نظرسنجی درباره دومین دوره شورای شهر تهران

پیشگفتار

اصل هفتم قانون اساسی صراحت دارد که شوراهای اسلامی کشور یکی از ارگان های تصمیم گیری و اداره امور کشورند. اگر چه به لحاظ تصمیمات سازمانی و اداری کشور دارای وظایف خاص خود هستند ولی از نظر قانون اساسی و حق حاکمیت در طراز سایر ارکان حکومتی قرار می گیرند و حتی دامنة حکومت آنها به اندازه ای است که مسئولین دولتی موظف به رعایت تصمیمات آنها در حدود اختیاراتشان هستند. (بخشی از قانون شوراها، برگرفته از پایگاه اینترنیتی شورای شهر: www.shora-tehran.ir) 

یکی از نهادهای تأثیرگذار جامعة ما، شورای اسلامی شهر تهران است. دومین دورة شورای اسلامی شهر تهران در حالی روبه پایان است که نظر مثبت شهروندان تحصیلکرده و صاحب نظر را با خود همراه کرده است. ارزیابی مثبت زمانی معنادار می شود که با دورة قبل و دورة بعد مورد مقایسه قرار گیرد.

شاید این ارزیابی مثبت از شورای دوم ، نمرة بالایی را به خود اختصاص ندهد اما همین که بدانیم با توجه به گستردگی و تنوع مسئولیت ها و وظایف، این نهاد عملکرد مثبتی داشته، این امیدواری را ایجاد می کند که این روند می تواند،ادامه یابد.

شورای دوم زمانی به عنوان یک نهاد اجتماعی شروع بکار کرد که جامعه نظر مثبتی از تجربة پیشین آن نداشت.

در صورتیکه شورای اول شهر تهران در شرایط مسلط و خاص سیاسی آن زمان شروع به کار کرد. سیاست زدگی های رایج آن دوره موجب شد کنش ارتباطی بین گروهها و احزاب مختلف به تنش بینجامد و موجب به حاشیه رانده شدن شورای اول شود.

هر چند که ارزیابی عملکرد شورای اول جدای از شرایط و وضعیت موجود آن زمان منصفانه نیست؛ اما ناکارآمدی و مشکلات اولین دوره شورای اسلامی شهر تهران که دلیل آن فقدان تجربه و زمینة مناسب بود، موجب شد تا شورای دوم تمام توان خود را به میدان آورده و هماهنگی مورد نظر را ایجاد کند.

چرا که شورای دوم که تجربة عملکرد و فعالیت شورای اول را دیده بود و خود را در کنار او، اما در تعارض با آن می دید، می دانست برای به حاشیه نرفتن باید کنش ارتباطی مناسب و هماهنگی بین اعضای این نهاد و سایر نهادهای دولتی ایجاد و آنرا را تقویت کند. تصور عمومی، تصمیم های آرام و متین، علاقه مندی اعضا و ریاست مقتدر همگی دست به دست هم دادند تا موفقیت شورای دوم را به ارمغان بیاورند.

در بررسی روند کار شورا  بهتر این است که از خود شورا کمک بگیریم و فراموش نکنیم که به منظور حصول نتیجه بهتر باید هر دو دوره را در کنار هم قرار داده و با هم مقایسه کنیم. مهم تشابهات و تعارضات این دو نیست. چرا که در تمایز و و تشابه مطلق هیچ کنش ارتباطی صورت نمی گیرد.

مهم این است که هر دوی آنها تحت یک پرچم واحد خدمت کرده اند. این دو با هم آمیخته اند. در این چنین مسیر پیوسته ای که همه با هم از این لحاظ تشابه دارند، مجموعه ای پذیرفته تر است که مرکزیت قوی تری داشته باشد. درغیر اینصورت از متن رانده شده و به حاشیه می رود.

