در این میان تحولات هر کدام از این کشورها نه‌تنها در منطقه و در میان همسایگان بلکه هزاران کیلومتر آن‌طرف‌تر بر تحولات داخلی کشورهای دیگر جهان هم تأثیر می‌گذارد. یکی از این کشورهای خبرساز در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا، مصر است. آنچه در مصر روی داد و برکناری اخوان‌المسلمین بعد از یک سال قدرت، بر دیگر کشورهای عربی هم تأثیرگذار است اما شاید تأثیرش بر یکی از کشورهای مهم منطقه یعنی ترکیه، بیش از دیگران قابل تأمل و مهم باشد.
درحالی‌که وزارت خارجه آمریکا از همه شگردهای کلامی و دیپلماتیک استفاده می‌کند تا از تعریف آنچه در مصر روی داد به‌عنوان کودتای نظامی اجتناب کند، رهبران سیاسی ترکیه نه‌تنها تأکید می‌کنند که برکناری دولت در مصر یک کودتاست بلکه آن را به شدیدترین شکل ممکن محکوم هم می‌کنند. رجب طیب اردوغان نخست‌وزیر ترکیه 2 روز بعد از برکناری محمد مرسی در سخنرانی‌ای گفت: کودتا زیانبار و غیرانسانی و علیه منافع ملی و مردم و دمکراسی است و مهم نیست علیه چه‌کسی باشد. اردوغان گفت که کشورهای غربی وظیفه دارند از مرسی حمایت کنند و قیام مردمی طرفداران مرسی قابل دفاع است. او گفت: ما چیزی به نام کودتای دمکراتیک نداریم. این یک تضاد و تناقض است مثل اینکه بگوییم یک مرده زنده. به گفته اردوغان، غرب و اتحادیه اروپا به‌طور خاص، یک‌بار دیگر نشان دادند که به اصول مورد حمایت خودشان هم پایبند نیستند.
حتی قبل از آنکه ارتش مصر ضرب‌الاجلی 48ساعته برای مداخله در بحران این کشور اعلام کند، مقامات ترکیه از رئیس‌جمهور مصر حمایت می‌کردند. در استانبول شاخه جوانان حزب حاکم عدالت و توسعه از طرفدارانش خواسته‌بود تا در تجمع حمایت از مرسی شرکت کنند. چند تجمع حمایت از مرسی هم در محله‌های مختلف شهر در استانبول برگزار شد. درحالی‌که استفاده از شبکه‌های اجتماعی در ترکیه رواج گسترده‌ای یافته، در روزهای اخیر عبارت ترکیه با مرسی، در توئیتر و دیگر شبکه‌های اجتماعی مورد استفاده ترک‌ها زیاد دیده می‌شود. این روزها که مرسی در حبس است و احتمال جنگ داخلی در بزرگ‌ترین و پرجمعیت‌ترین کشور جهان عرب وجود دارد، دولت ترکیه تنها بازیگر منطقه‌ای است که همچنان از رئیس‌جمهور برکنار شده مصر حمایت می‌کند.
آنکارا علاوه بر تأکید بر این نکته که یک دولت منتخب تنها از طریق صندوق‌های رأی می‌تواند برکنار شود، دلایل دیگری هم برای حمایت از مرسی دارد. در ژانویه2011، وقتی مصری‌ها با درخواست سرنگونی حسنی مبارک در خیابان‌ها تظاهرات کردند و غرب همچنان سردرگم اوضاع مصر بود، این ترکیه بود که نخستین اقدام دیپلماتیک را انجام داد و خواستار کناره‌گیری مبارک از قدرت شد. یک سال بعد وقتی مرسی و اخوان‌المسلمین سکان قدرت را در مصر به‌دست گرفتند، اردوغان به افتخار رئیس‌جمهور اخوانی مصر مهمانی برپا کرد و جشنی در آنکارا گرفت و وعده 2میلیارد دلار وام به دولت مصر داد. اردوغان همچنین بازرگانان ترکیه‌ای را ترغیب کرد که در مصر سرمایه‌گذاری کنند. در هفته‌های آینده اردوغان قرار است سفری را که از مدت‌ها قبل وعده آن را داده بود برود و وارد غزه شود و برای رفتن به غزه باید از قاهره بگذرد.
برای حزب عدالت و توسعه و حامیانش، انتخاب مرسی در سال2012 نه‌تنها پیروزی دمکراسی بلکه پیروزی اسلام سیاسی بود که پایه و اساس ایدئولوژیک حزب حاکم در ترکیه را تشکیل می‌دهد. اکنون که یک سال بعد از حضور مرسی در قدرت، دولت او توسط ارتش برکنار شده، حزب عدالت و توسعه و هواداران آن مداخله ارتش را محکوم می‌کنند و به یاد مردم ترکیه و منطقه و جهان می‌آورند که اتفاقاتی مشابه این در تاریخ سیاه کودتاها در ترکیه هم روی داده‌است.
