در این دوره 11کار از تهران و سه اثر از شهرستان‌های قم، ابوموسی و بندرلنگه حضور دارند. نکته جالب در کارهای خارجی حضور دو کار مشترک بین ایران و سوئیس و ایران و ایتالیاست. بقیه آثار این بخش از کشورهای استرالیا، جمهوری آذربایجان، مجارستان، لبنان، کره‌جنوبی، ارمنستان و ایتالیاست. باید دید که حضور کارهای خارجی در این دوره از جشنواره می‌تواند رضایت خاطر مخاطبان را جلب کند یا مثل دوره‌های گذشته این بخش صرفا سرمایه‌سوزی جشنواره محسوب می‌شود.
جوانان در کنار هم
حضور جوانان در سی‌و‌یکمین جشنواره تئاتر فجر را می‌توان از ویژگی‌های این دوره دانست؛ دوره‌ای که جوانان در مقام کارگردان بیشترین حضور را دارند. سجاد افشاریان یکی از کارگردانان جوان این دوره است. او نمایش «ننه‌دلاور بیرون پشت در» را با بازی هوتن شکیبا و صابر ابر برای این دوره آماده کرده‌است. آنطور که افشاریان گفته متن این نمایش را براساس دو نمایشنامه «ننه دلاور» برتولت برشت و «بیرون پشت در» ولفگانگ بورشرت نوشته است و موضوع آن درباره برخورد آدم‌ها با جنگ است که این جنگ تا دوره معاصر توسعه پیدا می‌کند. در کنار دو بازیگر اصلی این نمایش، 30بازیگر از هنرجویان جوان تئاتر به ایفای نقش می‌پردازند و حتی چند بازیگر خردسال هم در این نمایش حضور دارند». سجاد افشاریان علاوه بر نوشتن این متن، نگارش نمایشنامه «وقتی وودی‌آلن مادام بواری را ترجیح می‌دهد» را برعهده دارد. کارگردانی این نمایش برعهده عاطفه تهرانی است. عاطفه تهرانی برخلاف نمایش‌های دیگری که روی صحنه برده در جشنواره سی‌و‌یکم با نمایش رئال - کمدی وقتی وودی‌آلن مادام بواری را ترجیح می‌دهد در جشنواره حضور دارد.
عاطفه تهرانی که بیشتر در حوزه نمایش‌های فیزیکال فعال بوده است، این‌بار سراغ نمایشی رئال و دیالوگ‌محور رفته است. با این حال او تأکید دارد که در نمایش وقتی وودی‌آلن مادام بواری را ترجیح می‌دهد زیاد از حرکت دور نشده و این ویژگی در این اثر به نوعی متفاوت‌تر دیده خواهد شد. این نمایش درباره یک پروفسور ادبیات است که از زندگی خسته شده و نیازمند هیجانی در زندگی است. او نزد جادوگر می‌رود. پس از گشت و‌گذار در دنیای ادبیات، پروفسور شخصیت مادام بواری را انتخاب می‌کند. سعید چنگیزیان، مازیار سیدی، کاظم سیاحی، نوید هدایت‌پور و عاطفه تهرانی بازیگران این نمایش هستند.
رئالیسم جادویی در جشنواره جادو می کند
ابراهیم پشتکوهی با اجرای چند نمایش از جمله «تنها سگ اولی می‌داند چرا پارس می‌کند، مکبث» در دوره‌های قبلی جشنواره تئاتر فجر حسابی خوب درخشید. حال او برای این دوره از جشنواره نمایش «مثل آب برای شکلات» را آماده کرده است که در بخش مسابقه بین‌الملل جشنواره تئاتر فجر با 24 کار به رقابت می‌پردازد.
