می‌دانی با زیاد نشستن پای رایانه و بازی‌کردن و کم‌تحرکی ناشی از آن، اضافه‌وزن پیدا می‌کنی؟ می‌دانی چه قدر بدنت آسیب خواهد دید؟
خب، نگران نباش، هرچیزی در این جهان یک راه‌حل دارد. ما هم با «شادی ضرابی‌یگانه»، کارشناس تغذیه در این‌باره صحبت کردیم که چه کار کنیم کم‌تر دچار اضافه‌وزن شویم. او می‌گوید: «دلایل اضافه‌وزن و چاقی در کودکان و نوجوانان مسائل ژنتیکی، سبک زندگی و چگونگی تغذیه آن‌ها است. نداشتن فعالیت بدنی کافی و الگوهای تغذیه‌‌ای ناسالم و نامناسب نقش اصلی را در اضافه‌وزن نوجوانان ایفا می‌کند. تلویزیون، رایانه و بازی‌های رایانه‌ای که جایگزین فعالیت‌های بدنی کودکان و نوجوانان شده‌اند، همه از خطرات جدی و مهم در این زمینه به‌حساب می‌آیند.»
* * *
حمایت روانی
خب، اگر اضافه‌وزن پیدا کردیم چه‌کار کنیم، ما که نمی‌دانستیم سبک خورد و خوراک ما خوب نیست، ما که خبر نداشتیم میان وعده‌هایی مثل چیپس و پفک و بستنی چه قدر چاق‌کننده هستند و خب حالا باید چه کار کنیم؟
ضرابی می‌گوید: «هرگز نباید خود را با دیگران مقایسه بکنیم. این یک اصل مهم است. هر‌کسی یک فیزیک بدنی دارد. بنابراین طبیعی است کسانی که اضافه‌وزن دارند، نیازمند حمایت‌های روانی از سوی والدینشان هستند. با توجه به این‌که دوران نوجوانی و سن بلوغ رابطه‌ی تنگاتنگی با هم دارند و در این دوران؛ نوجوانان با مسائلی مثل کاهش اعتماد به نفس مواجه می‌شوند و مرتب خود را با دیگر هم‌سن و سالان خود مقایسه می‌کنند، بهتر است به آن‌ها ثابت شود که چه چاق باشند و چه لاغر، مورد توجه والدینشان هستند و پدر و مادر به آن‌ها افتخار می‌کنند.»
* * *
الگوی غذایی را تغییر دهیم
باید روش مناسبی برای تغییر الگوی غذایی روزانه خود داشته باشیم و بهترین الگو، پیروی از هرم، غذایی جدید است. خب از پایین هرم اولویت‌ها برای تغذیه‌ی نوجوانان مشخص شده است.
این کارشناس تغذیه درباره‌ی هرم غذایی جدید توضیح می‌دهد: «هرم غذایی جدید کاربردی‌ترین روش برای کنترل و کاهش وزن در خانواده است که از سوی دانشگاه هاروارد پیشنهاد شده است. در هرم‌های قدیمی ورزش و فعالیت بدنی هیچ جایگاهی نداشت، اما در هرم غذایی جدید، در قاعده‌ی هرم که بیش‌ترین حجم را به خود اختصاص داده، ورزش و فعالیت بدنی حرف اول را می‌زند.»
ضرابی به رقابت‌های تحصیلی هم اشاره می‌کند و می‌گوید: «با توجه به وضعیت تحصیل در کشور ما، رقابت‌های فراوانی که برای ورود به عرصه‌ی دانشگاه وجود دارد و خود این مسئله باعث شده که زنگ‌های ورزش فرزندان در مواردی جای خود را به درس‌های مهمی چون ریاضی بدهند.
بنابراین در خیلی از مدرسه‌ها به مسئله‌ی ورزش چندان اهمیت داده نمی‌شود بهتر است دست به کار شویم و در یک کلاس ورزشی مفید مثل یوگا، شنا، بسکتبال و ... ثبت نام کنیم.»
شما در طول روز و در مدرسه حدود هشت‌ساعت پشت نیمکت‌های مدرسه می‌نشینید و اغلب دچار گردن‌درد، کتف‌درد و کمردرد می‌شوید. ضرابی می‌گوید: «ورزش، به‌ویژه ورزش یوگا به آرامش شما و هم به افزایش و پیشگیری از دردهای عضلانی کمک می‌کند.»
* * *
طبقههای دیگر هرم
اما برویم سراغ طبقههای دیگر هرم. طبقه‌ی دوم هرم غذایی، کربوهیدرات تصفیه شده و نشده، چربی‌ها که در رأس آن روغن زیتون است؛ حائز اهمیت است. در طبقه‌ی بعدی میوه‌ها و سبزی‌ها قرار دارند. هرچند سیب‌زمینی در گروه سبزی‌ها قرار دارد، به‌دلیل نشاسته‌ی بالای آن، سیب‌زمینی در گروه کربوهیدرات‌ها قرار می‌گیرد.
ضرابی درباره‌ی گوشت‌ها می‌گوید: «طبقه‌ی دیگر متعلق به گروه گوشت‌ها است که در هرم جدید مصرف گوشت قرمز کم‌تر توصیه می‌شود، اما باتوجه به این‌که دوران کودکی و نوجوانی دوران رشد است، کاهش مصرف آن‌هم توصیه نمی‌شود، چرا که آهن و پروتئین گوشت قرمز در این سن برای بدن لازم است.»
او به طبقههای بعدی هم اشاره می‌کند و می‌گوید: «مصرف لبنیات خیلی اهمیت دارد و در آخرین طبقه که رأس هرم است و کم‌ترین جا را به خود اختصاص داده است؛ گروه چربی‌های اشباع‌شده، شیرینی، نوشابه‌های گازدار و غذاهای سرخ‌کردنی و گوشت قرمز قرار دارند.»
حتماً می‌پرسید که بدن هرکدام از ما چه میزان کالری نیاز دارد؟
این یک قضیه‌ی کاملاً علمی است و متخصصان تغذیه با توجه به وضعیت بدن هرفرد و نیاز‌های او، برنامه‌ی غذایی مخصوصش را می‌نویسند. یعنی با توجه به خصوصیات فردی فیزیکی و روحی هرفرد و مقدار کالری مورد نیاز فرد، نوع رژیم پیشنهادی متفاوت است. بنابراین بهترین توصیه این است که بگذارید مشاور و متخصص تغذیه‌ی مورد اعتماد شما، یک رژیم و الگوی غذایی کارآمد برای شما در نظر بگیرد. مخصوصاً اگر به اضافه‌وزن مبتلا هستید.
یادمان باشد هر سرگرمی‌ای که باعث کم‌تحرکی ما بشود، ضرر دارد. ما باید حتماً در روز فعالیت بدنی کافی داشته باشیم.