مایع مغزی-نخاعی در اطراف مغز و نخاع در چرخش است تا مواد غذایی را به این اندام‌ها رسانده و مواد زاید را از مغز و نخاع دور کند، این مایع پس از گردش و طی سیکل عادی خود جذب سیستم وریدی می‌شود.
در اطراف مغز بالشتک‌هایی قرار دارند که نقش سپر محافظ مغز را ایفا می‌کنند و به آنها بطن مغزی گفته می‌شود و مایع مغزی درون این بطن‌های مغزی قرار دارد.
اگر به هر دلیلی مثل وارد آمدن ضربه به سر و سیستم عصبی، تومور، خونریزی مغزی یا مننژیت، راه خروج این مایع از مغز بسته شود و یا ترشح آن بیش از حد طبیعی شود، با تجمع این ترشحات در داخل مغز و افزایش فشار درونی جمجمه، سر از اندازه طبیعی بزرگ‌تر می‌شود که به آن هیدروسفالی یا آب آوردن مغز می‌گویند.
هیدروسفالی بیماری است که هم در کودکان دیده می‌شود هم در بزرگسالان. هیدروسفالی کودکان عموما ژنتیک بوده یا نتیجه تکامل ناقص سیستم عصبی جنین است.
علایم در نوزادان
- بیخوابی
- تهوع و استفراغ
- پایین رفتن چشم‌ها
علایم در بزرگسالان و کودکان
- احساس خستگی شدید و دایمی
- تهوع واستفراغ
- تاری چشم و دوبینی
- سردرد و اختلال در تعادل و راه رفتن
- بی اختیاری ادرار
- ورم اعصاب ته چشم
دربزرگسالان علایم این بیماری می‌تواند شکل حادتری به خود گرفته و به شکل تغییر شخصیت، از دست رفتن حافظه یا حتی زوال عقل خود را نشان دهد.
علت اصلی گوناگونی علایم این بیماری فقط بستگی به سن بیمار و انعطاف پذیری استخوان جمجمه وی دارد مثلا در نوزادان که استخوان جمجمه کاملا سفت نشده و استخوان جمجمه امکان افزایش حجم دارد، علایم بیماری خفیف‌تر بروز می‌کند و با افزایش سن و محکم شدن استخوان جمجمه بیماری حادتر و علایم آن هم جدی‌تر می‌شود.
درمان
اگر بیماری در مراحل ابتدایی باشد می‌توان به درمان‌های دارویی که در واقع به نوعی کاهنده مایع مغزی - نخاعی هستند امیدوار بود اما در صورت پیشرفت بیماری باید از جراحی برای رفع عامل بیماری استفاده کرد. یعنی مثلا اگر عامل انسداد تومور است با جراحی می‌توان آن را برداشت یا با شیوه‌های مختلف محل انسداد را باز کرد.
در این بیماری مراقبت‌های بعد از جراحی اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد زیرا این بیماری می‌تواند در روند رشد جسمس و روحی کودک اختلالات جدی به وجود آورد که اقدامات بازپروری، فیزیوتراپی، گفتاردرمانی و کاردرمانی می‌تواند بیمار را به زندگی عادی بازگرداند.
nhs.uk childrenshospital.org