او پس از آنکه از سوی پزشکان ارتش امریکا مورد معاینه قرار گرفت و مشخص شد که به سرطان مبتلاست به امریکا رفت تا از نظر پزشکان ارتش امریکا اطمینان حاصل کند.
او بعد از انجام آزمایش‌های ترجیح داد به ایران بیاید تا ادامه معالجاتش در ایران و درکنار خانواده و دوستان انجام شده و از نزدیک در جریان تحولات داخلی عراق قرار گیرد.
بیمارستان محل بستری شدن حکیم در تهران مشخص نیست، ظاهرا حفاظت های امنیتی باعث شده که محل بستری بودن وی علنی نشود.
او هر از چند گاهی پس از گذراندن یک دوره شیمی درمانی به عراق می‌رود و با شروع دور جدیدی از درمانها به تهران باز می‌گردد.
بیماری حکیم باعث شده تا در محافل سیاسی گمانه‌زنی هایی در مورد جانشین وی مطرح شود.
عادل عبدالمهدی معاون اول رئیس جمهور و دکتر شیخ همام حمودی نایب رئیس پارلمان عراق جزو نخستین کسانی بودند که نامشان بر سر زبانها افتاد.
2 نفری که روحانی نبوده و اگر قرار بود جای حکیم را بگیرند برای نخستین بار بود که یک غیر روحانی ریاست این مجلس را که بطور تاریخی در دست خانواده حکیم بوده است، بر عهده می‌گرفت؛ کاری که به نظر بعید می‌آمد. به همین دلیل زمان زیادی طول نکشید که نام عمار حکیم فرزند ارشد عبدالعزیز حکیم به عنوان جانشین احتمالی او مطرح شد.
از آنجا که مجلس اعلا و شخص حکیم از نیروهای تاثیرگذار بر تحولات داخلی عراق و روابط ایران و عراق به شمار می‌آیند، این مصاحبه با وجودی که البته امکان برگزاری گفتگوی حضوری با وی فراهم نبود لذا با ارسال پرسش‌ها به صورت کتبی طراحی و تا حصول نتیجه پیگیری شد.
- با توجه به انجام یک دور مذاکره میان ایران و آمریکا بر سر مسئله عراق و احتمال ادامه این گفت‌وگوها در آینده‌ای نزدیک، فکر می‌کنید آمریکا در مذاکره با ایران تا چه حد دغدغه حل مشکلات عراق را دارد و تا چه حد قصد دارد به امور خود در این کشور سامان دهد؟
صحبت از انگیزه ها و نیات سخت و مشکل است و ما فقط می‌توانیم از وقایع صحبت می‌کنیم.
اولاً: این گفت‌وگوها بین ایران و آمریکا در راستای منافع ملت عراق است. ایران همواره مواضع مهمی نسبت به ملت عراق در مبارزه با رژیم صدام در دو دهه اخیر داشته و جنگ خانمانسوز و تحمیلی را به مدت 8 سال تحمل کرده است. بیش از 1300 هزار کیلومتر مرز مشترک بین 2 کشور وجود دارد و بنابراین استقرار و ثبات عراق، استقرار و ثبات این کشور است.
ثانیاً: دولت فعلی عراق دولت منتخب مردم و نماینده آنان است که همین موضوع فی حد ذاته در راستای منافع منطقه و جمهوری اسلامی ایران و ملت عراق است. آمریکا نیز همانگونه که معلوم است در عراق حضور نظامی و سیاسی دارد، لذا تفاهم و گفت‌وگوی این 2 نیرو (ایران و آمریکا) در مورد استقرار عراق و تلاش در جهت یافتن راه کارهای لازم جهت مقابله با چالشهای موجود امری بسیار مهم است.
بر این اساس و با توجه به اهمیت این موضوع دولت عراق بوسیله بالاترین مقام اجرایی خود یعنی نخست‌وزیر و نیز اکثر قریب به اتفاق گروههای سیاسی اعم از گروه‌ها کرد و اسلام‌گرا و عربی از این گفتگوها حمایت کردند.