از فعالیت های مهم و تأثیرگذار این نهاد، انتخاب شهردار از روی همدلی و تفاهم و توجه به کاردانی و صلاحیت های دینی و انقلابی اوست. موفقیت در فعالیت های عمرانی و خدمات شهری و حفظ و توسعة طبیعت زیبا و امنیت اجتماعی از نتایج این تفاهم، همدلی و توجه است. تا جایی که سایر مسئولان دولتی نیز شوراها را مشاور امین خود قلمداد کنند.
از اهم وظایف شورای شهر باید به موارد زیر اشاره کرد:

• برنامه ریزی شهری
• واگذاری امور به مردم و مشارکت سازنده و پویای آنها
• نظارت برحسن اداره و حفظ سرمایه و دارایی های منقول و غیر منقول شهرداری،
• تصویب بودجه،
• اصلاح و متمم بودجه سالانه شهرداری،
• نظارت بر اجرای مقررات در میادین شهر، گورستانها، اماکن عمومی و فرهنگی

اهم فعالیت‌ها و اقدامات شورای دوم شهر در طی دوره فعالیت:

• تقسیط وجوه دریافتی شهرداری از مردم،
• پرداخت وام ازدواج،
• الزام به رعایت حدود ساخت و ساز در باغات وحفظ درختان،
• تصویب طرح جامع و تفصیلی و طرح چشم انداز بیست ساله شهر تهران.

تشکیل انجمن شورایاری شهر تهران وابسته و تحت نظارت شورای شهر با این نگرش که مشارکت تقویت شده و در جهت ساماندهی امور شهری و ارتقای زندگی شهروندان بکار گرفته شود.

ارزیابی مثبت از فعالیت شورای دوم این است که، مردم  در این دوره خود را صاحب حق احساس کردند و شورای دوم این توان را داشت که آنها را به حق خود برساند یا دسترسی به آن را سهل‌الوصول‌تر سازد.

در واقع شورای دوم زمینة مناسبی برای پیوند مردم و نهاد حکومتی فراهم کرد تا از این پیوند هم مردم سود ببرند، هم حکومت و هم خود شورا. چراکه شورای شهر دوم احساس کرد در انجام وظیفه به نحو احسن به مشارکت شهروندان نیاز دارد. افزایش مشارکت شهروندان موجب افزایش نشاط، امنیت، وحدت نظر و تسریع انجام امور شهری و کاستن گلایه ها، مشکلات، انزواطلبی و تعارض می شود.

موارد فوق الذکر و بسیاری موارد دیگر در سایه تصمیمات مهم کارشناسانه و به موقع شورای شهر و در سایه مدیریت قوی و منضبط این دوره میسر شده است.

در آستانة شروع بکار سومین دورة شورای اسلامی شهر تهران هستیم. از یاد نبریم، اتفاقات بسیار دیگری هم هست که می تواند موفقیت را برای شورای سوم نیز تضمین کند و آنرا افزایش دهد. ضمن اینکه شورای سوم در بستری هموار آغاز بکار خواهد کرد.

اکنون حفظ و توسعه این زمینة مناسب با همدلی، تفاهم، ارتباطات مناسب و در شأن جامعة شهری تهران میسر است. جامعه ای که متشکل از افراد و جریانهای مختلف با سلیقه ها و دیدگاههای متفاوت است و اختلاف نظر در این جوامع یک امر طبیعی محسوب شده و از جهاتی ارزشمند است.

این یک اصل کلی است که مدیریت توانا و مقتدر شهری و وجود همبستگی موجب تحقق اهداف شورا شده و جایگاه و منزلت در شأن این نهاد اجتماعی را بوجود می آورد.  توقعات هر جامعه بر ا ساس رفتارهای معنادار هر نهاد در لایه های کارکرد همان مکان شکل گرفته و  پیش می رود.

نحوة پاسخگویی به این انتظارات عملکرد هر نهاد را تبیین می کند. ایجاد بافت و زمینة تازه برای این پاسخگویی و رفع نیاز از ترفندهای مدیریتی است که اگر با شناخت کامل صورت گیرد، زمینه ای مناسب برای ارزش ها و هنجارهای مناسب آن بافت فراهم می کند.

