آيا شما براي پركردن اوقات فراغت بچه‌هاي خود به چيزي غير از آموزش زبان و كلاس‌هاي ورزش و ...، فكر كرده‌ايد؟ آيا فكر نمي‌كنيد كه جاي آموزش چگونه زندگي كردن در اوقات بچه‌هاي ما خالي است؟
كلاس درسي به نام خانه
والدين، نخستين معلمان كودك و خانه، نخستين كلاس درس است. حتما مي‌دانيد كه بعضي كلاس‌ها خسته‌كننده و بعضي‌ها جذاب هستند يا بعضي از معلم‌ها دوست‌داشتني و الگوي بچه‌ها هستند و بعضي معلمان طرد‌كننده بوده و روحيه ناشاد و كسل‌كننده‌اي دارند، به‌همين‌خاطر نخستين كاري كه بايد بكنيد اين است كه خودتان را مرور كنيد تا در قدم اول يك معلم دوست‌داشتني باشيد. يك مادر يا پدر دوست داشتني كسي است كه در هر سني نياز و شرايط فرزندش را بداند و همراه او باشد. اگر كودكتان زير 7سال است وقت آن است كه همبازي او باشيد و اگر در مقطع ابتدايي است بايد يك همراه خوب براي او در انجام كارهاي هنري و حل معما و بازي‌هاي سن او باشيد تا در كنار اين همراهي بتوانيد الگوي مناسبي براي او شويد. نوجوانان هم به شنونده‌اي با احساس كه در پي سرزنش نباشد نياز دارند و زماني شما را به‌عنوان معلم مي‌پذيرند كه شما هريك از آنها را به‌عنوان فرزندي كه بزرگ شده و قابل احترام و مشورت‌خواهي است بدانيد.
نخستين قدم‌هاي آموزش مهارت به بچه از حدود 3 سالگي به بعد است كه او تمايل دارد همه كارها را خودش انجام بدهد و مستقل باشد. براي آموزش نياز به اهداف بلندمدت داريد و بعد از آن نوبت طراحي برنامه‌اي است كه امروز در خانه براي بچه‌ها زمينه تجربه‌آموزي را فراهم كند. بايد به‌خاطر داشته باشيد كه بچه‌ها آنچه را كه تجربه مي‌كنند ياد مي‌گيرند، پس نبايد توقع داشت كه صرفا امر و نهي شما موجب يادگيري و عدم‌فراموشي شود. دوستي مي‌گفت كه امسال هزينه ثبت‌نام مدرسه فرزندم چند ميليون تومان شد اما گفتند كه يكي از برنامه‌هاي مدرسه آموزش خانه‌داري است.دوست ديگري با شوخي گفت: لازم نبود اين همه هزينه كني؛ كافي است چند وقتي فرزندت مهمان خانه مادر من باشد.
آينده فرزندان بي‌مهارت
قطعا شما مي‌دانيد كه بچه‌هاي شما براي ادامه زندگي خود به مهارت‌هايي نياز دارند كه بتوانند در آينده زندگي متعادلي را براي خودشان بسازند و براي همين معمولا اجازه نمي‌دهيد تابستان‌ها را به بيكاري بگذرانند. احتمالا هم قبل از شروع روزهاي اول تابستان يك برنامه سفت و سخت براي آنها درنظر مي‌گيريد. اين روزها والدين، دارند فراموش مي‌كنند كه بعضي از مهارت‌هاي لازم و مورد نياز زندگي را بايد به بچه‌هاي خود بياموزند. در‌واقع نبايد اجازه داد كه يادگيري يك زبان خارجي و ورزش و... جاي مهارت‌هايي را بگيرد كه براي ادامه يك زندگي متعادل لازم است. يك جمله رايج بين نوعروسان امروز اين است كه آشپزي من خوب نيست و يك عادت بسياري از مردان جوان امروز، مستاصل‌شدن براي تعمير هر وسيله كوچك و سرويس ساده كولر و... است و اين يعني رشد نامتوازن شخصيت بچه‌هاي ما.