این اثر که براساس رمان لورا اسکوئیل، (نویسنده آمریکای‌جنوبی) است، توسط ابراهیم پشتکوهی برای اجرا روی صحنه بازنویسی شده و داستان در کلیت براساس رمان مثل آب برای شکلات است. صحنه‌هایی از این اجرا، کاملا از ذهن جمعی و اتودهای خلاقانه گروه در طول تمرینات بیرون آمده است. این نمایش به سبک رئالیست جادویی و براساس تلفیق دو فرهنگ جنوب ایران و آمریکای‌لاتین اجرا می‌شود و با مرکزیت قراردادن فضای آشپزخانه، این فضا به‌گونه‌ای طراحی شده تا تمام حس‌های تماشاگر همچون حس بویایی و چشایی همراه با حس شنوایی و دیداری به‌کار گرفته شود. گروه اجرایی برای تقویت حواس بویایی و چشایی تماشاگران، قبل از ورود به سالن، منوی غذایی را به آنان ارائه می‌دهد تا غذای مورد نظر خود را از این منو انتخاب کنند و در پایان اجرا، به هر کس غذای انتخابی‌اش را می‌دهند.
در اجرای جدید نمایش مثل آب برای شکلات، علاوه بر رؤیا نونهالی که به‌عنوان مهمان، بازیگر گروه تئاتر «تی‌توک» بندرعباس شده، محمد سایبانی، مریم نحوی، الهام اسکندری، ماندانا لیاقت، فاطمه جعفری، یاشار محسنی، امیرعلی‌سی‌سی‌پور، معصومه آقا‌بیگلو و علیرضا سرحدی بازی می‌کنند. مثل آب برای شکلات پیش از این آبان‌ماه سال گذشته در سالن آفتاب بندرعباس اجرا شده است.
اسطوره ها با هم حرف می زنند
« تل/ ضحاک، تبادل اسطوره‌ها» دیگر نمایش مشترک این دوره از جشنواره است که توسط هنرمندان ایرانی و سوئیسی کار شده‌است.
همانطور که ویلهلم تل برای هر سوئیسی نامی آشناست، کاوه آهنگر، قهرمان شاهنامه نیز برای هر ایرانی شخصیتی شناخته شده است. کاوه، قهرمانی مردمی است که مقابل جور ضحاک به پا می‌خیزد. نشان جنبش او، درفش کاویانی، پیش‌بندی چرمی‌است که بر سرنیزه می‌آویزد. ویلهلم تل نیز قهرمان ملی حماسه‌های سوئیس است که برای دفاع از روستائیان در مقابل نظام فئودالی زمان خویش می‌ایستد. پیش‌بندکاوه و کلاه گسلر، نمادهای ظلم- آزادی در این نمایش هستند که اثر مشترک گروه دون‌کیشوت از تهران و مس و فیبر از زوریخ است.
نسیم احمدپور و بریژیت هلبلینگ در مقام نمایشنامه‌نویس، این اثر را در اختیار علی‌اصغر دشتی و نیکلاس هلبلینگ به عنوان کارگردان ایرانی و سوئیسی گذاشتهاند. دیوید برگر، آرش بزرگزاده، مینا درودیان، فربد فرهنگ، فرشاد فزونی، عباس حبیبی، سیلوان جگر، دومنیک مولر، رامتین سیاردشتی، ماریک سدل، نیکول اشتاینر و سیلوستر ون هوسلین بازیگران این کار هستند. بدنیست بدانیم که نیکلاس هلبلینگ در سال1959 در زوریخ متولد شد. قبل از رفتن به هامبوریگ در دانشگاه زوریخ زبان آلمانی و تاریخ را آموخت. از سال 1998- 1988 در تئاتر ثالیا در هامبورگ به‌عنوان دراماتور با کارگردانانی ازجمله روث برژواس، ژورگن فلیم و کاتارینا تالباخ و روبرت ویلسون همکاری کرد. از سال1999 تاکنون به‌عنوان کارگردان تئاتر، نمایش‌های زیادی را در بوخوم، وین، فرانکفورت، زوریخ، سازبورگ و بسیاری شهرهای دیگر اجرا کرده است.