اهمیت این عمل زمانی مشخص می شود که بدانیم بافت گریزی به بی معنایی و شکسته شدن هنجارها به ناهنجاری می انجامد که نشان از کنش ارتباطی ناموفق است. دستیابی به واقعیت این کنش ارتباطی تلاشی را می طلبد که در شأن و حد و اندازه جامعه باشد و با خیالپردازی فاصله بگیرد.

یکی از مسیرهایی که به واقعیت می رسد، نظرسنجی است. نظرسنجی از افرادی که به نوعی در ارتباط با موضوع هستند. چرا که هویت شورای شهر در گرو پذیرش همین افراد است

واحدنظر سنجی تلفنی مرکز تحقیقات و مطالعات روزنامه همشهری به نظرسنجی از درباره "دیدگاه مردم تهران درباره شورای شهر و عملکرد آن" اقدام کرده است.

کلیات تحقیق

در این گزارش با به کارگیری نظرسنجی تلفنی و بدست آوردن آمارها، پردازش و تحلیل علمی آنها، میزان آگاهی مردم تهران از شورای شهر تهران و بررسی عملکرد شوراهای دوره اول و دوم از نظر پاسخگویان سنجیده شده است . 

این گزارش حاصل جمع آوری پاسخ 1012نفر از مردم تهران به پرسشنامه تهیه شده توسط واحد نظرسنجی تلفنی مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ای موسسه همشهری است. این افراد به صورت تصادفی و بر اساس مراجعه به فهرست شماره تلفن ها اصناف از کتاب اول انتخاب شدند.

در این گزارش نظر کسانی که تمایل به پاسخگویی به تمام پرسش های تحقیق را داشته اند، منعکس شده است.

اهداف تحقیق

هدف کلی این تحقیق دستیابی به مجموعه پاسخ هایی است که میزان شناخت یا عدم شناخت پاسخگویان از شورای شهر تهران و مقایسه عملکرد شوراهای دوره اول و دوم را از نظر پاسخگویان نشان می دهد.

روش نظرسنجی

در این پژوهش، از نظرات عامه مردم به صورت تلفنی (نظرسنجی تلفنی) به روش پیمایشی و نمونه گیری تصادفی استفاده شده است. عددهای داخل جدول گرد شده است.

جامعه نمونه 

در این تحقیق نمونه آماری شامل  1012 نفر از مردم تهران است.

زمان اجرای نظرسنجی

این نظرسنجی از تاریخ 2تا 3 اردیبهشت ماه 1386 توسط گروه نظرسنجی مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ای روزنامه همشهری انجام شده است.

پرسش های تحقیق

* جنس
* تحصیلات
* شغل
* شناخت پاسخگویان از شورای شهر
* آگاهی پاسخگویان از وظایف شورای شهر
* آگاهی پاسخگویان از تعداد اعضای شورای شهر 
* آگاهی پاسخگویان از عملکرد شورای شهر دوره اول و دوم     
* دلایل موفقیت شوراها از نظر پاسخگویان

چکیده:

طرح نظرسنجی حاضر، ‌به منظور دست یافتن به میزان شناخت مردم تهران از شورای شهر و آگاهی مردم از مهمترین وظایف و عملکرد این نهاد در دو دوره برگزاری شوراهای شهر تهران انجام شده است. مهمترین یافته های این طرح به قرار زیر است.

1. 77.3 درصد از پاسخگویان را مردان و 22.7درصد را زنان تشکیل می دهند.

2. از میان  پاسخگویان 74.4 درصد دارای مدرک دیپلم، 17.5درصد لیسانس و بالاتر و2.4 درصد بی سواد هستند.

3. 51درصد پاسخگویان دارای مشاغل آزاد هستند.

4. از میان پاسخگویان 43.5 درصد با نهاد شورای شهر آشنا هستند.

5. از میان پاسخگویانی که شورای شهر را می شناخته اند، 50.2 درصد می دانستند که دومین دوره شورای شهر در حال حاضر مشغول به انجام وظیفه هستند .

