این افزایش بها، باعث کاهش هرچه بیشتر مصرف شیر و فراورده‌های لبنی در کشور می‌شود که اتفاق خطرناکی است. نکته‌ای که در این میان نادیده انگاشته می‌شود، مسئله سلامت استخوان و نیاز بدن به دریافت مواد مغذی و مفید مختلف از طریق شیر است. در واقع این اتفاق می‌تواند منجر به بروز بیماری‌های خاص ازجمله پوکی استخوان شود. این در حالی است که پیش‌تر از این نیز وزیر بهداشت سابق (دکتر دستجردی) بر این نکته تأکید کرده بود که 50درصد مردم کشور مبتلا به استئوپروز (پوکی استخوان) و استئوپنی (کاهش تراکم استخوان) هستند.
برای پی‌بردن به عوارض پوکی استخوان و نیاز مبرم مردم به منابع تأمین‌کننده کلسیم بدن گفت‌وگویی با دکتر پاتریشیا خشایار، دبیر مرکز تحقیقات استئوپروز پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام داده‌ایم که در پی می‌آید.
دکتر خشایار در توضیح دلایل بروز پوکی استخوان در افراد گفت: پوکی استخوان بیش از 200میلیون نفر را در سراسر جهان مبتلا کرده است. این در حالی است که بسیاری از افراد از خطر این بیماری و عوارض آن بی‌اطلاع هستند.
این بیماری که به‌عنوان بیماری خاموش شناخته می‌شود، با کاهش توده استخوانی همراه بوده و شکستگی‌های استخوانی معمولا نخستین علامت آن است. استئوپروز در هر دو جنس مشاهده می‌شود ولی در زنان به‌خصوص در سنین بعد از یائسگی شایع‌تر است. کاهش تراکم استخوان منجر به بروز پوکی استخوان می‌شود. در اثر چنین تغییری، استخوان ضعیف شده و با کوچک‌ترین ضربه دچار شکستگی می‌شود. ستون فقرات، ران، لگن، مچ دست و انتهای ساعد از مناطق استخوانی هستند که بیشتر دچار شکستگی میشوند. از جمله عوامل مستعد‌کننده پوکی استخوان می‌توان به سن، جنس، سابقه خانوادگی و نژاد، وزن، اندازه استخوان‌ها، بیماری‌های مزمن، مصرف برخی دارو‌ها مانند کورتون، سیگار، کمبود کلسیم و ویتامین D در برنامه غذایی و ورزش‌نکردن اشاره کرد. با افزایش سن احتمال بروز پوکی استخوان بیشتر می‌شود؛ به‌طوری که بعد از 30سالگی به‌تدریج توده استخوانی کاهش می‌یابد.
این متخصص با بیان اینکه بهترین زمان برای پیشگیری از بروز پوکی استخوان در سنین بالا دوران کودکی، نوجوانی و جوانی است، گفت: به‌طور کلی زنان بیشتر از مردان به این بیماری مبتلا میشوند که مهم‌ترین علت برای آن بروز یائسگی در زنان است. در این دوران به‌علت کاهش هورمون‌های زنانگی احتمال بروز پوکی استخوان افزایش می‌یابد. از دیگر علل می‌توان به کوچک و ظریف‌بودن استخوان‌های خانم‌ها نسبت به استخوان آقایان و همچنین تراکم استخوان بیشتر مردان نسبت به زنان اشاره کرد. گزارش شده است که در زنان از هر 3 نفر یک نفر و در مردان از هر 8 نفر یک نفر به پوکی استخوان و شکستگی ناشی از آن مبتلا میشوند.
پوکی استخوان به‌طور ثانویه در افرادی که اختلالات هورمونی و متابولیسمی مانند بیماری‌های مزمن کبد و کلیه، دیابت نوع یک، افزایش هورمون تیروئید و پاراتیروئید، اختلالات رشد و هورمون‌های جنسی دارند نیز مشاهده می‌شود. التهاب روده و بیماری‌‌هایی که ایجاد اختلال در جذب مواد غذایی می‌کنند و نیز اسهال مزمن، منجر به پوکی استخوان میشوند. حرکت نکردن به‌مدت طولانی و بی‌اشتهایی عصبی افرادی که عضو پیوندی دریافت می‌کنند و در برخی سرطان‌ها هم پوکی استخوان بیشتر دیده می‌شود.
بی‌تحرکی و نداشتن فعالیت، باعث تسریع در کاهش توده استخوانی می‌شود بنابراین ورزش‌کردن حداقل 3 بار در هفته به‌مدت 30 دقیقه توصیه می‌شود. همینطور کلسیم و ویتامین D باعث قوی‌شدن استخوان‌ها می‌شود. کمبود ذخیره این دو در بدن می‌تواند به‌‌دلیل کاهش دریافت مواد غذایی حاوی این دو در دوران کودکی یا بزرگسالی باشد. در این صورت بدن سلول‌های استخوانی را تخریب می‌کند تا کلسیم مورد نیاز خود را به‌دست آورد.
بنابراین مصرف مواد غذایی غنی از کلسیم و ویتامین D توصیه می‌شود. یکی از منابع طبیعی ویتامین D تماس مستقیم با نور خورشید است (شیشه پنجره‌ها و کرم‌های ضدآفتاب، مانع از جذب ویتامین D توسط پوست میشوند). محصولات لبنی اصلی‌ترین منبع کلسیم در رژیم غذایی هستند. سایر منابع شامل سبزیجات، غلات، حبوبات، آجیل و سویا، گوشت قرمز، گوشت پرندگان و ماهی، میوه‌ها و تخم پرندگان هستند. اگرچه محصولات لبنی منبع بسیار با ارزش کلسیم هستند.
دکتر خشایار درباره دریافت ویتامین D از طریق رژیم غذایی گفت: این نوع دریافت ویتامین ممکن است برای افرادی که کمتر در معرض نور خورشید هستند، حائزاهمیت باشد. از آنجایی که به‌طور طبیعی تعداد کمی از غذاها غنی از ویتامین D هستند، لذا اغلب اوقات ویتامین D مورد نیاز بدن از طریق موادغذایی غنی‌شده مانند فراورده‌های شیری غنی‌شده یا غلات صبحانه غنی‌شده با ویتامین D تأمین می‌شود. این ویتامین عمدتا در غذاهای حیوانی یافت می‌شود. غذاهایی که به‌طور طبیعی حاوی ویتامین D هستند عبارتند از: ماهی‌های چرب، روغن کبد ماهی، تخم‌مرغ و قارچ‌ها. امروزه تعداد زیادی از موادغذایی مانند شیرهای مایع، شیرهای تغلیظ شده، شیر خشک، غلات صبحانه، برخی ماست‌ها، مارگارین و آبمیوه‌ها با ویتامین D غنی‌سازی میشوند، بنابراین مصرف آنها توصیه می‌شود.