چهره ها با هم قرار می گذارند
حضور چهر‌ه‌ها در جشنواره به اعتبار جشنواره اضافه می‌کند. نمایش «قرار» به کارگردانی و نویسندگی سیامک احصایی هم یکی از این نمایش‌هاست. این نمایش با بازی حبیب رضایی و پانته‌آ پناهی‌ها توانست به بخش بین‌الملل جشنواره راه پیدا کند. این اثر نمایشی جدیدترین تجربه کارگردانی احصایی در عرصه تئاتر است. احصایی پیش از این با نمایش‌هایی نظیر«ترمینال» و «نامه‌هایی به تب» در جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر حضور پیدا کرده بود. وی که از طراحان صحنه با سابقه عرصه تئاتر است این روزها طراحی صحنه نمایش «سردار مهر و ماه» به کارگردانی حسین پارسایی را هم عهده‌دار است. حبیب رضایی که پیش از این نیز در نمایش‌هایی نظیر «مصاحبه» و «کمی بالاتر» به ایفای نقش پرداخته این بار با سیامک احصایی به صحنه تئاتر برمی‌گردد. پانته‌آ پناهی‌ها که پیش از این در تجربه‌های گذشته احصایی در مقام کارگردان حضور داشته، این روزها به‌عنوان بازیگر در تمرینات نمایش «ویتسک» به کارگردانی رضا ثروتی حضور دارد.
داستان ایرانی آرش به شیوه پرفورمنس
اسطوره‌های ایرانی پرقابلیت‌ترین فضا را برای تبدیل به نمایش دارند. به همین دلیل است که کارگردانان ایرانی همواره سراغ داستان‌های ایرانی می‌روند. امسال در جشنواره تئاتر فجر هم مسعود دلخواه که از کارگردان‌های حرفه‌ای تئاتر است سراغ داستان «آرش کمانگیر» رفته است. این کارگردان درباره اجرای این اثر گفت: این اثر با مضمون ایثار، گذشت و فداکاری به شیوه پرفورمنس، یعنی با بهره‌گیری از حرکت، موسیقی و همسرایی اجرا می‌شود.
آنطور که اعلام‌شده نگارش نمایشنامه این اثر با تلفیقی از چند متن ازجمله برخوانی بهرام بیضایی، شعر سیاوش کسرایی و دیگر شاعران معاصر و همچنین دست‌نوشته‌های شخصی کارگردان حاصل شده است.
کارگردان تمایل به اجرای یک نمایش ایرانی را از علل انتخاب این اثر برای اجرا در جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر معرفی می‌داند: اسطوره آرش یک اسطوره ایرانی و ملی است که به جنگ میان ایرانیان و تورانیان مربوط می‌شود و در آن آرش خود را برای کشور و مردمش فدا می‌کند، زیرا وقتی کشورش را درخطر می‌بیند با پرتاب‌کردن تیری که جانش را به خاطرش از دست می‌دهد، مرز میان ایران و توران را به نفع ایران مشخص می‌کند. بیژن زرین، نوید گودرزی، عیسی نوری، مجتبی مظفری، عرشیا زرین، علی سخنگو، صادق حیدری، محمدمهدی شاهی، آرش نوری، بابک قادری، حسین اقدامی‌نیا، بارمان اهورا، متین قاسمی، سارا علیا، افسون دلخواه، سارا نجفی، مریم قربانیان، راحیل روحانی‌زاده، سحر ستوده‌منش و فرزانه زینتی بازیگران این نمایش هستند. «ارخش» نام این نمایش است.
نمایش برگزیده جشنواره ماه در بخش بین الملل
شاید این دوره از جشنواره را بتوان متفاوت دانست؛ دوره‌ای که در بخش بین‌الملل آن آثاری شرکت کرده‌اند که کارگردانان آن کمتر شناخته شده اند. یکی از این کارگردانان سروش طاهری است که با نمایش «خون و ماتیک» در جشنواره حضور دارد. این اثر به‌نویسندگی سحر رمضانیان در نهمین جشنواره سراسری تئا‌تر‌ماه به‌عنوان اثر برگزیده این جشنواره انتخاب شد و حائز دریافت جوایز اول کارگردانی، اول بازیگری زن، اول طراحی صحنه و سوم بازیگری مردشده است. این نمایش، روایت سه داستان مربوط به دفاع‌مقدس در سه زمان مختلف است که در ایستگاه قطار اندیمشک اتفاق می‌افتد. در این نمایش علی برجی، سیدعلی موسویان، مانلی حسین‌پور، فرشید میرزاسلطانی، مهسا آبینه، مهری آل‌آقا، علیرضا زارعی و میثم عباسی به ایفای نقش می‌پردازند.