ما همچنان به تلاش‌های خود در جهت انجام دور دوم این گفتگوها ادامه خواهیم داد و امیدواریم که این دور موفق تر از دور قبلی باشد و آثار عملی آن برای ملت عراق ملموس تر باشد.
- با توجه به شرایط کنونی امنیت در عراق، خواهان ادامه حضور آمریکا در این کشور هستید یا خروج آنها از عراق را به نفع کشور خود می‌دانید؟
ما همانند سایر ملتها خواهان بقای نیروهای خارجی در کشور خود نیستیم و باید به عراقیها در ایجاد امنیت و ثبات اعتماد کرد.
ما معتقدیم اشتباهات بزرگی در این میان انجام شده که در ایجاد وضعیت ناامن فعلی تاثیر داشته است و پس از سرنگونی رژیم بعثی در راستای پایان دهی به اشغال عراق تلاش کرده و فعالیت‌های خود را سامان دادیم و بالاخره موفق شدیم تا جدول زمانبدی شده‌ای را برای انتقال حاکمیت به عراقیها و نیز تعیین زمان انتخابات و تشکیل دولت قانونی تنظیم کنیم که این موضوع در قطعنامه های شورای امنیت نیز آمد.
امروز نیز همه تلاش ما در راه انتقال مسئولیتهای امنیتی و تحمل این مسئولیتها بوسیله عراقیها و محدود شدن نقش و کارکرد نیروهای چندملیتی است و در این زمینه خواهان امضای توافق‌نامه امنیتی که نقش هریک از نیروهای چندملیتی و عراقی را معین کند هستیم.
متأسفانه تروریستها بهترین خدمت را برای بقای نیروهای خارجی در عراق کرده‌اند. امروزه بحمد الله برخی مسئولیتهای امنیتی به نیروهای عراقی واگذار شده و امیدواریم که تمامی استانهای عراق تحت مسئولیت امنیتی نیروهای عراقی قرار گیرد و در نتیجه شاهد خروج نیروهای بیگانه از عراق باشیم.
- دستگیری دیپلماتهای ایرانی توسط نیروهای آمریکایی تا چه حد بر روند مذاکرات ایران و آمریکا در عراق تأثیرگذار است؟ مجلس اعلا چه فعالیتی برای آزادی دیپلماتهای ایرانی داشته است؟
از روز اول با تمامی گروههای خدمتگزار ملت عراق و مسئولین عالی رتبه دولتی در راستای آزادسازی این عزیزان تلاش کردیم. متأسف و متاثریم که تاکنون علیرغم همه این کوشش‌ها، این عزیزان در بازداشت هستند. امیدواریم که در نزدیکترین فرصت ممکن آزاد شوند و به خانواده های محترم خود بازگردند.
- هدف آمریکا از مذاکره با ایران بر سر عراق افزایش تأثیرگذاری منطقه‌ای خودش است یا قصد کاهش تأثیرات منطقه‌ای ایران را دارد؟
هدف اعلام شده آنان مشارکت در امنیت سازی و استقرارمداری در عراق است
- علت طرح اتهامات آمریکا مبنی بر دخالت ایران در امور عراق چیست؟
اتهامات آمریکا در مورد ایران جدید نیست؛ همانگونه که معلوم است روابط بین دو کشور در سالیان پیش همراه با تنش بوده و متاسفانه این اتهامات در جاهای مختلفی از جمله عراق مطرح می‌شود.
ما از آمریکائیان درخواست کردیم که اسناد این اتهامات را به ما تحویل دهند که تاکنون این امر محقق نشده است و امیدواریم که گفتگوی موجود به مرحله ثمربخشی رسیده و این اتهامات پایان پذیرد.
- نزدیکترین گروه سیاسی در عراق به ایران مجلس اعلای اسلامی است. این مجلس روابط دوستانه و حسنه‌ای هم با دشمن اصلی ایران یعنی آمریکا دارد. ایران حق دارد در این زمینه نگرانی‌هایی داشته باشد. شما این پارادوکس را چگونه حل می‌کنید؟
مجلس اعلای اسلامی عراق همواره سیاست خود را براساس سه اصل ارزش‌گرایی، واقع‌گرایی و شفاف‌سازی طرح ریزی کرده است.