6. از میان پاسخگویانی که شورای شهر را می شناخته اند، 28.2 درصد مدیریت و ساماندهی امور شهری و23.6درصد انتخاب شهردار را از وظایف شورای شهر برشمردند.

7.  از میان پاسخگویانی که شورای شهر را می شناخته اند، 55.2 درصد تعداد اعضا شورا شهر را نمی دانسته اند و 26.4 درصد تعداد اعضا این شورا را درست پاسخ داده اند.

8. از میان پاسخگویانی که با شورای شهر آشنا هستند، 39.5 درصد عملکرد شورای دوره دوم را بهتر و11.4 درصد عملکرد شورای دوره اول را بهتر ارزیابی کرده اند، در مقابل 27.5 درصد عملکرد هیچکدام را مثبت بیان نکرده و 21.6درصد از ایشان هم از عملکرد شوراها در این دو دوره اظهار بی اطلاعی کرده اند.

9. از میان پاسخگویانی که عملکرد شورای شهر دوره اول را بهتر ارزیابی کرده اند 42درصد قانونمند کردن انتخاب شهردار توسط این نهاد را از مهمترین اقدامات این شورا عنوان کرده اند.

10.  ازمیان پاسخگویانی که عملکرد شورای شهر دوره دوم را بهتر ارزیابی کرده اند   28.6درصد طرح و برنامه ریزی برای ساماندهی طرح ها وبرنامه های شهری توسط این نهاد را از مهمترین اقدامات این شورا عنوان کرده اند.

11. دلیل موفقیت شورای شهر دوره دوم از نظر بیشتر پاسخگویانی که عملکرد این دوره را بهتر ارزیابی کرده اند، (46درصد) هماهنگی شورای شهر دوره دوم با شهرداری و دولت و عدم تنش و درگیری خطی در میان اعضای این شورا برشمردند.  

جنس پاسخگویان

بر اساس جدول شماره 1، از میان 1012 نفر پاسخگو 77درصد مرد و 23درصد زن هستند.

جدول شماره  1- توزیع پاسخگویان بر اساس جنس

جنس	تعداد	درصد
مرد	782	77
زن	230	23
جمع	1012	100

نمودار شماره  1

سطح تحصیلات پاسخگویان

بر اساس جدول شماره 2، از میان 1012نفر پاسخگو 45درصد دارای مدرک دیپلم، 17 درصد دارای مدرک لیسانس و بالاتر و 2درصد بی سواد بوده اند. 

جدول شماره 2- توزیع پاسخگویان بر اساس سطح تحصیلات

سطح تحصیلات پاسخگویان	تعداد	درصد
دیپلم	458	45
لیسانس و بالاتر	177	17
راهنمایی	109	11
ابتدایی	98	10
دانشجوو فوق دیپلم	82	8
دبیرستان	64	6
بی سواد	24	2
جمع	1012	100

نمودار شماره  2

شغل پاسخگویان

بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 3 از میان 1140 نفر پاسخگو معادل (43درصد) خانه دار،‌معادل (18درصد) مشاغل آزاد(مغازه دار،‌ پیمانکار و .....)، معادل (12 درصد) کارمند شرکت خصوصی،‌ ‌معادل (7 درصد) کارمند لیسانس بخش دولتی و  معادل(6 درصد)  به عنوان کارمند ساده در بخش دولتی مشغول به کار هستند.

جدول شماره 3- توزیع پاسخگویان بر اساس شغل

شغل پاسخگویان	تعداد	درصد
مشاغل آزاد	519	51
کارمند ساده بخش دولتی	99	10
کارمند شرکت خصوصی	90	9
خانه دار	85	8
کارگر ساده	60	6
کارگر فنی	52	5
کارمند لیسانس	41	4
بیکار	17	2
مدیران بخش دولتی (لیسانس و فوق لیسانس)	15	2
محصل	14	1
کارشناسان و مدیران رده بالا	12	1
دانشجو	8	1
جمع	1012	100

نمودار شماره 3

شناخت پاسخگویان از شورای شهر

بر اساس آمار مندرج در جدول شماره4، از میان 1012 نفر پاسخگو، 56% شورای شهر تهران نمی‌شناخته و 44% پاسخگویان شورا را می‌شناخته‌اند.