نمایش« هفت +7» براساس کتاب سبعه و سبعه است که با استفاده از سنت قدیمی قصه‌گویی روایت می‌شود. هفت+7 داستان ماه است که یک ماهی را می‌خورد و به دو نیم تقسیم می‌شود. نیمی از آن در یک باغ می‌افتد و نیمی دیگر در یک فروشگاه. نیمه اول کاشته می‌شود و هفت گل‌ماه می‌دهد و نیمه دوم بریده شده و از آن هفت گردنبند ساخته می‌شود و به فروش می‌رسد. در اینجا قهرمان داستان
( قورباغه) سر می‌رسد و دست به هرکاری می‌زند تا ماه را نجات دهد.این اثر کاری از مجموعه کهربا و دار اونبز کشور لبنان است که نادین توما در مقام نویسنده و اریک دنیود کارگردانی این کار را برعهده دارد.نادین توما، اورلین زوکی و سیواین آریس بازیگران این اثر عروسکی-زنده هستند. اریک دنیود دانش‌آموخته عروسک‌گردانی از دانشگاه ملی در شارلویل- مزیر است. از سال2002 به بازیگری، کارگردانی و طراحی صحنه می‌پردازد. وی مدیر کمپانی عروسک‌سازی اکستراموروس در فرانسه است. همچنین در سال2006 در تاسیس مجموعه کهربا در لبنان همکاری داشته . طی 10سال گذشته، دنیود 14نمایش در فرانسه، لبنان، لهستان، ایتالیا، کانادا و برخی کشورهای دیگر اجرا کرده است.
حکایت یک ایستگاه قطار
« زنی که زیر قطار افتاد» نام نمایشی از کشور جمهوری آذربایجان است که توسط گروه تئاتر دانشگاهی - ملی آذربایجان و با کارگردانی مهربان علی اکبرزاده و براساس نمایشنامه‌ای از آفاق مسعود کار شده‌است. این نمایش سرنوشت یک هنرپیشه پیر را روایت می‌کند که همه عمر خود را وقف صحنه کرده است. هنگامی که در اوج محبوبیت بوده توجه، عشق و تحسین مردم را به‌خود جلب کرده اما امروز فراموش شده و او را کنار گذاشتهاند. داستان در یک ایستگاه قطار رخ می‌دهد که مأمن افراد بی‌خانمان است. افرادی که او را می‌شناسند با دیدنش در ایستگاه شگفت‌زده می‌شوند. او در اینجا با مردی آشنا می‌شود که موقعیت والایی در گذشته داشته اما اکنون همه‌‌چیز خود را از دست داده است. در پایان روشن می‌شود که اینجا ایستگاه قطار نیست و... کماله حسین‌اوا، جعفرنامیق کمال، پرویز باقیراف، هجران نصیراوا، رشاد بختیاراف، النارقارا اف، کاظم عبدالله‌اف، شهلا اسماعیل‌اوا، یادگار کریم‌اف و دلبر اسماعیل اوا بازیگران این نمایش هستند.مهربان علی‌اکبرزاده کارگردان این اثر در سال1988 در رشته کارگردانی از دانشگاه دولتی فرهنگ و هنر آذربایجان فارغ‌التحصیل شد. او آثار نویسندگانی همچون تنسی ویلیامز و ژان پل‌سارتر را روی صحنه برده است. در سال2003 به‌عنوان هنرمند افتخاری در جمهوری نخجوان از وی تقدیر شد. برخی از کارهای او عبارتند از: زنده‌به‌گور، نورهای هزاران ساله، سه‌نسخه از یک قتل مرموز، ناامیدی در اداره پست، فاجعه و قاتل.