ما همواره در گفتگوی خود با آمریکایی‌ها تلاش کردیم تا حقایق و وقایعی که بدان معتقدیم بیان و تلاش کنیم تا نزدیکی بین ایران و آمریکا در راستای تحقق منافع ملی عراق و منطقه و جمهوری اسلامی ایران انجام پذیرد.
- منابع رسمی سازمان ملل میزان خسارات ایران در جنگ تحمیلی را 2/97 میلیارد دلار تخمین زده است در حالی که منابع غیررسمی این رقم را تا 1000 میلیارد دلار نیز برآورد کرده‌اند. با توجه به اینکه کشور کویت هم‌اکنون خسارات حمله صدام به این کشور را از منابع صادرات نفت عراق دریافت می‌کند، آیا دولت عراق قصد ندارد خسارات ایران را جبران کند؟
این موضوع باید در گفتگوهایی که بین دو کشور انجام می شود، مطرح گردد و دولت عراق همواره تلاش کرده تا تمامی مسایل معلق و باقی مانده از رژیم سابق را با ایران حل وفصل کند.
- شهید سیدمحمدباقر حکیم همواره تأکید می‌کرد که برپایی نظامی اسلامی شبیه ایران در عراق، هدف مجلس اعلا نیست. اما در حال حاضر از سوی ائتلاف یکپارچه عراق اقداماتی در راستای تشکیل نظامی اسلامی شبیه ایران در حال انجام است. آیا رهبران اسلام‌گرای عراق طرح و برنامه‌ای در این زمینه دارند؟ اگر چنین اقداماتی در حال انجام است ناشی از زمینه‌های داخلی عراق و علاقه مردم به چنین نظامی است و یا الگوگیری از ایران علت اصلی است؟
در عراق، امروز قانون اساسی وجود دارد که در آن چهارچوب و ساختار حکومت و نهادهای حاکم و آزادیها و حقوق شهروندان و شکل نظام و... آمده است. این قانون اساسی مورد تایید و تصویب اکثریت مطلق ملت عراق اعم از شیعه و سنی و کرد و ترکمن و آشوری و سایر قومیتها و ادیان دیگر تشکیل دهنده بافت اجتماعی ملت عراق قرار گرفته است. تلاش ما در راستای اجرای این میثاق اجتماعی است.
- تعداد زیادی از زائران ایرانی در زندان‌های عراق در شرایط بدی به سر می‌برند. آنها تنها به قصد زیارت و در شرایطی که مرزها به صورت رسمی کنترل نمی‌شد به عراق سفر کرده و توسط پلیس این کشور دستگیر شده‌اند. دولت عراق و به ویژه مجلس اعلای اسلامی عراق که نقش تعیین‌کننده‌ای در آن دارد چه تدابیری برای عفو و آزادی این زندانیان اندیشیده‌اند؟
ما تلاش بسیاری را برای آزادسازی این بازداشت شدگان انجام دادیم که بسیاری از آنان نیز به وطن و خانه خویش بازگشتند و این تلاشها همچنان ادامه دارد اما متاسفانه موضوع عبور غیرقانونی از مرزهای رسمی همچنان ادامه دارد و این مشکلاتی را برای دولت عراق ایجاد می‌کند و باید تعامل سازنده ای بین دو ملت و دو دولت در جهت فرهنگ سازی کافی برای چگونگی سفر به عتبات عالیات انجام گیرد و ما نیز باید به تلاش‌های خود در زمینه آزادسازی این عزیزان ادامه دهیم و خوشبختانه این موضوع مورد حمایت و درک درست مسئولان عراقی است.
