در غزه اما مردم شاید حتی بیشتر از مصریها طعم تغییر دولت در قاهره را چشیدهاند. با کنار گذاشتهشدن محمد مرسی از قدرت توسط نظامیان مصر حالا نوار غزه روزهای متفاوتی را تجربه میکند و اوضاع برای فلسطینیها سختتر شده است. صدای بوق هشدار بیمارستانها در خیابانهای غزه بهخاطر تمامشدن سوخت ژنراتورها شنیده میشود و ساختوسازهایی که در یکسال حکومت مرسی جان گرفته بود بار دیگر متوقف شدهاند. شاید هیچکس به اندازه فلسطینیهای ساکن غزه تبعات تغییر رژیم در مصر را متوجه نشده باشند.واقعیت این است که فلسطینیهای ساکن غزه با گوشت و پوست خود تغییرات در رأس قدرت کشور همسایه خود را حس میکنند. از زمانی که مرسی در سوم جولای از قدرت برکنار شد، هم حماس یک متحد نزدیک خود را که حساب ویژهای روی آن باز کرده بود ازدست داد و هم ارتش مصر اقدام به خرابکردن تونلهای غزه کرد؛ تونلهایی که سالهاست در میان محاصره شدید از سوی رژیم صهیونیستی نقش رگهای حیاتی غزه را بازی کردهاند.سازمان ملل اعلام کرده که با برکناری مرسی 80درصد تونلهای بین غزه و مصر تخریب شده است.رابرت سری، نماینده صلح سازمان ملل در خاورمیانه بهتازگی در گزارشی به شورای امنیت تأکید کرد که تونلها تنها راه اصلی انتقال کالا به نوار غزه هستند و با بستهشدن آنها و اعمال محدودیتهای مصر بر واردات کالا از راههای رسمی، غزه با کمبود شدید سوخت و مصالح ساختمانی مواجه شده است.
نظامیان مصری در مدت زمان چند هفته با حفاری، جاسازی دینامیت و آبانداختن در تونلهای زیرزمینی مرز بین غزه و مصر، این شاهراههای حیاتی برای فلسطینیها را تخریب کردند. تونلهای غزه که ارتش مصر پس از برکناری مرسی اقدام به تخریب آنها کرد در طول۶ سال گذشته بیشتر مایحتاج و سوخت مورد نیاز 1/7میلیون فلسطینی ساکن نوار غزه را تأمین میکرد. با وجود انتقادهای بینالمللی، محاصره شدید نوار غزه از سوی رژیم صهیونیستی ادامه دارد و به همینخاطر تونلهای زیرزمینی میان مصر و غزه تنها راه ادامه حیات و رسیدن مایحتاج مورد نیاز فلسطینیهای ساکن این منطقه بوده است.
از سینا تا همراهی با رژیم صهیونیستی
وسایلی که مردم لازم دارند از طریق این تونلها و به وسیله افرادی که چندین متر زیر زمین فعالیت میکنند، بهدست آنها میرسد. ارتش مصر دلیل تخریب این تونلها را تأمین امنیت در صحرای سینا عنوان کرده است اما برای ساکنان غزه، آنچه پس از برکناری مرسی دیده میشود سختترشدن شرایط زندگیشان است. سال گذشته ١٦ سرباز مصری توسط افراد مسلح در صحرای سینا کشته شدند. مصر اعلام کرده است مردان مسلح از غزه وارد خاک این کشور شده بودند؛ اتهامی که حماس آن را همواره رد کرده است. در اوج رونق فعالیت تونلهای میان مصر و غزه بیشتر از هزار تونل در این منطقه مورد استفاده قرار میگرفت که ۷هزار نفر در آنها مشغول جابهجایی کالا بودند. ۴۰درصد از درآمد دولت حماس از مالیات و صدور مجوز برای واردات کالا از این تونلها تأمین میشد اما در طول یکماه گذشته به گفته وزیر اقتصاد دولت حماس، ۲۲۵میلیون دلار از این درآمد ازدست رفته است و واردات سوخت، مصالح ساختمانی و مایحتاج مردم بسیار سخت شده است. نزدیک به ۲۰هزار کارگر ساختمانی بهخاطر کمبود مصالح ساختمانی بیکار شدهاند و از ساختوسازها خبری نیست. جز در موارد معدود و برای پروژههای سازمان ملل،رژیم صهیونیستی اجازه ورود مصالح را با ادعای استفاده از آنها برای ساخت تسلیحات یا انبار مهمات نمیدهد. بیمارستانهای غزه از سوخت برای کارکردن ژنراتورهای خود و تأمین برق استفاده میکنند. در وضعیت معمولی 8 تا 12ساعت در روز برق منطقه قطع است و ژنراتورها تنها راه ادامه فعالیت مراکز درمانی هستند. با تخریب تونلها، کمبود سوخت در نوار غزه تبدیل به یک بحران شده است. وزارت بهداشت دولت حماس به تازگی اعلام کرده که ذخیره سوخت بیمارستانهای این منطقه به ۲۰درصد رسیده است.