کار مشترک ایران و ایتالیا که در این دوره شرکت می‌کند «1+1» نام دارد. این نمایش روایتگر دو انسان است که از دو سرزمین متفاوت به‌طور اتفاقی با یکدیگر برخورد کرده و بر سر سرزمینی جدید با یکدیگر رقابت می‌کنند. مفاهیمی همچون اجتماعی بودن، پرهیز از انزوا و از بین بردن مرزها از مهم‌ترین اهداف محتوایی این اثر محسوب می‌شود.امید نیاز و گوگیلموپاپا در مقام نویسنده و کارگردان این کار مشترک هستند که گوگیلموپاپا و پوپولی تیزیانو در این نمایش 40دقیقه‌ای بازی می‌کنند.بد نیست بدانید که گوگیلمو پاپا یکی از مشهورترین بازیگران و کارگردانان ایتالیایی است که تاکنون آثاری همچون« قطرات کوچک» و « توفان» را در کشورهای مختلف ازجمله آمریکا، انگلیس، ایتالیا و... روی صحنه برده است.
بسیاری معتقدند که کارهای آلفرد ژاری جزو اولین آثار نمایشی در حوزه تئاتر ابزورد است. «پادشاه اوبو» مشهورترین اثر اوست. متن اولیه درباره مضحکه یک بچه مدرسه‌ای بود که ژاری آن را به سال1988 در زیرشیروانی مدرسه خود اجراکرد. موضوع نمایش درباره رفتار ناپخته پادشاه اوبو به‌عنوان نماینده طبقه بورژوای فرانسه آن زمان است. اجرای گروه مالادایپ پر از لحظه‌های ابزورد است، همراه با فانتزی ای که خلاقانه و پرانرژی ارائه می‌شود. این اثر کاری از گروه مالادایپ است که نویسندگی آن را آلفرد ژاری و کارگردانی آن را زلتان بالاش برعهده داشتند. آکوس اوروز، زلتان لندواسکزی، زولت پال و گابور ژازبرنی بازیگران مجارستانی کارهستند. زلتان بالاش سال1977 در رومانی به دنیا آمد. او دانش‌آموخته دانشگاه هنرهای تئاتر و سینما در بوداپست است. بالاش در چندین کارگاه خارجی ازجمله کارگاه واسیلیوف و ژوزف ندج در آوینیون شرکت کرده است. وی از سال2001 مدیر هنری تئاتر مالادایپ بوده است. ازجمله آثارش عبارتنداز: «سیاه‌ها» نوشته ژان ژنه،« امپدوکلس» نوشته فردریش هولدرلین و «دریاچه قو» اثر پیوتر ایلیچ چایکوفسکی.
توفانی از جنس رویا
نمایش توفان، با الهام از این عبارت که ما از جنس رؤیا هستیم، داستانی است که در آن جادو با زندگی آدم‌ها و معیارهایی چون سرنوشت و جست‌وجوی نیکی تلفیق شده است. گروه تئاتر ودآلماویوا برداشتی شعرگونه همراه با شوخ‌طبعی در فضایی سحرآمیز و خیره‌کننده(همراه با صورتک‌های کمدیا دلارته ساخت بارلوچی و بازیگرانی جوان و باتجربه) از این اثر ارائه می‌دهد.
توفان نمایشی به قلم دوچیو بارلوچی است که روایتی جذاب و بانشاط است که با شعر و طنز به شرح وقایع جزیره پروسپه‌رو شکسپیر می‌پردازد؛ درمیان کشتی خرابه‌ها، عشق، خیانت وجادو. لورلاسرنی، دوچیو بارلوچی کارگردانی این اثر را برعهده دارد و ماسیمو بارباگلی، آندریا دونینی، سیمونه مارگری، پی یرفرانسیسکو مینوچی، گیوسیپه آرمانی، النورا دابوات، ویتوریا ساموری، الیزابتا بیانچی، سوفیا بوسیا، دوچیو بارلوچی، لورلا سرنی، لورنزو کاستاگنولی و کلودیا مانفردینی در توفان بازی دارند.