- درهای شهر سامرا که مزار دو امام شیعه است، نه تنها به روی زائران ایران بلکه به روی زائران عراق نیز بسته است و حرمین شریفین نیز در این شهرها بعضاً تخریب شده‌اند. دولت عراق برای برقراری امنیت و بازسازی این حرمین چه تدابیری اندیشیده است؟
مشکل حقیقی در مورد حرم شریف سامراء این است که به شدت خواهان تشکیل نیروی مخصوص برای حفاظت از حرم شریف و شهر سامراء شدیم و باید هرچه سریعتر عملیات بازسازی این حرم شریف انجام پذیرد. دو هفته پیش نیز تظاهرات بزرگی در نجف اشرف در راستای تحقق این امر بر پا شد و دولت عراق هم اخیرا تدابیری را در این زمینه اتخاذ کرده که امیدواریم هرچه سریعتر انجام شود.
- در کنگره اخیر مجلس اعلای اسلامی عراق عنوان انقلاب از نام این مجلس حذف شد. دلیل این اقدام چه بود؟
معنای کلمه انقلاب (الثوره) در جامعه ما به معنای تغییر است و مجلس اعلا نیز فعالیت‌های بسیاری در راستای تغییر رژیم صدام انجام داد و یکی از مهمترین اهداف خود را که همان تغییر ساختار بعثی بود، محقق نمود و معادله سیاسی نوین در عراق پایه‌ریزی شد که مبنای آن رجوع به مردم است که در قانون اساسی به تصویب رسید و انتخابات آزاد و مردم سالار انجام و دولت قانونی شکل گرفت.
لذا انقلابی که به معنای تغییر بود محقق شد و باقی ماندن این عنوان می تواند در عراقی که قانون اساسی مصوب ملت عراق دارد مورد سوء برداشت قرار گیرد.
- مجلس اعلا در حال حاضر دارای شبکه‌های تلویزیونی، رادیویی، نشریات و... در عراق است. منابع مالی این مجلس از کجا تأمین می‌شود؟
در درجه اول از نیکوکاران عراقی در داخل و خارج از عراق. مجلس اعلا در راستای خدمت به مردم عراق فعالیت می‌کند و مردم عراق نیز اعتماد ویژه ای به مجلس دارند و دارای پایگاه میلیونی در این کشور است و امروزه بر طبق آرای انتخاباتی بزرگترین سازمان سیاسی مردمی عراق است.
- ریاست محترم مجلس اعلا در حال حاضر 60 ساله هستند. امیدواریم خداوند به ایشان عمر طولانی عطا کند. اما در صورت فقدان ایشان فکری به حال خلاء قدرت در دولت و مجلس اعلای اسلامی شده است؟
بله، در اساسنامه مجلس اعلا این موضوع مشخص شده است. شورای مرکزی مجلس اعلا که بوسیله هیئت عمومی انتخاب می‌شود ریاست مجلس را انتخاب می‌کند. تقریبا دو ماه پیش شورای مرکزی مجلس اعلا ریاست فعلی را انتخاب و این امکان برای شورای مرکزی وجود دارد که در هرزمان که بخواهد این حق خود را به منصه ظهور برساند، لذا خوفی بر آینده مجلس اعلا از این موضوع نیست.
- در عراق سه گروه شیعه وجود دارند: میانه‌روها (مجلس اعلام اسلامی عراق)، رادیکال‌ها (جیش‌المهدی و حزب‌الدعوه) و شیعیانی که معتقد به حضور در سیاست نیستند. نحوه تعامل این سه گروه چگونه است؟
صرف نظر از تقسیم مذکور در سؤال، ائتلاف یکپارچه عراقی از شش گروه اساسی شیعیان تشکیل شده است که همه آنان معتقد به مرجعیت دینی می باشند. اینان با هم می نشینند و تصمیم‌گیری می‌کنند و با هم تعامل سازنده ای دارند که تاکنون به فضل خدواند فعالیت‌های آنان مؤثر واقع شده است و دستاوردهای مهمی برای ملت عراق به دست آورده اند.
