میراث تاریخی و فرهنگی چه نقشی در ترویج صلح دارند؟ جامعه کنونی ایران تا چه اندازه از زیست مسالمت‌آمیز فرهنگ‌ها در دوره‌های تاریخی خود آگاه است؟ میراث فرهنگی و تاریخی تا چه اندازه قادر به توقف چرخه خشونت در جامعه است؟ اینها سؤالاتی است که در حاشیه کارگاه «صلح و میراث فرهنگی» برای کودکان زمین در ایران مطرح شد.
آشتی با صلح با نگاه به میراث فرهنگی
جانشین کمیته ملی موزه‌های ایران سخنان خود در کارگاه صلح و میراث فرهنگی را با انتقاد از شکل‌گیری چرخه خشونت در جامعه کنونی ایران آغاز کرد و به زیست مسالمت‌آمیز اقوام، فرهنگ‌ها و ادیان در دوره‌های مختلف تاریخی ایران اشاره کرد.
او با طرح این موضوع که به‌نظر می‌رسد جامعه امروز ایران خشن‌تر شده و زندگی آتی شهروندان در این چرخه خشونت تهدید می‌شود، گفت: اکنون باید با صلح، صلح کنیم. سیداحمد محیط طباطبایی به شخصیت‌هایی در تاریخ ایران اشاره کرد که به‌دلیل مشی صلح طلبانه و بخشندگی‌شان تبدیل به نمادهای بزرگی در ادبیات و تاریخ ایران شده‌اند. سیاوش در شاهنامه یکی از همین شخصیت‌هاست که محیط طباطبایی به شخصیت بخشاینده و صلح‌طلب او در داستان‌های شاهنامه اشاره می‌کند.
کورش پادشاه هخامنشی نیز از دیگر پادشاهان باستانی ایران است که در عین برخورداری از قدرت به صلح اندیشید و در ماجرای رها‌کردن اسرا از بند و اعطای آزادی به انسان‌ها الگوساز شد. کاری که داریوش در رویارویی با اسرای خود نکرد و آنطور که در کتیبه بیستون نیز مشخص شده می‌خواهد اسرای خود را بکشد.
مفهوم صلح در میراث تاریخی ایران
ایرانی‌ها تا چه اندازه صلح طلب بوده‌اند؟ جایگاه صلح و زیست مسالمت‌آمیز در فرهنگ تاریخی ایرانیان تا چه اندازه مورد توجه بوده است؟
احمد محیط طباطبایی می‌گوید: وقتی از ایرانی سخن می‌گوییم از یک فرهنگ سخن می‌گوییم نه از کرد و لر و بلوچ و ترک وعرب! هیچ فرهنگی در جهان نتوانسته است 3هزار سال مستقل بماند. فرهنگ باستانی مصر و یونان به پایان رسید. اما، ایران امروز ادامه همان ایران تاریخی است. جانشین کمیته ملی موزه‌های ایران البته معتقد است که جامعه امروز ایران به‌دلیل اتفاقات نیم قرن اخیر از فرهنگ تاریخی خود تا حدودی فاصله گرفته است.
سیداحمد محیط طباطبایی خیابان تاریخی 30تیر تهران را که خیابان ادیان نیز نامیده می‌شود یکی از نشانه‌های صلح‌طلبی جامعه ایرانی و زیست‌مسالمت‌آمیز فرهنگ‌ها در سده‌های گذشته ایران معرفی می‌کند. به گفته او، در خیابان 30تیر تهران کنیسه کلیمیان را می‌بینید که کنارش یک کنیسه اشکناز از فرقه‌های دیگر کلیمی قرار دارد. روبه‌روی آنها یک کلیسای پروتستان است. بالاتر یک مسجد و در شمال مسجد نیز یک کلیسای ارتدوکس واقع شده است. روبه‌روی این کلیسا نیز یک آتشکده زرتشتی بنا شده است. آنطور که محیط طباطبایی تأکید می‌کند، چنین ساختاری از زندگی مسالمت‌آمیز و صلح طلبانه فرهنگ‌ها و ادیان مختلف در کنار یکدیگر در هیچ‌یک از پایتخت‌های جهان حتی در نیویورک یا لندن نیز قابل مشاهده نیست.
اصفهان نیز از دیگر شهرهایی است که جانشین کمیته ملی موزه‌های ایران(ایکوم) از آن به‌عنوان یکی دیگر از شهرهای کشور نام می‌برد که فرهنگ زیست‌مسالمت‌آمیز و زندگی در صلح در آن به چشم می‌خورد. به گفته سیداحمد محیط طباطبایی، در یک نقطه از شهر اصفهان 2زیارتگاه تاریخی قرار دارد که کلیمی‌ها و مسلمان‌ها در کنار یکدیگر به زیارت این دو می‌روند. اتفاقی که در هیچ کجای جهان سابقه ندارد و نشان از زندگی صلح‌آمیز در فرهنگ ایرانی است.
صلح و میراث فرهنگی موجب شد تا سیداحمد محیط طباطبایی شواهد دیگری از زیست‌مسالمت‌آمیز و صلح‌طلبانه انسان ایرانی در دوره‌های تاریخی بازگو کند. او به کاوش‌های انجام شده در یک گورستان تاریخی در شهر بوشهر اشاره می‌کند که قدمت آن به دوره حکومت اشکانی بازمی‌گردد و قبرهای ادیان مختلف را در خود جای داده است.
نقش موزه‌ها و گلایه از تحریف‌ها
موزه‌ها اما چه نقشی در ترویج فرهنگ صلح در جامعه کنونی ایران دارند؟ این همان چیزی است که جانشین کمیته ملی موزه‌های ایران(ایکوم) به آن اشاره می‌کند. او می‌گوید: موزه‌ها مکان‌هایی هستند که به ما می‌گویند چه‌کسی هستیم و کجا زندگی می‌کنیم؟ موزه و میراث فرهنگی است که می‌تواند درک از جامعه و شناخت فرهنگ خود را به انسان امروزی ببخشد. صلح، میراث فرهنگی و گلایه از تحریف‌های تاریخی نیز از دیگر موضوعاتی بود که در کنار کودکان زمین به آنها اشاره شد.
جانشین کمیته ملی موزه‌های ایران (ایکوم) گفت: در یک سده اخیر چنان تحریف شده‌ایم که شاه‌سلطان‌حسین که با مردمش ماند و برای آنها کشته شد می‌شود آدم بد تاریخ و شاه عباس صفوی که مادر و فرزند خود و مردم را کشت تا کاروانسرا بسازد می‌شود مرد خوب تاریخ! به همین‌خاطر است که چنین جامعه‌ای نمی‌تواند بخشنده شود و سیکل خشونت در آن تشدید شده است.