این مهم‌ترین خبری است که در هفته مبارزه با دخانیات می‌توان به آن دلخوش بود؛ اگر خبر ساخت یک کارخانه جدید تولید سیگار در ایران را بشود ناشنیده گرفت.
فرزانه فرشاد، کارشناس دبیرخانه کشوری کنترل دخانیات به همشهری می‌گوید: این آئین‌نامه اکنون در کمیسیون فرهنگی دولت در حال بررسی است و هنوز متن آن نهایی نشده است، با این حال در متن تدوین شده تلاش شده درباره تمام مواد قانون جامع کنترل دخانیات مصوب مجلس هر جا که ابهامی وجود داشته است در آئین‌نامه اجرایی توضیحات لازم وجود داشته باشد.
قانون جامع کنترل دخانیات چند ماه قبل و پس از تصویب آن از سوی مجلس با امضای رئیس‌جمهوری به همه دستگاه‌ها ابلاغ شده است و اکنون این ابلاغیه به همه وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های دولتی مبنی بر ممنوعیت کشیدن سیگار و دخانیات در اماکن عمومی و فضاهای اداری باید اجرایی شده باشد، اما مگر قرار است همه بخشنامه‌ها و قوانین خود به خود اجرا شوند؟
کارشناس دخانیات مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت اضافه می‌کند: ممنوعیت فروش سیگار به افراد زیر ۱۸ سال و تنبیه فروشندگان سیگار به این افراد از مواردى است که در این قانون آمده است.
فرشاد در پاسخ به این سؤال که چرا قانون ممنوعیت فروش دخانیات تا شعاع 150 متری مدارس، فروش سیگار در دکه‌های روزنامه فروشی و مطبوعات و همچنین جریمه رانندگان سیگاری تا به حال اجرا نشده می‌گوید: این موارد قبلاً هم به صورت قانون بوده است ولی به محض این‌که مجلس آن را به صورت آیین‌نامه اجرایی تصویب کند، همه ملزم به اجرای دقیق آن هستند و اهرم‌های نظارتی به صورت جدی‌تر و قاطع‌تری با خاطیان برخورد خواهند کرد.
او اضافه می‌کند: مثلاً در بحث جریمه رانندگان سیگاری باید مثل بستن کمربند ایمنی و یا عدم استفاده از موبایل در حین رانندگی که بعد از تصویب مجلس و با به‌کارگیری ابزار جریمه در رانندگان نهادینه شده عمل شود.
کارشناس دبیرخانه کشوری کنترل دخانیات می‌گوید: قبل از قانون جامع کنترل دخانیات هم قوانینی مبنی بر ممنوعیت توزیع و استعمال دخانیات در کشور داشتیم، مثل ماده 13 قانون مواد خوراکی و آشامیدنی که بر اساس آن عرضه و مصرف دخانیات در اماکن عمومی ممنوع بوده و بررسی‌های ما نشان می‌دهد که این ممنوعیت تقریباً در 10 استان کشور به‌طور نسبی رعایت می‌شود اما قطعاً تصویب قانون جدید پشتوانه قوی‌تری را برای اجرای این محدودیت‌ها اعمال می‌کند.
دنیا در محاصره دود
بر اساس آخرین اطلاعات موجود، در زمان حاضر حدود 12 درصد جمعیت بالای 15 سال کشور محصولات دخانی را مصرف می‌کنند و 15 درصد نوجوانان بین 13 تا 15 سال نیز کشیدن قلیان را تجربه کرده‌اند و البته آمار رسمی می‌گوید میزان مصرف سیگار در این گروه سنی حدود 3 درصد است.
مصرف دخانیات در حال حاضر یکی از بزرگترین عوامل در حال افزایش مرگ‌ومیر در سطح جهان است. در حال حاضر 4 میلیون نفر هر ساله در اثر ابتلا به بیماری‌های ناشی از مصرف دخانیات جان خود را از دست می‌دهند و با الگوهای جاری استعمال دخانیات 500 میلیون نفر از جمعیت حال حاضر دنیا، به علت مصرف دخانیات خواهند مرد که بیش از نیمی از این افراد را کودکان و نوجوانان امروز تشکیل می‌دهند.
تا سال 2030 انتظار می‌رود که دخانیات با قربانی کردن 10 میلیون نفر در سال، بیش از کل مرگ‌های ناشی از مالاریا، مادران باردار، کودکان و سل، تنها عامل عمده مرگ در دنیــــــا باشد. بیش از 70 درصد این مرگ‌ومیرها در کشورهای در حال توسعه اتفاق می‌افتد.
