تعداد مهمانان از تعداد صندلی‌ها بیشتر است. ازدحام جمعیت در اطراف سالن به حدی است که عکاسان و فیلمبرداران برای ثبت این رخداد با مشکل مواجه شده‌اند. کارکنان‌ارشد وزارتخانه آمده‌اند تا هم رئیس قبلی خود را بدرقه کنند و هم به استقبال وزیر جدید بروند. فضایی احساسی در سالن حکمفرما شده است. صندلی بزرگ‌ترین اتاق وزارتخانه در بهترین جای ساختمان، صاحب جدیدی پیدا کرده است. مراسم تودیع و معارفه اما برای وزیری که صندلی و اتاق و ساختمان را ترک می‌کند، شرایط ویژه‌تری دارد. وزرایی که در طول دوران مدیریت خود با مسائل مختلفی مواجه بوده‌اند، حرف‌های شنیدنی‌تری نسبت به وارثان خود دارند. انگار رسم نانوشته‌ای میان تودیع‌شدگان به راه افتاده تا کمی قواعد دیپلماتیک دوران وزارت خود را کنار بگذارند و رنگ تازه‌ای به کلام خود بدهند. وسوسه‌های آخرین تریبون رسمی که برای آقای وزیر مهیا شده است، نمی‌گذارد تا برخی حرف‌ها در دل بماند.
فضا برای بیان ناگفته‌ها فراهم است. دیگر دست و پای وزیر سابق بسته نیست. مقام بالادستی‌اش در دولت، دیگر رئیس نیست. همکاران سابق هم شاید دیگر دور یک میز جمع نشوند و چشمشان در چشم یکدیگر نیفتد. شاید به همین دلیل است که بازار گلایه و طعنه در روز تودیع داغ می‌شود و وزیر سعی می‌کند از آخرین تریبونی که در اختیار دارد برای بیان ناگفته‌ها بهره ببرد. در طول فعالیت دولت‌های نهم و دهم میزان جابه‌جایی در سطح هیأت دولت آنچنان زیاد بود که در هر دو دوره، کابینه در مرز به نیم رسیدن تغییرات و در آستانه سقوط و رأی اعتماد مجدد قرار گرفت.
زیاد بودند وزارتخانه‌هایی که در برهه‌ای با سرپرست اداره شدند تا به واسطه این تغییرات و جابه‌جایی‌ها تعداد زیادی مراسم تودیع و معارفه برگزار شود. یکی از داغ‌ترین این مراسم شاید به تودیع نخستین وزیر اقتصاد دولت احمدی‌نژاد و معارفه حسین صمصامی مزرعه آخوند بازگردد؛ مراسمی که در آن داوود دانش جعفری که به آرامش و صبوری مشهور است، به افشاگری، گلایه و کنایه پرداخت. دانش جعفری پشت تریبون سالن اجتماعات وزارت اقتصاد به سیاست‌های اقتصادی دولت که در سایر وزارتخانه‌ها اتخاذ می‌شد انتقاد کرد و با اشاره به طرح بنگاه‌های زودبازده که با اصرار محمد جهرمی، وزیر کار وقت دولت و حمایت احمدی‌نژاد اجرا می‌شد، گفت: «در طول دوران مسئولیت هرچه سعی کردیم به این برادرمان که به تازگی از حوزه سیاست وارد اقتصاد شده است، بگوییم که با توزیع پول و اعطای وام، اشتغال ایجاد نمی‌شود و این کار آثار مخربی دارد، نتوانستیم». تریبون‌های داغ اما در همه این سال‌ها برپا بود. حتی برخی وزرا مانند تقی‌پور وزیر اسبق ارتباطات با حاضر نشدن در مراسم تودیع، اعتراض خود را نشان داد.
این بار با تغییر دولت، بازار مراسم تودیع، داغ‌تر از همیشه بود. در طول 10روز گذشته همه وزرای دولت دهم تودیع شدند و در این میان 8وزارتخانه اقتصادی نیز وزرای جدید خود را شناختند. در این میان اما برخی از وزرای پیشین به هنگام تودیع، به بیان ناگفته‌ها پرداختند.
کنایه در صوراسرافیل
تودیع و معارفه وزیر اقتصاد در ساختمان این وزارتخانه نیز بدون حاشیه نبود. شمس‌الدین حسینی در سخنرانی خود از همکارانش در وزارت اقتصاد تقدیر کرد و موفقیت‌های این وزارتخانه را حاصل تلاش آنها دانست اما زمانی که معاون اول رئیس‌جمهور پشت تریبون رفت، خوانش دیگری از وضعیت اقتصادی انجام شد. اسحاق جهانگیری با ذکر مشکلات اقتصادی به‌وجود آمده در سال‌های اخیر به نوعی نسبت به اقدامات وزارت اقتصاد، انتقاد کرد و اصلاح آن را ماموریت سخت طیب‌نیا نامید.