روایت پانتومیم در چهارپرده
« میم و مانیا» یک نمایش پانتومیم است که نخستین‌بار در سال2010 توسط میم استودیو اجرا شد. این نمایش چهار پرده دارد. در میم و مانیا مسائل جدی با شوخ‌طبعی و خنده ارائه و بر روابط صمیمانه میان انسان‌ها تأکید می‌شود.
هوهانس هاجین‌یان، هایک ایسرائیلیان و آواها روتیرنیان بازیگران این اثر هستند که کارگردانی آن برعهده آرا هاروتیونیان است.
اریک بارسقیان متولد1973 ارمنستان است. وی فارغ‌التحصیل پانتومیم از مؤسسه دولتی تئاتر و فیلم ایروان است. او درحال حاضر در بسیاری از تماشاخانه‌های ایروان نمایش روی صحنه می‌برد. از دیگر فعالیت‌های او بازیگری و تدریس در مؤسسه دولتی تئاتر و فیلم ایروان است. بارسقیان در سال2003 میم استودیو را راه‌اندازی کرد. این گروه تاکنون اجراهای متعددی در جشنواره‌های داخلی و بین‌المللی داشته و جوایز بسیاری دریافت کرده است..
« هتل باشکوه» اثر نمایشنامه‌نویس آمریکایی لاون مولر است. داستان درباره چهار زن است به نام‌های کیوم- سون، اوک- دونگ، سون-هی و بو- بای که در ارتش ژاپن مورد سوءاستفاده قرار می‌گیرند. آنها مشتاقانه به‌دنبال پایان جنگ هستند تا از رفتار وحشیانه سربازان فرار کنند اما خبری از پایان جنگ نیست. تا اینکه کیوم- سون تصمیم به فرار می‌گیرد. گروه تئاتر چواین که در کشور کره جنوبی فعالیت می‌کند، در این نمایش به‌دنبال ارتقای رویکرد منطقی و زیبایی‌شناختی است. هتل باشکوه حاصل تلاش گروه چو این است که نمایشنامه آن توسط لاون مولر و با کارگردانی چونگ یا پارک آماده شده‌است.یی سون جونگ، سنگ هی‌لی، می‌سون جین، سورا سون، یونگ هو لی و سانگ جا لی بازیگران این کار هستند.چونگ یا پارک اثر صامتی به نام ترن را کارگردانی کرده است. آثار دیگر او عبارتند از: فرشته و هیزم‌شکن، مکبث، گرنیکا و خط‌آهن.
دزدمونا به روایت جدید
نمایش « دزدمونا» کاری از گروه کروپکا است که نمایش خود را برگرفته از اتللو، نمایشنامه‌ای نمادین از ویلیام شکسپیر اجرا می‌کند و به مضامین عشق، دیوانگی و تباهی می‌پردازد. این نمایش گونه‌ای تصحیح شده از اتللو است؛ خیره‌کننده و جذاب. جولانتا جوزکیویچ در مقام نویسنده، آناتولی فروسین به عنوان کارگردان و جولانتا جوزکیویچ بازیگر این نمایش استرالیایی هستند.جولانتا جوزکیویچ، هنرمندی لهستانی است. وی مدرک فوق‌لیسانس در نمایشنامه‌نویسی و تئاتر دارد. وی گروه کروپکا را در سال1997 در سیدنی راه‌اندازی کرد. او در این گروه عناصر ادبی و تصویری تئاتر، حرکت و هنرهای تجسمی را در درام شاعرانه و پر از استعاره به کار می‌گیرد. جوزکیویچ از جشنواره‌های مختلفی ازجمله آلبانی، بلژیک، ارمنستان، فرانسه، سوئد و انگلستان جایزه دریافت کرده است.آناتولی فروسین در سال1966 در تاجیکستان متولد شد. او دارای مدرک فوق‌لیسانس ادبیات انگلیسی از دانشگاه اوکلند است. وی آثار متعددی را تاکنون اجرا کرده است که عبارتند از: آگاممنون، باغ آلبالو، آنتیگون وخانه برنارد آلبا.