گرمازدگي به هم خوردن تعادل در مكانيسمهاي تنظيمي گرماي بدن است. توليد گرما در بدن بهعلت افزايش شديد حرارت محيط باعث گرمازدگي ميشود. پزشكان توصيه ميكنند كه در چنين روزهاي گرمي به مدت طولاني در محيطهايي با دماي بالا يا زير نور مستقيم خورشيد قرار نگيريم .
عوارض گرمازدگي
در روزهاي گرم تابستان قرار گرفتن زير نور مستقيم خورشيد درصورت انجام ندادن مراقبتهاي لازم ممكن است عوارض سختي به همراه داشته باشد و حتي در مواردي مرگ و مير در بين كودكان و سالمندان هم مشاهده شده است.
هنگامي كه بر اثر تابش مستقيم نور خورشيد يا گرم شدن بيش از حد محيط دماي مركزي بدن از ۴۱ درجه سانتيگراد بالاتر ميرود و در مواردي كه گرمازدگي شديد است، ممكن است با وجود انجام اقدامات تشخيصي و درماني بهدليل شدت صدمات بافتي و عوارضي مانند نارسايي كليه، مشكلات تنفسي، عوارض مغزي، عوارض قلبي - عروقي، شوك و اختلالات انعقادي، عوارض كبدي و گوارشي و اختلالات الكتروليتي مرگومير روي دهد. عمده اختلالات ناشي از گرمازدگي به 3دسته تقسيم ميشوند.
گرفتگي عضلاني
اين وضعيت شامل اسپاسم عضلات ارادي بهدليل تخليه الكتروليتهاست. معمولاً زماني رخ ميدهد كه فرد در اثر قرارگرفتن در معرض گرما، دچار تعريق شديد شده، مقدار زيادي آب و نمك از دست ميدهد. در اين جور مواقع نوشيدن آب هم چارهساز نيست. جايگزين نشدن نمك در بدن هم ميتواند به تداوم اسپاسم عضلاني بينجامد.
خستگي مفرط
قرار گرفتن طولاني مدت زير گرما و فعاليت بدني، ميتواند باعث عوارضي مانند سردرد، تهوع، سرگيجه و اختلال در بينايي شود.
هيپوترمي
درجه حرارت بسيار بالا در تابستان ميتواند افراد را در معرض خطر فزاينده ابتلا به بالا رفتن خطرناك درجه حرارت بدن قرار دهد؛ عارضهاي كه به آن هيپوترمي ميگويند. تغيير وضعيت رواني نخستين نشانه ايجاد هيپوترمي است. نمونههاي آن نداشتن آگاهي از زمان، مكان، كرختي و بيتفاوتي است. در موقعيتهاي بسيار گرم، بهخصوص در هواي مرطوب و بدون باد (شرجي)، ممكن است هيپوترمي ايجاد شود. در هيپوترمي هيپوتالاموس دچار بدكاري ميشود و چون بيمار عرق نميكند، پوست گرم و خشك ميشود. چه بايد كرد:
تا آنجا كه ميتوانيد در ساعات اوج گرما از خانه خارج نشويد و در وعدههاي سحر و افطار مواد خوراكي كه حاوي فيبر هستند و در نتيجه زمان بيشتري براي خروج از بدن نياز دارند، مصرف كنيد. مصرف زياد نمك اگرچه بسيار مضر و عامل بروز بيماريهاي قلبي و عروقي در دراز مدت است اما در اين روزهاي گرم كه بدن دچار تعريق ميشود ضروري است. مقدار نمك مورد نياز براي بدن روزانه 1.5تا 2گرم است. گرمازدگي يك فوريت پزشكي است.
اگر ديديد كسي دچار گرمازدگي شده، فوراً يك آمبولانس خبر كنيد يا هر چه سريعتر او را به نزديكترين بيمارستان برسانيد. درصورت مواجه شدن با فرد گرمازده او را به سايه برده و با استفاده از يك پارچه يا حوله بدن فرد را با آب سرد خيس كنيد. تجويز سرم وريدي براي رفع اختلالات الكتروليتي لازم است. در موارد شديد بيمار را بايد در بيمارستان بستري كرد.
استحمام با آب سرد ممكن است سبب شوك و مرگ بيمارشود، لذا بهتر است با آبي كه۲ تا ۳ درجه خنكتر از دماي بدن بيمار باشد بيمار را خنك كرد تا وقتي كه دماي بدن او به ۳۹ درجه سانتيگراد برسد. پاهاي فرد را در محل بالاتري نسبت به بدن او قرار دهيد تا جريان خون بيشتر به طرف سر او برود.
بعد از نخستين گرمازدگي بايستي براي مدت چند هفته مقدار آب و نمك بدن و نيز عوارضي مثل ناتواني كليه كنترل شود. بعد ازاين حالت براي چند هفته، تغييرات دمايي بدن رخ خواهد داد كه طبيعي است. فرد گرما زده تا مدتها بايد از محلولي شبيه به اوآراس استفاده كند. فردي كه دچار اين عوارض شده است، حداقل بايد 24ساعت استراحت كند.