپاد RQ-7 از یک موتور مدل UEL AR 741 نیرو می‌گیرد که توانی در حدود28/3 کیلو وات را برای آن فراهم کرده و آن را قادر می‌سازد تا با سرعت 148کیلومتر در ساعت تا ارتفاع چهارهزار و 500متری پرواز کند.

برد این سامانه در حدود 100کیلومتر است و توان ماندگاری در حدود شش تا 9ساعت را روی منطقه مورد نظر دارد. البته در مدل600 با افزایش دهانه بال و قدرت موتور توان ماندگاری و سرعت این پهپاد افزایش پیدا کرده است. در این مدل، ماندگاری در آسمان به 12تا 14ساعت رسیده و می‌توان مسافتی در حدود 200کیلومتر را با آن پوشش داد.

برای به پرواز درآوردن این پهپاد نیز از یک سامانه پرتاب هیدرولیکی که روی چرخ قرار دارد استفاده می‌شود. این سامانه، پهپاد را با سرعت 350تا 400متر در دقیقه پرتاب می‌کند و پس از فعال شدن موتور این سامانه به پرواز درمی‌آید. برای فرود نیز RQ-7می‌تواند روی باندی به‌طول 95متر فرود بیاید و یا با نصب قلاب‌هایی روی بدنه آن این پهپاد را در آسمان به‌وسیله کابل‌های گیرنده متوقف کرد.

این پهپاد در‌ماه جولای سال 2007به رکورد 200هزار ساعت پرواز رسید تا رکورد قبلی آن‌که 100هزار ساعت در 13‌ماه بود به دوبرابر برسد. در‌ماه آوریل سال 2008«شد و» رکورد 300هزار ساعت پرواز را ثبت کرد و در‌ماه می ‌سال 2010ساعات پروازی آن به بیش از 500هزار ساعت رسید. این نشان‌دهنده میزان اهمیت شدو در مأموریت‌های تاکتیکی آمریکا در این مدت و میزان اعتماد و ارزش سامانه‌های آن است.