جهانگیری به مشکلات اقتصادی امروز کشور پرداخت و گفت: کاهش نرخ رشد اقتصادی، بیکاری گسترده به‌ویژه در میان نسل جوان تحصیل‌کرده به‌عنوان چالش جدی جمهوری اسلامی ایران، نرخ تورم 2 رقمی و فراتر رفتن این رقم در برخی کالاها، ضعف تجهیز منابع ریالی و ارزی برای فعالان اقتصادی برای سرمایه در گردش و سرمایه‌گذاری بنگاه‌ها دغدغه‌های عمده واحد‌های اقتصادی است. در مورد خصوصی‌سازی بالاخره 140هزار میلیارد تومان از بنگاه‌های تحت مالکیت دولت خارج شده ولی خصوصی‌سازی واقعی و افزایش بهره‌وری از سرمایه با خصوصی‌سازی محقق نشده و بازدهی سرمایه‌گذاری بالاتر نرفته است.
فشار به وزارت ارتباطات
مراسم تودیع وزیر ارتباطات هم برخلاف پیش‌بینی‌ها، داغ از آب در آمد. وزیر سابق ارتباطات که در چند‌ماه پایانی عمر دولت به‌دلیل اختلاف احمدی‌نژاد و تقی‌پور، به این پست رسید، گلایه‌های زیادی از مقامات بالادستی خود داشت.
محمد حسن نامی در این مراسم گفت: روزی که بر مسند این وزارتخانه تکیه زدم خوشحال بودم چراکه معتقد بودم وجودم باعث پایدار ماندن این وزارتخانه می‌شود اما علاوه براینکه از ما هیچ پشتیبانی‌ای نشد بلکه هر روز به ما فشار می‌آوردند و حتی اجازه ارائه یک گزارش اقتصادی را هم به ما نمی‌دادند.
او چنین ادامه داد: با اهداف بزرگ به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات پا گذاشتم اما ناگاه متوجه شدم حمایتی صورت نمی‌گیرد و من و این وزارتخانه تنها هستیم. این بی‌توجهی‌ها به این وزارتخانه در حالی بود که ما بعد از وزارت نفت و اقتصاد بالاترین واریزی درآمد به خزانه را به‌خودمان اختصاص داده بودیم.
این مسئول سابق تأکید کرد که «ما خیلی کارها می‌خواستیم انجام دهیم اما مورد هجوم قرار گرفتیم».
چه‌کسی اجازه انتشار آمار را نمی‌داد؟
تنها وزیر ارتباطات نبود که پس از پایان کار دولت دهم از فشار برای عدم‌اعلام آمار اقتصادی، پرده برداشت. مسئولان معاونت نظارت راهبردی رئیس‌جمهور هم نسبت به دستور مقامات بالادستی برای جلوگیری از انتشار آمار انتقاد کردند.
مشاور معاون برنامهریزی و نظارت راهبردی با انتقاد از عدم‌ارائه آمار رشد اقتصادی در سال‌های اخیر گفت: در برخی موارد آمارها به‌دلیل برخی ملاحظات اعلام نمی‌شود. طی چند سال گذشته از سوی مقامات بالا تأکید شده بود که ارقام منفی ذکر نشود و حتی به جای واژه «کاهش پیدا کرد» از «افزایش پیدا نکرد» استفاده شود.
این در حالی است که بهتر است اطلاعات و آماری که مطلوب نیست داده شود تا بتوان براساس آن برنامهریزی کرد و شرایط را بهبود بخشید. انتشار آمار خوب چه تأثیری در اصلاح فرایندها دارد؟
رازگشایی خلیلیان از یک اختلاف
وزیر جهادکشاورزی دولت دهم در مراسم تودیع خود که در غیاب مقامات دولتی برگزار می‌شد سخنان خود را با این جمله آغاز کرد: «این آخرین سخنرانی من در مقام وزارت جهاد است». خلیلیان میان صحبت‌های خود به جلسه‌ای اشاره کرد که در پاستور به نزاع انجامیده است و در این‌باره گفت: بسیاری از مشکلات کشاورزی مربوط به این بخش نیست و به همین دلیل باید چانه‌زنی‌های مختلفی برای رفع آنها و اجرای بهینه قوانین صورت گیرد. خرید تضمینی گندم یکی از مشکلاتی است که در این بخش وجود دارد. در جلسه‌ای برای تعیین نرخ گندم برخی نمی‌خواستند قیمت بیش از ۴۰۰ تومان باشد و در آن جلسه گفتم با چنین قیمتی هیچ کشاورزی گندم خود را به دولت نمی‌فروشد و در همان جلسه فشار عجیبی برای مجوز واردات شیر خشک آوردند، با اینکه واردات آن از سال۹۰ ممنوع شده بود. حتی در آن جلسه زمانی که در اعتراض به این صحبت‌ها بلند شدم و آمدم بیرون رئیس جلسه (احتمالا احمدی‌نژاد) گفت: اگر بلند شدی رفتی، دیگر برنمی‌گردی.