جدول شماره 4- توزیع پاسخگویان بر اساس شناخت از شورای شهر تهران

شناخت پاسخگویان از شورای شهر تهران	تعداد	درصد
نمی شناسم	572	56
می شناسم	440	44
جمع	1012	100

نمودار شماره 4

آگاهی پاسخگویان از دوره شورای شهر تهران 

بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 5، از میان 440 نفر پاسخگویانی که با شورای شهر آشنایی دارند 50%  آنان از دومین دوره شورای شهر آگاهی داشته اند. 

جدول شماره 5-  توزیع پاسخگویان بر اساس آگاهی از دوره شورای شهر تهران

دوره شورای شهر تهران	تعداد	درصد
دوره دوم	221	50
نمی دانم	132	30
اشتباه	87	20
جمع	440	100

 نمودار شماره  5

مهمترین وظایف شورای شهر تهران از نظر پاسخگویان

بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 6، از میان 440 نفر پاسخگویانی که با شورای شهر آشنایی دارند، 28% مدیریت و ساماندهی امور شهری را از مهمترین وظایف شورا عنوان کرده اند.

جدول شماره 6-  توزیع پاسخگویان بر اساس مهم ترین وظایف شورای شهر

مهم ترین وظایف شورای شهر	تعداد	درصد
مدیریت وساماندهی امور شهری	124	28
انتخاب شهردار	104	24
نمی دانم	68	15
ایجاد ارتباط میان شهرداری ومردم	62	14
نظارت و تصویب طرح ها	31	7
نظارت بر بودجه و درآمد شهرداری	30	7
نظارت بر شورا یاری ها	21	5
جمع	440	100

نمودار شماره 6

آگاهی پاسخگویان از تعداد اعضای شورا شهر

بر اساس آمار مندرج در جدول شماره7، از میان 440 نفر پاسخگویانی که با شورای شهر آشنایی دارند،27 درصد آنان از تعداد اعضای شورای شهر تهران آگاهی داشته و 55درصد از پاسخگویان از تعداد اعضای این نهاد بی اطلاع بوده اند.

جدول شماره7-  توزیع پاسخگویان بر اساس آگاهی از تعداد اعضای شورای شهر

آگاهی از تعداد اعضای شورای شهر	تعداد	درصد
نمی دانم	243	55
می دانم	116	27
اشتباه	81	18
جمع	440	100

نمودار شماره  7

مقایسه عملکرد شوراهای شهر تهران از نظر پاسخگویان

بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 8، از میان 440 نفر پاسخگویانی که با شورای شهر آشنا یی دارند، 40% عملکرد دوره دوم و11%  دوره اول را بهتر ارزیابی  کرده اند .

جدول شماره 8- توزیع پاسخگویان براساس مقایسه عملکرد شوراهای شهر تهران

مقایسه عملکرد شوراهای شهر تهران	تعداد	درصد
دوره دوم	174	40
هیچکدام	121	27
نمی دانم	95	22
دوره اول	50	11
جمع	440	100

نمودار شماره  8

مهمترین اقدام شورای شهر در دوره اول از نظر پاسخگویان

بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 9، از میان 50 نفر از پاسخگویانی که عملکرد شورای شهر را در دوره اول بهتر ارزیابی کرده اند، 42% قانونمند کردن انتخاب شهردار را به عنوان مهمترین اقدام آنها مطرح کرده اند.

