قیقاژ موتورسیکلت‌ها در خیابان و ماراتن عبور از خیابان حتی از روی خط عابر پیاده نیز در قسمتی از همین نقطه از شهر که مجسمه مدرس دستش را به سوی ساختمان تاریخی مجلس، کنار مسجد و مدرسه سپهسالار بالا گرفته است، با عبور از در کوچک چوبی باغ نگارستان تمام می‌شود. باغ نگارستان اتفاقات زیادی را به‌خود دیده است. محمدشاه قاجار در همین باغ بر تخت طاووس تاج‌گذاری کرد.
میرزا ابوالقاسم قائم‌مقام، وزیر محمدشاه نیز در زیرزمین عمارت دلگشای همین باغ به فرمان شاه قاجار کشته شد و می‌گویند با خون خودش اشعاری بر دیوارهای قتلگاه خود نوشت. نخستین مدرسه فلاحت در زمان مظفرالدین شاه نیز در همین باغ نگارستان به همت داشر اتریشی تاسیس شد. در زمان وزارت ابراهیم حکیم‌الملک مدرسه صنایع مستظرفه به ریاست کمال‌الملک نیز در عمارت حوضخانه همین باغ گشایش یافت.
پیکرک‌های باستانی ابزار بازی کودکان؟
باغ تاریخی نگارستان اکنون میزبان موزه تاریخ و فرهنگ کودکی است. موزه‌ای که بخشی از نتیجه پژوهش‌ها از سال75 تاکنون، در موضوع دوره کودکی از دوران باستان تا به امروز است. این موزه، اطلاعات دوران باستان در موضوع کودک و فرهنگ کودکی را در اختیار بازدیدکنندگان قرار می‌دهد. در فضای اسباب‌بازی‌ها می‌توان نخستین اسباب‌بازی‌های کودکان در تاریخ ایران و حتی سازندگان نخستین اسباب‌بازی‌ها در ایران را مشاهده کرد. حتی به‌گفته مسئولان این موزه، برخی پیکرک‌هایی که گفته می‌شود در ایران دوره باستان جنبه بازی برای کودکان داشته‌اند، به نمایش درآمده است.
آنطور که فرزانه طاهری سرپرست موزه تاریخ و فرهنگ کودکی از پیشینه راه‌اندازی این موزه و مطالعات انجام شده بر فرهنگ کودکی از دوره باستان تاکنون توسط مؤسسه پژوهش‌های تاریخ و ادبیات کودکان به همشهری می‌گوید: در بحث اسباب‌بازی‌های دوره باستان نخستین‌بار که پژوهشگران با پیکرک‌های کوچک برخورد کردند از خود پرسیدند که ممکن است این پیکرک‌ها علاوه بر آنکه جنبه آیینی یا مذهبی داشته‌اند به‌دلیل حجم کوچک و سبک بودنشان نوعی وسیله بازی کودکان نیز بوده باشند. به گفته او، هنوز هم در شمال کشور، در سیستان و بلوچستان و حتی همدان پیکرک‌های سفالی ساخته می‌شوند که کاربرد اسباب‌بازی دارند.
طاهری البته سعی می‌کند تحلیل خود از کودکی در دوره باستان را با استناد به برخی اشیای باستانی مستند کند. او می‌گوید: یک مهر از سنگ عقیق رگه‌دار در کتابخانه بریتانیا نگهداری می‌شود که متعلق به گنجینه سرخس بوده و روی آن یک زن هخامنشی حکاکی شده که پرنده‌ای را برای بازی به دخترش هدیه می‌دهد. حتی یک حجر یمانی نیز در حفاری‌های مربوط به تمدن عیلامی به‌دست آمده که روی آن نوشته شده «من شوشیاناک این وسیله را برای دخترم باری اولا تهیه کرده‌ام.» به گفته وی، در فرهنگ مصر، یونان و هند نیز پیکرک‌هایی وجود داشته‌اند که به‌عنوان اسباب‌بازی کودکان در دوره باستان‌شناسایی شده‌اند.
فرزانه طاهری البته استفاده از پیکرک‌ها در مراسم آیینی و مذهبی در دوره‌های تاریخ باستان را رد نمی‌کند اما معتقد است که این پیکرک‌ها علاوه بر کاربرد آیینی جنبه سرگرم‌کننده برای کودکان نیز داشته‌اند. سرپرست موزه تاریخ و فرهنگ کودکی معتقد است که جذابیت پیکرک‌ها و ساختار آنها به‌گونه‌ای بوده که کودکان را به‌خود جذب می‌کرده است. فرزانه طاهری سوت سوتک‌های سفالی را از ابزارهای سرگرمی‌کودکان از دوره باستان تاکنون می‌داند. در مطالعات انجام شده در موضوع تاریخ کودکان که علاوه بر انتشار چندین جلد کتاب با موضوع تاریخ کودکی در ایران به گشایش موزه فرهنگ و تاریخ کودکی نیز منجر شده است، گزارش‌های زیادی از حفاری‌های باستان‌شناسی مورد مطالعه قرار گرفته است. پژوهشگران به اشیای موزه‌ای برخورد کرده‌اند که تخمین می‌زنند مورد استفاده کودکان در دوره باستان بوده است. طاهری یک صندلی کوچک مینیاتوری از مفرغ را یکی از همین اشیایی می‌داند که با فرهنگ کودکی در ارتباط است. در موزه آبگینه نیز به یک خانه سفالی کوچک برخورد کردند که این سؤال را برای آنها ایجاد کرد: چرا این اشیا به این اندازه مینیاتوری ساخته شده‌اند؟
پیکرک‌ها آیینی بودند
دکتر مهدی رهبر باستان‌شناس و یکی از پیشکسوتان این حوزه در کشور که خدمات زیادی به باستان‌شناسی در ایران کرده است درخصوص سخنان سرپرست موزه تاریخ و فرهنگ کودکی به همشهری می‌گوید: تمام پیکرک‌هایی که از تمدن عیلامی در کاوش‌های باستان‌شناسی به‌دست آمده‌اند به‌نوشته گیرشمن و دیگران کاربرد مذهبی و آیینی داشته‌اند و بیشتر آنها از داخل معبدها پیدا می‌شوند. به گفته دکتر مهدی رهبر، بخش زیادی از پیکرک‌ها مربوط به نیایش و مذهب و اعتقاد است که البته در کنار آنها نیز آثاری از دوره اسلامی‌وجود دارد که شامل مجسمه‌های کوچک فلزی و مفرغی است که تا عهد سلجوقی و صفوی نیز مشاهده شده‌اند که به لحاظ ساختار هنری برای بازی و سرگرمی‌ساخته شده‌اند.
مسئولان موزه تاریخ و فرهنگ کودکی از جای خالی وضعیت کودکان در گزارش‌های باستان‌شناسی سخن می‌گویند. به گفته آنها در گزارش‌های باستان‌شناسی به ندرت به موضوع کودک برخورد می‌کنیم که شاید به‌دلیل محدود بودن ابزارهای کودکان در دوره باستان و آسیب‌پذیر بودن اسکلت‌های کودکان است که زود از بین می‌رود. در پژوهش‌های پوشاک نیز هیچ نامی‌از پوشاک کودکان در میان نیست و مشخص نیست چرا اطلاعات مربوط به کودکان در تاریخ ایران تا این اندازه محدود است.