خلیلیان چنین دنباله کلامش را گرفت: بعدا متوجه شدم کسانی که این صحبت‌ها را مطرح کردند، به‌دلیل صدای کوبیده شدن در جلسه بوده که تا به حال در نهاد ریاست‌جمهوری شاهد چنین کوبیده‌شدن دری نبوده‌اند و البته بعدا برخی تبلیغ کردند که وزیر جهاد را از جلسه بیرون کرده‌اند.
نبش قبر در تأمین‌اجتماعی
وزیر سابق تعاون، کار و رفاه اجتماعی در مراسم تودیع خود نسبت به حواشی ایجاد شده حول سازمان تأمین اجتماعی و شایعاتی که مبنی بر اعطای امتیازات خاص به افراد خاص در روزهای پایانی دولت دهم، ایجاد شده، گفت: اظهاراتی که در ارتباط با بخشنامه‌های تأمین اجتماعی مطرح می‌شود، کذب است. هیچ تغییری در هیأت امنای سازمان تأمین اجتماعی صورت نگرفته و تمام مصوبات در هیأت مدیره و هیأت امنای تأمین اجتماعی قانونی بوده است. نباید گذشته سازمان تأمین اجتماعی را نبش قبر کرد و از اقدامات صورت گرفته در این سازمان ایراد گرفت.
وزیر در آمپاس
وزیر پیشین صنعت، معدن و تجارت در مراسم تودیع خود سعی کرد مشکلات تحریم را اصلی‌ترین دلیل ناکامی تولید و تجارت عنوان کند؛ «در 2 سال گذشته تقریبا هر روز یک خبر منفی داشتیم و در آمپاس بودیم و مواردی مثل ممنوعیت کشتیرانی، قیمت ارز، قیمت سکه، طلا، پول نفت، سوخت مازوت، مسئله گاز، فولاد و همه این موارد مشکلاتی بودند که هیچ کدام از وزارت صنعت شروع نمی‌شدند اما همه‌شان به وزارت صنعت ختم می‌شدند؛ در واقع خط مقدم این کارزار ما بودیم و اگر کالایی می‌خواست وارد این کشور شود باید یک سفر مارکوپولویی انجام می‌داد.
غضنفری گفت: چطور می‌توان در این شرایط طوری رفتار کرد که به اقتصاد شوک وارد نشود. وقتی فروش نفت ما از 100میلیارد دلار به 50میلیارد دلار می‌رسد و در نقل و انتقال همان 50میلیارد هم مشکلات فراوانی وجود دارد، چگونه نباید به اقتصاد شوک وارد شود. وقتی نفت فروش نمی‌رود، مطمئناً شوک وارد می‌شود. فشار تحریم هر روز بیشتر می‌شد و ما هم متولی کالا بودیم و باید مدلی طراحی می‌کردیم تا آن 4عنصر مدیریتی را بتوانیم در این شرایط اعمال کنیم لذا کالاها را گروه‌بندی و اولویت‌بندی کردیم، کالاها به 10گروه تقسیم شده‌اند. وزیر صنعت دولت دهم گفت: موافقم که زخم سنگینی بر دل صنعت وارد شد چون ما در جبهه جنگ بودیم و شرایط عادی نبود.
مناظره آخوندی و نیکزاد
مراسم تودیع و معارفه وزیر راه و شهرسازی هرچند ظاهر آرامی داشت اما اعلام آمارهای راهسازی از سوی نیکزاد با انتقاد آخوندی همراه شد تا تفاوت دیدگاه 2 وزیر نمایان شود. نیکزاد در بخشی از سخنانش گفت که از اول انقلاب تاکنون هیچ دولتی نتوانسته سالانه بیش از ۳۵۰کیلومتر راه‌آهن که طی 4 یا 8 سال گذشته ساخته شده افتتاح کند که امیدواریم در دولت یازدهم آقای آخوندی توفیق پیدا کنند و بیش از این میزان راه‌آهن در کشور احداث کنند. نیکزاد در انتها تصریح کرد که تا سال۱۳۸۴، ۴۵هزار کیلومتر راه ساخته شد درحالی‌که اکنون به عدد ۱۰۱هزارکیلومتر رسیده‌ایم.
اما آخوندی پس از این اظهارات و زمانی که پشت تریبون قرار گرفت، این چنین پاسخ نیکزاد را داد: نیازی نیست خط‌آهن احداث کنیم آن هم وقتی که از امکانات بسیار خوبی مانند خط آهنی که بندر شهید رجایی و بندرعباس را به آلماتی وصل می‌کند تاکنون استفاده نشده است. وزیر راه، سیاست دولت در زمینه مسکن مهر را هم به باد انتقاد گرفت: استقراض 50هزار میلیارد تومان از بانک مرکزی و اعطای آن از طریق بانک مسکن، مشکلات اقتصادی زیادی به واسطه این نقدینگی، ایجاد کرده است که آقای نیکزاد به‌عنوان عضوی از دولت می‌توانست، آن را گوشزد کند