افزایش قیمت سرسامآور اجناس
کسانی که برای گرفتن بنزین در صف هستند، نمیدانند فردا برای خودروهایشان سوخت پیدا میکنند یا نه. کارگران ساختمانی با نبود مصالح نمیدانند چه زمانی میتوانند به سر کارشان بازگردند. برخی مصالح هنوز وجود دارند اما با تخریب تونلها و قطعشدن واردات قیمتشان سر به فلک کشیده است. یک مؤسسه اسرائیلی که ورود و خارج کالا به مصر را بررسی میکند گزارش داده که از زمان برکناری مرسی قیمت سیمان ۵۸درصد و قیمت ماسه ۵۰درصد افزایش پیدا کرده است. فلسطینیهای ساکن نوار غزه در گفتوگو با خبرنگاران اعلام کردهاند که تا پیش از این هیچوقت چنین شرایط سختی را تجربه نکرده بودند. برخی مردم غزه پس از گذشت یک روز کاری طاقتفرسا و کندن زمین برای بهدست آوردن سنگهای نسبتا بزرگ و زیروروکردن آوارها، سطلهایشان را بار گاری میکنند و آنها را در کارخانههای سنگخردکنی خالی میکنند تا روزانه دستمزدی تقریبا به مبلغ 7دلار دریافت کنند.
رژیم صهیونیستی بهطور مرتب این تونلها را هدف حمله قرار میدهد و در یکماه اخیر نیروهای مصری هم برای قطع این رگهای حیات غزه فعالیت خود را تشدید کردهاند. براساس یک تحقیق موثق، پیش از این ۶۰درصد مایحتاج ساکنان نوار غزه از طریق تونلهای زیرزمینی تأمین میشد. ۶۵درصد از آرد،۹۸درصد از شکر و ۵۲درصد از برنج مورد نیاز فلسطینیهای این منطقه از طریق تونلها به غزه میرسید.
مشکلی به نام رفح
به غیر از تخریب تونلهای غزه توسط ارتش مصر، از زمان برکناری مرسی عبور و مرور فلسطینیها از گذرگاه رفح هم بسیار سخت شده است. مسئولان مصری گذرگاه مرزی رفح را تعطیل کرده و روزانه تنها 4ساعت این گذرگاه را باز میکنند. گزارشها نشان میدهد که حداقل ۱۰هزار نفر از افرادی که برای عبور از گذرگاه ثبتنام کردهاند همچنان منتظر هستند تا اجازه عبورشان صادر شود. اسماعیل هنیه، نخستوزیر حماس به همینخاطر از مقامهای مصری بهتازگی خواست که گذرگاههای مرزی بهخصوص گذرگاه رفح را باز کند تا از شدت تحریمهای اعمالشده علیه فلسطینیها درماه رمضان کاسته شود. هنیه که هنوز در رؤیای مرسی به سر میبرد گفت: مصر متعهد شده است که به نوار غزه و مایحتاج اساسی مردم آن آسیب نرساند بنابراین باید به جای بستن تونلهای بین غزه و منطقه سینا گزینه جایگزینی را انتخاب کند. مسئولان مصری اما بهطور رسمی بستن گذرگاه رفح تا اطلاع بعدی را ابلاغ کردهاند تا تنها گذرگاه نوار غزه با جهان خارج فعلا در اغما فرو رود. در سال2007 که رژیم صهیونیستی محاصره غزه را آغاز کرد، درآمد سالانه مردم این منطقه ناگهان سقوط کرد. بیشتر مردم غزه زیر خط فقر هستند و اکنون حداکثر با درآمد روزانه 2دلار زندگی میکنند. نرخ بیکاری به 45درصد رسیده است و نزدیک به 80درصد مردم از کمکهای سازمان ملل متحد استفاده میکنند. بستههای کمکی که اگر بهدست مردم برسد شامل برنج، شیر، آرد، روغن آشپزی، شکر و کنسروهای گوشت است.
اشتباههای راهبردی حماس
دولت حماس از به قدرت رسیدن مرسی و اخوانالمسلمین بهخاطر نزدیکی عقاید ایدئولوژیک بسیار خوشحال بود اما اکنون برکناری مرسی از قدرت برای مقامهای این جنبش تبدیل به یک کابوس شده است. در طول یک سال حکومت محمد مرسی، رهبران حماس تلاش زیادی کردند تا ظرفیتهای محدود خود در غزه را افزایش داده و در کنار اخوان مصر بهعنوان برادر بزرگتر خود قد علم کنند. مقامهای حماس امیدوار بودند تا با توجه به در قدرت بودن اخوانالمسلمین و تنها با تکیه به دولت مصر یک قدرتنمایی جدید داشته باشند؛ بههمینخاطر حماسیها پس از حوادث 30ژوئن و از بین رفتن حکومت اخوان در مصر ناگهان احساس کردند که همهچیز خود را از دست دادهاند.حماسیها امیدوار بودند که مرسی کاری کند که سیلی از کالا به نوار غزه وارد شود و مرز رفح برای همیشه باز بماند اما این اتفاق هرگز رخ نداد. مقامهای حماس هرچند در طول یک سال گذشته همه سرمایه خود را در سبد اخوانالمسلمین و مرسی گذاشتند اما حالا مجبور هستند با شرایط جدید مصر کنار بیایند و وارد تعامل با مهرههای جدید قدرت در این کشور شوند.