قديم‌ترها هميشه وظيفه رفع و رجوع كردن و برقراري صلح و آشتي برعهده ريش‌سفيدها و بزرگ‌ترها بود. حالا اما اوضاع كمي فرق كرده.جوان‌ها هم وارد ميدان شده‌اند جوان‌هايي كه ميانداري مي‌كنند و براي آشتي‌دادن ميان 2خانواده پيشقدم مي‌شوند. اما براي آنكه يك آشتي‌دهنده خوب باشيد چه مقدماتي لازم است؟ اگر با ما همراه باشيد راه‌هاي ميانبر تبديل شدن به يك آشتي‌دهنده موفق را با هم مرور مي‌كنيم.
تبديل شدن به يك آشتي‌دهنده خوب آن‌قدرها هم كار سختي نيست. شما بايد يكسري خصوصيات مثبت را در خود تقويت كنيد تا از يك‌طرف توانايي‌هاي لازم براي مديريت يك موقعيت پيچيده را داشته باشيد و از سوي ديگر 2طرف شما را به‌عنوان يك ميانجي عادل، بي‌طرف و توانمند قبول كنند. همه اينها لازمه‌اش اين است كه شما چهره مثبتي از خود در ميان خانواده به جاي گذاشته باشيد. در ميهماني‌هاي فاميل حضور فعال داشته باشيد. در مشكلات و سختي‌ها، عزا و عروسي در كنار خانواده باشيد. در گفت‌وگوهاي فاميلي فرد فعالي باشيد. فردي با محبت و حساس به نيازهاي خانواده و اقوام باشيد. در موقعيت‌هايي كه پيش مي‌آيد تصميمات منطقي بگيريد و در يك كلام اقوام و فاميل، شما را به‌عنوان يك فرد منطقي، مهربان، با تدبير و عادل بشناسند.
از كجا شروع كنيم؟
ابتدا شما بايد با هر كدام از طرفين اختلاف در يك زمان و مكان مناسب و در جلسه‌اي خصوصي صحبت كنيد و حرف‌هاي آنها را به‌خوبي بشنويد. اينكه ريشه اختلاف از كجا به‌وجود آمده و چرا طولاني شده؛ اينكه حساسيت‌هاي هر كدام از طرفين روي چه موضوعاتي است؛ درباره اينكه چه چيزي بيشتر از همه ناراحتشان كرده، توقعشان از طرف مقابل چيست و تا چه حد آمادگي بخشيدن طرف مقابل را دارند ازجمله چيزهايي است كه شما بايد در اين جلسه طولاني از ميان هزاران كلمه درددل و دلخوري و شكايت، با صبر و حوصله و گوشي شنوا كشف كنيد.
طرفين را آماده كنيد
بعد از شنيدن درددل‌ها و صحبت‌هاي طرفين، شما بايد در همان جلسه اول كه به‌صورت خصوصي با او برگزار مي‌كنيد، صحبت‌هاي اوليه را انجام بدهيد تا طرفين براي جلسه بعدي كه با حضور 2 طرف برگزار خواهد شد آماده شوند. يادتان باشد هرچند شما براي حل اختلاف 2 نفر بايد ريشه‌هاي اختلاف را شناسايي و آنها را حل كنيد اما شاه‌كليد شما براي باز كردن قفل اختلاف 2طرف تحريك عواطف و احساسات ويژه آنهاست. شما بايد بتوانيد به خوبي احساسات 2 طرف را با مسئله درگير و با ايجاد جوي عاطفي گلدان قلب آنها را براي كاشت گل آشتي آماده كنيد. حالا نوبت به اين مي‌رسد كه به شما بگوييم چطور فضاي عاطفي ايجاد كنيد.
