کمال و معنویت باید در متن جامعه و در میان مردم به دست آید

به گزارش خبرگزاری مهر، دکتر محسن اسماعیلی استاد دانشگاه و عضو حقوقدان شورای نگهبان در جلسه «درس‌هایی از نهج‌البلاغه» که عصر چهارشنبه 10 اردیبهشت ماه برگزار شد مروری به مباحث مربوط به خطبه 87 این کتاب کرد و بیان داشت: در خطبه 87 و در موارد دیگری در نهج البلاغه تاکید برای عدم ایجاد انحراف در فرد و جامعه شده است. معمولا برای انحراف از دو ابزار استفاده می‌شود یکی شبهه و دیگری بدعت آفرینی. عالمان گمراه و گمراه کننده که گرفتار هوای نفس خود هستند برای جلب قلوب اکثر مردم با شبهه افکنی و بدعت آفرینی تلاش می‌کنند. این افراد خبر ندارند که دچار دام غرور و فریب شده‌اند. حضرت علی(علیه السلام) می‌فرمایند: "در حالی که غوطه‌ور در شبهات هستند می‌گویند ما در هنگام شبهه می‌ایستیم و در حالی که در میان بدعت رفت و آمد می‌کنند، می‌گویند ما از بدعت دوری می‌کنیم."

استاد دانشگاه امام صادق (ع) در باب بدعت آفرینی بیان داشت: در نهج‌البلاغه بیش از 15 موضوع و مطلب کاربردی وجود دارد که دقت به آن لازم است. سئوالی که اینجا مطرح می‌شود این است که چرا امیر‌المومنین حضرت علی(ع) بدعت آفرینی را به عالمان دروغین نسبت می‌دهند؟ بدعت به معنای نوآوری، اختراع و آوردن چیزی است که قبل از آن وجود نداشته است. همانطور که قبل از این که زمین و آسمانی وجود داشته باشد خداوند آنها را نوآوری کرد. در نهج‌البلاغه بدعت به این معنا آمده است که چیزی را که تا قبل از آن در دین وجود نداشته به دین وارد و یا اینکه چیزی را که در دین وجود داشته، را از دین خارج نمایند. نماز جزء دین است، اگر کسی بگوید که ما در اسلام نماز نداریم این کار او را بدعت می‌گویند. البته اختراعات و اکتشافات علمی را نمی‌توان بدعت نامید، اینها درست است که نوآوری محسوب می‌شود ولی ربطی به مسائل شرعی ندارد. زمانی می‌توان نوآوری را بدعت نامید که به دین و شرع مربوط باشد. هر چیزی که در دین نبوده و به دین اضافه شده است، بدعت نمی‌تواند باشد مگر اینکه بگوییم آن چیز در دین بوده و دستور دین است.

وی در ادامه افزود: وارد کردن چیزی به دین ولو اینکه خوب و پسندیده باشد بدعت است. یک نمونه روشن بدعت را می‌توان در سوره حبیب آیه 7 مشاهده نمود که می‌فرمایند: "ما پیامبران را پشت سر هم فرستادیم، عیسی‌بن‌مریم را فرستادیم و به آن کتاب انجیل دادیم و در دل آنهایی که از عیسی(ع) حمایت می‌کردند رحمت و مهربانی قرار دادیم. رأفت، رحمت و رهبانیت (گوشه گیری) را برایشان واجب نکردیم مگر اینکه برای رضای خدا انجام شود. اما این افراد حد نگه نداشته و چیزی که خود به وجود آوردند را به عنوان دستور خدا عنوان کردند". رشد و کمال و معنویت باید در متن جامعه و در میان مردم به دست آید نه اینکه در گوشه‌ای تنها و به دور از مردم. باید تا می‌توان با مردم باشید اما نه همراه آنها. اگر عبارتی در دین وارد شود که پیش از آن وجود نداشته باشد و آن را به نام دین انجام دهیم و به مردم تحمیل کنیم که کار خوب و پسندیده‌ای است، خداوند این افراد را عذابی سخت خواهد داد. بدعت از جمله منفورترین کارها و بدعت گذار از بدترین افراد نزد خداوند می‌باشد. اگر قرار باشد هر کسی هر چیزی را که می‌خواهد به دین اضافه و یا کم کند دیگر از دین چیزی باقی نمی‌ماند.