ماه گذشته ترکیه شاهد تظاهرات ضددولتی در ده‌ها شهر بود. ده‌ها‌هزار نفر از مخالفان دولت اردوغان در خیابان‌ها شعار استعفای او را سر دادند. اگر چه میان اتفاقات ترکیه و مصر نمی‌توان مشابهتی دید اما بسیاری از مقامات ترکیه وقایع اخیر و اعتراضات خیابانی یک‌ماه گذشته در ترکیه را چیزی شبیه به یک کودتای شکست‌خورده می‌دانند. از سوی دیگر شماری از مقامات حزب حاکم ترکیه ازجمله خود اردوغان، قدرت‌های غربی و رسانه‌های بین‌المللی را متهم می‌کنند که به ناآرامی‌های ترکیه دامن زده‌اند و از پس این ناآرامیها منافع خود را دنبال می‌کنند. همین هفته گذشته، بشیر آتالای، معاون نخست‌وزیر، به لابی یهودی صهیونیستی اشاره کرد که پشت این ناآرامیها قرار دارد. البته او بعد از انتشار سخنانش آن را رد کرد اما به هر حال این دیدگاه در میان مقامات ترکیه وجود دارد. این در حالی است که اعتراض‌های خیابانی در استانبول و شهرهای دیگر ترکیه همچنان ادامه دارد.
دولت ترکیه در توصیف وقایع مصر هم از همین تحلیل‌ها استفاده می‌کند. رسانه‌های دولتی و مقامات ترکیه در نخستین اظهارنظرشان درباره وقایع مصر، مشابهت‌هایی میان آنچه در قاهره روی داد و اعتراض‌های اخیر در استانبول تصویر کردند.
روزنامه‌های دولتی ترکیه بدون اینکه شواهد و مدارکی ارائه کنند اعتراضها علیه اردوغان را بخشی از پروژه‌ای اعلام کرده‌اند که در خیابان‌های قاهره علیه دولت مرسی جریان یافت. آنها همچنین به وقایع تاریخی ترکیه مانند برکناری دولت در کودتای نظامیان در سال1977 اشاره کرده و آنچه در مصر روی داد را به وقایع آن سال‌های ترکیه تشبیه کرده‌اند. وزیر دارایی ترکیه در توئیتر نوشت، غرب طرفدار کودتاست. در یکی از تجمعات حمایت از مرسی در استانبول، روی پارچه‌نوشته‌ای این عبارت دیده می‌شد: آنها در ترکیه موفق نشدند و حالا همین بازی را در مصر تکرار کردند.
مصر به موضوع تبلیغات و اظهارنظرات بسیاری از مخالفان اردوغان هم تبدیل شده‌است. برای آنها، مصر پس از انقلاب و به‌ویژه تحولات یک سال اخیر آن، نمونه و الگویی است از شکست سیاست‌های اردوغان. مخالفان اردوغان می‌گویند که اسلام سیاسی آنطور که اردوغان به‌دنبال آن است، در مصر شکست خورده و در ترکیه هم باید درمورد آن تجدید نظر شود. به‌ویژه در شرایطی که تحولات مصر با اعتراضها علیه اردوغان در ترکیه همزمان شده، مخالفان اردوغان قدرت گرفته‌اند و بر انتقاد خود از دولت و سیاست‌های او افزوده‌اند. آنها اعتراضها علیه اردوغان را زمینه اتفاقی می‌دانند که در مصر روی داد. نمایندگان مخالف دولت اردوغان در پارلمان در سخنرانی‌های خود وقایع مصر را درسی برای اردوغان خوانده‌اند و گفته‌اند، اردوغان هم باید بداند که دمکراسی تنها صندوق رأی نیست. مخالفان به اردوغان هشدار داده‌اند که از مذهب برای پیشبرد سیاست‌های خود استفاده نکند.
البته بسیاری از شبیه‌سازی‌هایی که اردوغان و مخالفانش از وقایع مصر برای ترکیه می‌کنند درست نیست. تعهد مرسی به اسلام و قوانین اسلامی بسیار شدیدتر و سخت‌تر از اردوغان بود. اقتصاد ترکیه در دولت حزب عدالت و توسعه شکوفا شد. در مصر ارتش همچنان بازیگر قدرتمند عرصه سیاست است. در ترکیه از طریق اصلاحات در قانون، انتصاب‌های حساب‌شده و دستگیری گسترده ژنرال‌های ارتش، حزب عدالت و توسعه اکنون قدرت زیادی در مقابل ارتش دارد. ارتش ترکیه از سال1960 ،4دولت منتخب دمکراتیک را در کودتا برکنار کرده و اکنون تمایلی به یک کودتای دیگر ندارد و حتی مخالفان دولت ترکیه هم از چنین اقدامی حمایت نمی‌کنند. در ترکیه همه احزاب سیاسی یکصدا تحولات در مصر و برکناری دولت مرسی را محکوم کرده و تأکید کردند که به هر حال کودتا کودتاست ومحکوم است.
اما به هر حال وقایع مصر برای اردوغان نقطه ضعف به حساب می‌آید. او در سخنرانی اخیرش امتیاز بزرگی داد و گفت: هر سیاستمداری در برابر خطا آسیب‌پذیر است و ممکن است که خطا کند. من هم همینطورم. این سخنان اردوغان به این معنی است که او پیام تحولات مصر را گرفته‌است. پیام تحولات مصر برای اردوغان این است که اگر بخواهد تعبیر و تفسیر اکثریت‌گرایانه خود را بر جامعه‌ای متکثر تحمیل کند، با شورش روبه‌رو می‌شود. مصر باعث شد که بسیاری به فکر فرو بروند. وقتی گردوغبار این تحولات فرو بخوابد، شاید ترکیه دیگر مانند گذشته نباشد.
تایم