اگر كودكي بدون فراگيري مهارت‌هاي ويژه جنس خود بزرگ شود، در زندگي بارها احساس سرخوردگي مي‌كند و اگر امروز خانواده براي تربيت او كاري نكند، فردا جامعه اين كار را خواهد كرد و اين براي بچه‌ها گران تمام خواهد شد. شايد پيش خود بگوييد كه استفاده از نيروهاي كمكي جاي فقدان مهارت را خواهد گرفت اما اين به بهاي پرداخت هزينه مالي بيشتر و از دست‌دادن فرصت‌هاي اشتغال با درآمد‌هاي ناشي از يك مهارت است. از طرفي موجب مي‌شود به عزت نفس فرد در جمع و گروهي كه هم‌جنس او هستند، آسيب برسد. البته نمي‌توان انتظار داشت كه اينگونه فرزندان بتوانند در آينده الگوي مناسبي براي نسل بعدي خودشان باشند و حتي بتوانند اينگونه مهارت‌ها را به آنها منتقل كنند. خوب است بدانيد كه فراگيري اين مهارت‌ها بچه‌هاي شما را براي پذيرش نقش بزرگسالي آينده آنها مانند همسري، پدر و مادر بودن و حتي درآمد‌زايي آماده مي‌كند.
چه‌مهارتي؟ چگونه ؟
تعدادي از مهارت‌هاي عملي بين دخترها و پسرها مشترك است و بعضي از مهارت‌ها بيشتر براي يك جنس به‌كار مي‌رود كه بايد براي آموزش آنها به مسئله جنس و نقش بچه‌ها در آينده دقت كرد. دخترها و پسرها در كنار تحصيل علم و شغلي كه به‌دست خواهند آورد، در آينده يك زن يا مرد خواهند بود و جامعه از آنها به تناسب نقش‌شان انتظاراتي خواهد داشت. برخي مهارت‌هاي مشترك مي‌تواند با استفاده مناسب از حواس به‌دست بيايد به‌طور مثال؛تقويت قدرت بينايي مي‌تواند براي انواع هنر‌هاي دستي، انجام كارهاي فني مانند طراحي دستگاه‌ها، ساخت يك بنا و... كمك‌كننده باشد. براي رشد اين توانايي مي‌توانيد از درك تفاوت اشيا، دقت بينايي كه با تمرين‌هايي چون سوزن نخ‌كردن، تشخيص تراز‌بودن يك ديوار يا شيب كف آشپزخانه، بازي‌هايي چون تيراندازي، پازل، تفاوت 2 تصوير و... آن را به بچه‌ها آموزش بدهيد.
تقويت بويايي؛ درك انواع بو مي‌تواند زمينه بروز استعداد هنري مثل آشپزي يا دورشدن از خطري مانند سوراخ شدن باك بنزين و... را فراهم كند. تمرين‌هايي مانند تجربه حس انواع ادويه، تشخيص ادويه استفاده شده در يك غذا، مقايسه بوي مواد شيميايي مانند تينر، بنزين و... مفيد است.
تقويت شنوايي به رشد مهارت‌هاي اجتماعي كمك مي‌كند و براي پيشرفت اين مهارت مي‌توانيد در خانه با بچه‌ها تمرين كنيد. مثلا با بچه با صداي آهسته حرف بزنيد و از آنها بخواهيد كه معاني را براي شما بيان كنند. استفاده از ضربه‌هاي مختلف به وسايل منزل و كشف آن وسيله بدون نگاه كردن به آن، توليد يك نواي زيبا با ابزارهايي چون ني و حتي استفاده از وسايل خانه براي توليد يك آهنگ هم راه گشاست.
تقويت گفتار يكي از اساسي‌ترين مهارت‌ها براي هر نوع پيشرفتي است. مي‌توانيد از مسابقه‌هاي كتابخواني بين اعضاي خانواده و بعد شرح محتواي كتاب، تعريف اتفاقات يك فيلم، مشاعره، خاطره‌گويي و معلم بازي و تدريس كودك به اعضاي خانواده استفاده كنيد. در تاريخ آمده است كه حضرت زهرا(س)، امام حسن(ع) را روي سكوي بلندي مي‌نشاندند و از ايشان مي‌خواستند حرف‌هاي پيامبر(ص) را كه آن روز در مسجد فرموده‌اند يا آيه جديدي كه به ايشان وحي شده بود را براي مادر شرح دهند و مادر صبورانه مثل يك مستمع روي زمين مي‌نشست و گوش مي‌داد.
تقويت حس لامسه پايه‌اي براي مهارت‌هاي هنري و فني مانند نقاشي، خياطي، طراحي مهندسي، تعمير وسايل و... است. تقويت لامسه از بروز انحرافات جنسي هم مي‌تواند جلوگيري كند زيرا بعضي از افراد انرژي زيادي در بدن و دستان خودشان دارند كه اگر اين انرژي تخليه نشود ممكن است به‌صورت‌هاي ديگري بروز پيدا كند؛ مثلا ممكن است كودك با بدن خودش مشغول شود. بنابراين بهتر است كنارش باشيد و به او كمك كنيد كه كاردستي بسازد؛ تمرين‌هايي چون ساخت كاردستي‌هايي از قبيل چراغ مطالعه با لامپي كوچك، دوخت لباس عروسك يا جامدادي، نقاشي، سفالگري و بازي‌هاي يدي مانند فوتبال دستي، نظافت دقيق يك مجسمه يا چرخ‌هاي ماشين نمونه‌هايي از تقويت مهارت لامسه است.