در ایران نیز مرگ‌های ناشی از مصرف دخانیات به 50 هزار نفر در سال برآورد شده است و پیش‌بینی می‌شود طی 20 سال آینده این میزان به 200 هزار نفر در سال افزایش یابد.
مبارزه با دخانیات، اولویت نخست
مصرف دخانیات و خطرات آن چنان اهمیت پیدا کرده که سازمان جهانی بهداشت مبارزه با آن را به‌عنوان اولویت اول برنامه‌های خود در نظر قرار داده و برای اولین بار توسط این سازمان کنوانسیون جهانی تحت عنوان کنوانسیون کنترل دخانیات با مشارکت نمایندگان کشورهای جهان تنظیم شده و به امضای وزرای بهداشت کشورهای عضو رسیده است.
محورهای اصلی این کنوانسیون عبارتند از: جنبه‌های مضر برای سلامت با مصرف دخانیات، اقتصاد، قاچاق، خرید و فروش، تولید صنایع دخانیات، کشاورزی، مالیات، تبلیغات، آموزش‌های بهداشتی، تجارت و بالاخره غرامت.
طبق اطلاعات منتشره توسط سازمان جهانی بهداشت، سالیانه از 300 میلیارد دلار درآمد کمپانی‌های دخانیات 200 میلیارد دلار آن سود خالص است و بدیهی است صنایع مذکور برای حفظ منافع خود حاضرند دست به هر اقدامی بزنند.
نکته اینجاست که پس از تصویب مفاد کنوانسیون، فشار کشورهای بزرگ روی کمپانی‌های چند ملیتی دخانیات افزایش یافته و لذا آنها برای کاهش فشارهای وارده اقدام به توسعه صنایع خود به کشورهای در حال توسعه نموده‌اند.
بر اساس مطالعات سازمان جهانی بهداشت 2 تا 3 برابر هزینه مصرف دخانیات صرف درمان بیماری‌های ناشی از آن می‌شود و مثلاً چنانچه به گزارش شرکت دخانیات ایران، مصرف داخلی 50 میلیارد نخ باشد به‌طور متوسط سالانه 1000 میلیارد تومان صرف خرید و دود شدن این محصول می‌شود و 2 تا 3 هزار میلیارد تومان صرف درمان بیماری‌های مرتبط با آن می‌گردد.
همین‌طور مطالعات مستند سازمان جهانی بهداشت نشان می‌دهد که از هر دو نفر سیگاری، یک نفر 15 تا 25 سال زودتر از موعد مقرر می‌میرد که با توجه به تعداد افراد سیگاری در کشور (9 میلیون نفر) سالیانه بیش از 3 میلیون سال به دلیل مرگ‌های زودهنگام ناشی از مصرف دخانیات از دست می‌رود.
این‌ها گذشته از هزینه خسارت‌های ناشی از آتش‌سوزی‌ها و حوادثی است که با آتش ته سیگار اتفاق می‌افتد. طبق گزارشی از آتش‌نشانی تهران، یک‌سوم آتش‌سوزی‌های شهر تهران به‌دلیل آتش ته سیگار و سایر ملزومات آن است.
گرانی سیگار، فقط یک ترمز!
امسال اگر هیچ چیز گران نشده باشد، سیگار گران می‌شود. علت افزایش قیمت سیگار در سال 1386 هم مجوز مجلس شورای اسلامی در لایحه بودجه کل کشور در سال 86 است.
نمایندگان مجلس در آخرین جلسات بررسی لایحه بودجه سال 86 و در بررسی بخش‌های درآمدی در بند ج ذیل تبصره 14 این لایحه به دولت اجازه دادند تا قیمت سیگار تولید داخل را به میزان 10 درصد و سیگار وارداتی را 20 درصد افزایش دهد و علاوه بر آن قیمت تنباکوی قلیان وارداتی و توتون پیپ نیز 20 درصد افزایش یابد و درآمد حاصله به حساب درآمد عمومی نزد خزانه‌داری کل واریز و نهایتاً جهت هزینه در زمینه امور پیش‌بینی شده در قانون بودجه در اختیار وزارت بهداشت و سازمان تربیت بدنی قرار گیرد.
اما افزایش قیمت آیا می‌تواند سد محکمی برای سیگاری‌ها در راه دود کردن پولشان باشد؟