- در جریان حمله آمریکا و متحدانش به عراق بیش از 80 تا 85 درصد اسناد و مدارک ریاست جمهوری، وزارت دفاع و استخبارات عراق به خارج از این کشور و پایگاه آمریکا در بحرین منتقل شد. آیا دولت عراق قصد ندارد برای بازگرداندن اسناد ملی عراق اقدام کند؟ به ویژه در رابطه با شناسایی جنایتکاران جنگی حکومت بعث صدام که اینک در کشورهای عربی زندگی راحتی دارند.
قطعاً نسبت به این اسناد نظر داریم. ستاد عالی ریشه کنی حزب بعث نیز وجود دارد که نسبت به مسئولیت بعثی ها ابراز نظر می‌کند. همچنین دادگاه جنایی مختص سران رژیم بعث نیز وجود دارد که کار رسیدگی به پرونده های جنایتکاران رژیم سابق را دنبال می کند و تمامی تلاش خود را در جهت پیگرد کسانی که دستشان به خون ملت عراق آلوده شده انجام خواهیم داد.
- قانون اساسی عراق فدرالیسم را به رسمیت شناخته است. ولی بعضی مسئولین کردستان عراق در سفرهای خارجی، خود را نماینده دولت کردستان معرفی کرده و سرود ملی خود را نیزدارند. ظاهرا آموزش به زبان عربی نیز در کردستان بسیار کاهش یافته است. آیا برای وحدت ملی عراق احساس نگرانی نمی‌کنید؟
خیر، زیرا نظام فدرالی در سایر مناطق جهان وجود دارد و در قانون اساسی عراق زبان رسمی این کشور و اموری که مختص دولت مرکزی و نیز اموری که باید به طور مشترک از سوی دولت مرکزی و اقالیم انجام شود و غیر آن که از مختصات اقالیم است مشخص شده است. ما در راستای ایجاد اقالیم دیگر غیر از اقلیم کردستان در عراق تلاش می کنیم تا توازن ملی لازم در این زمینه ایجاد گردد. به این نحو خواهیم توانست وحدت عراق را بدون هیچ مشکلی حفظ نماییم.
- تا چه حد احتمال تجزیه عراق را می‌دهید؟ در مورد احتمال وقوع کودتای نظامی چیست؟ ظاهراً هر دوی این احتمالات رو به افزایش است.
احتمال تجزیه بسیار بعید است زیرا تجزیه عراق به نفع هیچ کس نیست و هیچ کس نیز خواهان آن نمی باشد. در مورد کودتا بسیار مشکل است که روی دهد زیرا از سوی ملت عراق به طور قاطع رد و با آن برخورد خواهد شد. همچنین در حال حاضر نیروهای مسلح متمرکز در دست یک شخص نیست و در صورت وقوع از سوی طرفهای دیگر با شدت با آن برخورد خواهد شد.
- دولت آمریکا با سه توجیه مقابله با تروریسم و القاعده، جمع‌آوری سلاح‌های کشتار جمعی و تشکیل یک دولت الگوی دموکراسی برای خاورمیانه، به عراق حمله کرد. آیا آمریکا به این سه هدف خود دست یافته است؟ اگر دست نیافته چرا مجلس اعلای اسلامی که فراکسیون اکثریت شیعه را در مجلس عراق را بر عهده دارد به آمریکا اعتراض نمی‌کند؟
ما از روز اول نظر خود را درمورد جنگ به کاخ سفید اعلام کردیم. ما معتقد براین امر بودیم که ملت عراق و گروههای مردمی و مخلص آن مسئولیت سرنگونی صدام و رژیم منحوس آن را برعهده دارند که این امر بر طبق قطعنامه های بین المللی با پشتیبانی کامل جامعه بین المللی انجام می‌شد.
یکی از بندهای مهم کنفرانس لندن نیز همین امر بود اما متاسفانه این دیدگاه از سوی آمریکائیها مدنظر قرار نگر فت و شاهد دخالت مستقیم آمریکا در عراق بودیم و آنچه که نباید روی می داد به وقوع پیوست که قطعا اگر نظر ما اعمال می شد بسیاری از وقایع منفی کنونی به وقوع نمی پیوست.