دکتر اسماعیلی بیان داشت: حضرت علی(ع) در حکمت 369 می‌فرمایند: "زمانی می‌آید که از قرآن جز یک نشان باقی نمی‌ماند و از اسلام هم جز یک نام چیزی باقی نخواهد ماند. مسجدها در آن روزگار ساختمان‌هایی شیک و زیبا اما از نظر محیط های هدایت کننده یک ویرانه هستند. همه شبهات از این مساجد بیرون می‌آید. از مسجد به جای هدایت به مردم ضلالت تزریق می‌شود .اگرکسی نخواهد به این نوع مساجد برود و یا از آن خارج شود، به آمدن و ماندن تشویق می‌شود." خداوند به خودش سوگند یاد می‌کند چنین مردمانی را که به نام خدا و به نام دین در مساجد گمراهی ایجاد می‌کنند به عذابی سخت دچار خواهد کرد، که انسان‌های حکیم و بردبار متعجب شوند. همچنین در سوره بقره آیه 87 خداوند می‌فرمایند: "وای بر کسانی که کتابی با دست خودشان می‌نویسند و می‌گویند این کتاب آسمانی برای خداوند است، تا با این کار بهای اندکی به دستشان برسد. وای بر آنها که از جانب خود چیزی می‌نویسند و به نام خدا تمام می‌کنند. وای بر آنها بابت آثار و کارهایی که می‌کنند".

عضو حقوقدان شورای نگهبان سپس بیان داشت: در سوره نهر آیه 117 - 116 خداوند می‌فرمایند: "با این دروغ‌هایی که بر زبان شما جاری می‌شود نگویید این حرام یا حلال است. افرادی که افترا و دروغ به خدا می‌بندند رستگار نخواهند شد. ممکن است در دنیا چیزی نصیب‌شان شود اما باید بدانند که عذابی دردناک خواهند داشت". همچنین در سوره آل عمران آیه 78-77 می‌فرمایند: "بدعت گذارانی که دین خود را می‌فروشند تا چیز مختصری عایدشان شود، اینان در آخرت هیچ نصیبی ندارند و هر آنچه که دارند را نابود می‌کنند. خداوند در روز قیامت با آنها سخن نمی‌گوید، به آنها نگاه رحمت و بخشش ندارد و توبه بدعت‌گذار هم پذیرفته نمی‌شود، توبه‌ای که برای آنها ممکن نیست." بعضی از بدعت گذارها بسیار ساده و بدون هیچ حیله‌ای این کار را انجام می‌دهند و بعضی دیگر با مکر و حیله قصد این کار را دارند.

دکتر اسماعیلی در پایان سخنان خود با اشاره به پنج نکته اصلی و کلیدی چند جلسه اخیر بیان داشت: پنج نکته مهم آیاتی که در خصوص بدعت تاکنون خوانده شده به این قرار است. اول) بدعت، افترا بستن بر خداوند است و بدعت گذار رستگار نمی‌شود و به عذابی دردناک دچار خواهد شد. بدعت گذار کسی است که خداوند در آیه 78 سوره بقره سه بار خطاب به آنها می‌فرمایند: "وای بر آنان". دوم) گرچه جاهل هم ممکن است بدعت گذار باشد، اما غالباً بدعت گذاری کار عالمان دروغین است. سوم) منشاء بدعت گذاری داشتن حب به دنیا است. چهارم) بسیار باید مراقب بود زیرا که این بدعت گذارها تنها کارشان بدعت گذاری نیست، بلکه آنها برای رسیدن به اهدافشان مردم را به سمت خود می‌کشند تا بتوانند به مقصود خود برسند. پنجم) در هر صورت بدعت گذار در مورد زشتی عمل کار خود حرف و دفاعی ندارد، اما چون در دین چنین چیزی را نمی‌توانیم به اسم دین انجام دهیم خطرناک است. امام صادق (ع) می‌فرمایند: "به زودی دچار شبهه می‌شوید که در آن هنگام هیچ عالمی برای هدایت نیست که راه را به شما نشان دهد و هیچ پیشوایی نیست تا دست شما را بگیرد. در آن دوران هیچ کس نجات پیدا نمی‌کند، مگر آنکه دعای غریق بخواند ."

سلسله جلسات «درسهایی از نهج‌البلاغه» چهارشنبه هر هفته قبل از نماز مغرب و عشاء در مسجد ۷۲ تن مجموعه فرهنگی شهدای انقلاب اسلامی سرچشمه به نشانی میدان بهارستان، نرسیده به چهار راه سرچشمه، انتهای خیابان شهید صیرفی‌پور برگزار می‌شود و شرکت در آن برای عموم علاقه‌مندان آزاد است.