اما دسته ديگري از مهارت‌هاي عملي آنهايي هستند كه اغلب مورد علاقه دخترها يا پسرها به شكل خاصند و سطح ياددهي آنها با توجه به هر گروه سني متفاوت است. به‌طور مثال دخترها بيشتر از پسرها نياز دارند تا مهارت پذيرايي از مهمان، نظافت منزل، آشپزي، يادگيري حداقل يك هنر مانند خياطي يا بافتني را بدانند. پسران هم مي‌توانند با انجام كارهاي شخصي مثل شست‌و‌شوي جوراب، منظم‌سازي وسايل اتاق شخصي يا تعمير يك شير آب كه چكه مي‌كند، شست‌و‌شوي اتومبيل، تنظيم آنتن تلويزيون، سركشي به كيسه جارو برقي و كنترل قدرت مكش آن، خالي كردن آب كولر در پايان تابستان و... به ايفاي نقش بپردازند. اگر شما به‌عنوان والدين در جايگاه يك معلم خلاق، بچه‌ها و اوقات‌شان را مديريت كنيد، بدون آنكه نياز باشد بچه‌ها در اوقات فراغت تابستان هم مانند سال تحصيلي از خانواده دور باشند يا هزينه مالي زيادي براي كلاس‌هاي غيرضروري آنها صرف شود، مي‌توانيد خانه را با برنامه‌ريزي‌هاي مهارتي به شكل يك دوره شبانه‌روزي آموزشي تبديل كنيد تا علاوه بر آنكه به موفقيت و اعتماد به نفس بچه‌ها كمك كرده باشيد، فرصت بيشتري براي دوستي با فرزند خود هم به‌دست بياوريد.مبادا ترسيم آينده فرزندمان را تنها در دانشگاه رفتن و مهارت‌هاي علمي خلاصه كنيم. اگر بچه‌ها بتوانند با حمايت و پشتيباني شما استعداد‌هاي خود را بالفعل كنند، مي‌توانند با ورود به دانشگاه يا بدون ورود به آن هم به جامعه خدمت كنند و باعث افتخار شما باشند.
مشوق‌ها فراموش نشود
اگر بخواهيد بچه‌ها به مهارت‌هاي عملي و مورد نياز متناسب با جنس خود علاقه‌مند شوند لازم است ابتدا افكار و رفتار خودتان را اصلاح كنيد تا جملاتي مثل «مگه من كيف پولم؟! مگه من كلفت شمام؟!» در خانواده، بيان و شنيده نشود. اگر در آستانه 3سالگي، كودك علاقه‌مند به همكاري و انجام فعاليت والد هم جنس خود است، او را سركوب نكنيد. با تشويق او مي‌توانيد ميل به انجام وظيفه و يادگيري را در او زنده نگه داريد.
اجازه بدهيد بچه‌ها با طعم زحمت و رنج آشنا شوند و خودشان با تجربه، كاري را انجام بدهند؛ حتي اگر موفق نشوند و خسارت اندكي به بار بيايد. هزينه اين تجربه‌هاي كوچك در برابر موفقيت آينده آنها مسئله مهمي نيست. ناكامي يكي ديگر از موقعيت‌هايي است كه به رشد مهارت كمك مي‌كند. بهتر است به جاي اينكه براي كودك خود جامدادي و دفترچه خاطرات و... بخريد، به او كمك كنيد و به او ايده بدهيد كه از وسايل و تكه‌پارچه‌هاي موجود در خانه اين وسايل را براي خودش بسازد. در اين صورت شما به او كمك كرده‌ايد كه با مهارتش به خلق اثر دست بزند و با افتخار خود را صاحب آن بداند.
نكته مهم آنكه اگر زودتر از موعد و توانايي بچه، او را مجبور به كاري بكنيد ممكن است موجب دلزدگي او شود. ضمنا حضور در كنار يك فرد مطمئن و با مهارت مانند يك نجار يا يك تعميركار موبايل مي‌تواند در يادگيري و انگيزه فرزندان مؤثر باشد.
نظر شما