مواد لازم براي ايجاد يك فضاي عاطفي
از احاديث موجود در مذمت قهر و كينه استفاده كنيد. اين احاديث و روايات مي‌توانند كمك خيلي خوبي باشند. به‌عنوان مثال پيامبر اسلام(ص) مي‌فرمايند: هر دو نفر مسلماني كه از همديگر قهر كنند و 3 روز بر آن حال بمانند و با هم آشتي نكنند هر دو از اسلام بيرون روند و ميانه آنها پيوند و دوستي ديني نباشد، پس هر كدام از آن دو به سخن گفتن با برادرش پيشي گرفت، او در روز حساب پيشرو به بهشت باشد. صحبت از كوتاهي عمر و زودگذر بودن دنيا و فرصت كم براي با هم بودن هم يكي ديگر از راه‌هاي ايجاد يك موقعيت عاطفي است. راه ديگر شما براي عاطفي‌كردن فضا، صحبت از خوبي‌هاي طرف مقابل، ذكر مواردي از محبت‌هاي احتمالي قبلي او، يادآوري خاطراتي از روزهاي دوستي آنها و صحبت درباره مشكلات احتمالي او و مواردي از اين دست است كه مي‌تواند محبت طرفين را نسبت به يكديگر جلب كند.
آرامشي به نام بخشش
آخرين نكته‌اي كه در صحبت‌هاي ابتدايي مي‌تواند به‌كار شما بيايد صحبت از اهميت بخشش در آرامش فرد است. معمولا افراد با درگير شدن در اختلافات و به دل گرفتن كينه بيش از هر چيز و هر كسي اول خود را اذيت مي‌كنند. وقتي كسي از ديگري دلخور و ناراحت مي‌شود و او را مقصر مي‌داند دائما مشغول آزار رساندن به‌خود است و درگير افكار منفي مي‌شود، درحالي‌كه طرف مقابل اصلا از احساسات و افكار او باخبر نيست و اين فرد صرفا به‌خود آسيب مي‌زند. اما فرد با تغيير نوع نگاه خود به مسائل و بخشيدن طرف مقابل به آرامش و وسعت روحي و فكري برسد. اگر من نتوانم كسي كه مرا به ميهماني دعوت نكرده يا با كلامي من را رنجانده ببخشم بيشتر به‌خودم آسيب مي‌رسانم، حرص مي‌خورم و ذهن خود را آشفته مي‌كنم، نمي‌توانم بخوابم و رفتار مناسبي با همسر و فرزندانم داشته باشم، درحالي‌كه مي‌توانم با بخشيدن طرف مقابل به‌راحتي به آرامش برسم. مجموعه مواردي كه تا الان مرور كرديم مي‌توانند طرفين اختلاف را براي مرحله بعدي كه جلسه اصلي حل اختلاف با حضور 2طرف اختلاف و شما به‌عنوان ميانجي و مدير جلسه است، آماده كنند. جلسه اصلي حل اختلاف از اهميت بسيار بالايي برخوردار است. شما بايد در اين جلسه با اعتماد به نفس كامل و با دقت و مهارت و تسلط كافي، فضا را براي مصالحه 2طرف فراهم كنيد و با حل اختلافات كار را به روبوسي و آشتي ختم كنيد. شايد باور نكنيد، اما خود روبوسي‌كردن بخش مهمي از پايان احساسات منفي نسبت به يكديگر است، پس جلسه را بدون روبوسي پايان ندهيد.
كي و كجا؟
جلسه آشتي بايد در زمان و مكان مناسبي برگزار شود. بسيار مهم است زماني را براي بحث و حل اختلاف انتخاب كنيد كه قادر باشيد بـيشترين نتيجه را از آن به‌دست آوريد. اگر طرفين خسته و گرسنه باشند يا از لـحـاظ روحـي و عـاطفـي آزرده خاطر بوده يا عجله داشته باشند بحث و حل اختلاف به نتيجه مطلوبي نخواهد رسيد. استفاده از موقعيت‌هاي خاص مانند اعياد يا دور هم جمع شدن فاميل براي يك ميهماني يا عروسي مي‌تواند موقعيت مناسبي را براي شما فراهم كند. محل برگزاري جلسه بايد جايي خلوت و آرام باشد؛ جايي كه طرفين بتوانند به دور از هياهو و سر و صدا و بدون حضور افراد اضافي و رفت‌وآمد بچه‌ها بر حل اختلاف تمركز كنند.