جدول شماره 9- توزیع پاسخگویان براساس مهمترین اقدام  شورای شهر  در دوره اول

مهمترین  اقدام شورای شهر دوره اول	تعداد	درصد
نمی دانم	58	29
قانونمند کردن انتخاب شهردار	42	21
جمع	50	100

نمودار شماره  9

مهمترین اقدام شورای شهر در دوره دوم از نظر پاسخگویان

بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 10، از میان 174 نفر از پاسخگویانی که عملکرد شورای شهر را در دوره دوم بهتر ارزیابی کرده اند، 28% طرح و برنامه ریزی برای ساماندهی امور شهری را به عنوان مهمترین اقدام آنها بیان کرده اند.

جدول شماره 10- توزیع پاسخگویان براساس مهمترین اقدام شورای شهر در دوره دوم

مهمترین اقدام شورای شهر در دوره دوم	تعداد	درصد
نمی دانم	61	33
طرح و برنامه ریزی برای ساماندهی امور شهری	48	28
تصویب طرح جامع شهر تهران	24	14
ایجاد شوراهای محل	17	10
اختصاص تراکم تشویقی به بافت های فرسوده	8	5
کمک به بیمه تاکسیرانی	8	5
تقسیط مطالبات	4	2
شناسنامه فنی ساختمان	3	2
وام ازدواج	1	1
جمع	174	100

نمودار شماره  10

دلایل موفقیت شورای شهر دوره دوم از نظر پاسخگویان

بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 11، از میان 174 نفر از پاسخگویانی که عملکرد شورای شهر را در دوره دوم بهتر ارزیابی کرده اند، 51%هماهنگی با دولت و شهرداری را به عنوان مهمترین دلیل موفقیت این نهاد مطرح کرده اند.

جدول شماره 11- توزیع پاسخگویان براساس دلایل موفقیت  شورای شهر دوره دوم

دلایل موفقیت شورای شهر دوره دوم	تعداد	درصد
هماهنگی با دولت و شهرداری	89	51
ریاست مقتدر شورا	30	17
نمی دانم	29	17
ترغیب مردم در مشارکت امور شهری	23	13
اصلاح بودجه شهرداری	3	2
جمع	174	100

نمودار شماره  11

تحلیل جداول تقاطعی

بررسی یافته های توصیفی (با استفاده از جداول تقاطعی) حاکی از وجود رابطه بین برخی متغیرهای مطرح شده در این نظرسنجی است که در زیر به آن ها اشاره می شود:
به نظر می رسد که بین شناخت از شورای شهر و شغل و تحصیل پاسخگویان رابطه وجود دارد.

به این ترتیب که  56درصد از افرادی که شورای شهر را می شناسند دارای مشاغل آزاد هستند و 79 درصد آنان مدرک  تحصیلی دیپلم و بالاتر دارند. به عبارت دیگر، افراد دارای شغل آزاد و افراد تحصیلکرده جامعه، شناخت و اطلاع بیشتری از شورای شهر دارند.

همچنین، نتایج حاکی از آن است که بین آگاهی از دوره های شورا و سطح تحصیلات رابطه وجود دارد: 93 درصد پاسخگویانی که از سپری شدن دورة دوم شورای شهر آگاهی دارند دارای مدرک تحصیلی دیپلم به بالا هستند.

همچنین نتایج نشان می دهد که بین ارزیابی از عملکرد شوراها و شغل پاسخگویان رابطه برقرار است بدین معنا که 53 درصد پاسخگویانی که دارای مشاغل آزادند عملکرد شورای دوم را بهتر ارزیابی کرده اند. به نظر 47درصد آنان مهمترین اقدام شورای دوم «طرح و برنامه ریزی برای ساماندهی امور شهری» است. به عبارتی صاحبان مشاغل آزاد از عملکرد شورای دوم رضایت بیشتری دارند.

از طرفی نتایج نشان می دهد که بین «هماهنگی با دولت و شهرداری» به عنوان مهمترین دلیل موفقیت شورای دوم با تحصیلات پاسخگویان ارتباط دارد:  77 درصد  از پاسخگویانی که «هماهنگی با دولت و شهرداری»  را مهمترین دلیل موفقیت شورای دوم بیان کرده اند دارای تحصیلات دیپلم به بالا هستند. 

مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ای روزنامه همشهری