مهارت‌هايي كه به آنها نياز داريد
براي برگزاري جلسه آشتي شما به‌عنوان مدير جلسه و تسهيل‌گر ارتباط 2 طرف بايد يكسري توانايي‌ها را به‌دست آورده و نكاتي را رعايت كنيد:
1- شما بايد به تكنيك حل مسئله مسلط باشيد. معمولا افراد مشكلات خود را خيلي مبهم و پيچيده بيان مي‌كنند. شما بايد با جمع‌بندي صحبت‌هاي طرفين در جلسات قبل بتوانيد دقيقا بيان كنيد كه اختلاف 2طرف بر سر چيست؟ از كي به‌وجود آمده؟ عوامل به‌وجود آمدن اختلاف چه بوده و هر كدام از طرفين چه نقشي در ايجاد اختلاف داشته‌اند؟
2- در طول جلسه از طرفين بخواهيد كه از جملات «من» استفاده كنند؛ يعني در صحبت‌هايشان از طرف خودشان صحبت كنند، احساسات خود را بيان كنند و ناراحتي‌هاي خود را بگويند و از اتهام زدن، برچسب زدن، بي‌احترامي و صحبت كردن از جانب طرف مقابل پرهيز كنند. استفاده از جملاتي كه با كلمه من شروع مي‌شود مي‌تواند تا حد زيادي به اين كار كمك كند.
3- از طرفين بخواهيد موضوعي را كه مي‌خواهند مطرح كنند صريح و مشخص و بي‌پرده بگويند و درباره موضوع و رفتار به‌خصوصي بحث كنند نه درباره شخصيت يا كليت فرد مقابل.
4- سعي كنيد در طول جلسه بحث‌ها بيشتر پيرامون حال و آينده باشد و حتما از شخم زدن گذشته بپرهيزيد.
5- از طرفين بخواهيد به هيچ‌وجه در ميان صحبت يكديگر نپرند و به هركدام زمان مشخصي بدهيد تا نظرات خود را بيان كنند.
6- به هيچ وجه سعي نكنيد اختلاف ميان 2 طرف را انكار كنيد. دائما براي رسيدن به مرحله روبوسي و دست‌دادن عجله نكنيد. يك روبوسي ساده و بدون حل مشكلات هيچ كمكي به طرفين نخواهد كرد. اختلافات را به رسميت بشناسيد و اجازه دهيد ريشه‌هاي آنها با صحبت 2 طرف و مديريت شما خشكانده شود.
7- هيچ‌گاه اجازه ندهيد يكي از 2 طرف، ديگري را به حاشيه كشانده يا به‌اصطلاح به گوشه رينگ ببرد. هرگاه مشاهده كرديد احساسات منفي بـه اوج خـود رسيده‌اند بحث را متوقف و زمـان ديـگري را براي از سرگيري بحث تعيين كنيد.
8- در پايان صحبت‌ها سعي كنيد آنها را جمع بندي كرده و راه‌حل‌هاي ممكن را برشماريد و توافق 2 طرف را براي اجراي راه‌حل‌هاي پيدا شده در طول جلسه جلب كنيد.
9- به خاطر داشته باشيد كه ما در اينجا مهارت‌هاي لازم براي برگزاري موفق يك جلسه آَشتي‌كنان را مرور كرده‌ايم اما اجراي صحيح و كامل اين مهارت‌ها تا حدود زيادي به قدرت و تسلط شما در اجراي آنها بستگي دارد. و بالاخره اينكه به شما تبريك مي‌گوييم، حالا زمان پايان خوش داستان رسيده است؛ وقت روبوسي است.