اين آرزو البته بعضي‌وقت‌ها هم رنگ واقعيت به‌خودش مي‌گيرد؛ مثلا اگر گذرتان به ميدان هفت‌تير بيفتد و براي يك‌بار هم كه شده از اين مكان به مقصد پارك‌وي سوار تاكسي شويد شايد برحسب اتفاق و البته شانس، با تاكسي يخ‌بست اتوبان مدرس را بالا برويد؛ تاكسي‌اي كه آرزوي مشترك مسافران گرمازده اين روزهاي تابستان را برآورده كرده است. بله! درست حدس‌زديد. اين تاكسي و راننده مهربانش مسافرها را با يك خدمت ويژه، يعني باد خنك كولر به مقصد مي‌رسانند؛ مسافراني كه وقتي براي نخستين‌بار سوار تاكسي آقاي سهراب‌نژاد مي‌شوند فكر مي‌كنند شيشه‌هاي بالاي ماشين و كولر روشن و باد خنك داخل تاكسي اتفاقي است اما وقتي اين اتفاق به‌ظاهر ساده چندبار ديگر هم برايشان تكرار مي‌شود مي‌فهمند كه او راه و روش متفاوتي را براي رساندن مسافرانش به مقصد انتخاب‌كرده‌است؛ آن هم چيزي نيست جز احترام و درك متقابل مخاطب. شايد به‌همين دليل است كه تاكسي زردرنگ آقاي سهراب‌نژاد بين مسافرها لقب تاكسي يخ‌بست گرفته!
محمدرضا سهراب‌نژاد، 59ساله است و بيشتر از 25سال است كه به‌عنوان راننده تاكسي فعاليت مي‌كند؛ دقيق‌تر كه بخواهيد، چيزي حدود 28سال. سهراب‌نژاد سال 57 با مدرك كارشناسي كشاورزي از دانشگاه مازندران فارغ‌التحصيل شده و بعد از چند سال از اين شاخه به آن شاخه پريدن، بالاخره تصميم گرفته كه يك تاكسي بخرد و موهايش را در خيابان‌هاي شلوغ تهران و ساعات پرترافيك اين شهر سفيد كند؛« بعد از اينكه درسم را تمام كردم براي مدتي در مزارع شمال كار مي‌كردم مدتي هم به‌كار پرورش مرغ مادر مشغول بودم... تا اينكه رسيدم به تاكسي‌داري.»
حدس اين موضوع كه نخستين رفيق بي‌كلك سهراب‌نژاد در خيابان‌هاي تهران، چه چيزي بوده كار سختي نيست؛ او نزيك 19سال با پيكان خيابان‌ها را بالا و پايين كرده تا اينكه بالاخره آن پيكان قديمي و پر از خاطره را با اين سمند‌زردرنگ عوض كرده است: «پيكان ماشين بسازي بود. درست است كه خيلي ساده بود و امكانات ضعيفي داشت، مثلا كولر نداشت اما در عوض هزينه‌هايش هم كم بود. البته سمند هم ماشين بدي نيست اما ماشيني هم نيست كه بتوان مدام از آن كولر گرفت! ولي من در بيشتر ساعت‌هاي روز مخصوصا در اوج گرما اين كار را مي‌كنم.» سهراب‌نژاد اين جمله‌ها را وقتي پشت سرهم رديف مي‌كند كه با او از گرماي بيش از اندازه تابستان امسال حرف مي‌زنيم. شايد به‌همين دليل است كه بعد از كمي مكث ادامه مي‌دهد:« ببينيد همه ما راننده تاكسي‌ها محدوديت بنزين داريم و مجبوريم از سوخت گاز هم استفاده‌كنيم؛ سوختي كه نسبت به بنزين خيلي خورندگي دارد. روي قطعات داخل موتور و مخصوصا سوپاپ‌ها اثر مي‌گذارد و همين مسئله باعث ايجاد هزينه‌هاي اضافي براي راننده مي‌شود؛ مثلا همين سمند من با اينكه مدل 85 است اما تا حالا 3بار سرسيلندرش را عوض كرده‌ام. اما نمي‌توانم بگويم كه اين اتفاق صرفا به‌خاطر استفاده از كولر بوده.»
سهراب‌نژاد مي‌گويد: «خيلي از راننده‌ها مي‌گويند استفاده مداوم از گاز و كولر باعث بالارفتن درجه آب و اثر نامطلوب روي قطعات داخل موتور مي‌شود، درنتيجه هزينه نگهداري ماشين بالا مي‌رود. من مخالف اين حرف نيستم اما مي‌گويم وقتي مي‌شود با اين كار كوچك شرايط بهتري را براي خودمان و ديگران فراهم‌كنيم چرا اين كار را نكنيم؟!»
و البته به‌عنوان راننده‌اي كه كولر تاكسي‌اش روزانه بين 5تا 6ساعت روشن است، اعتراف مي‌كند كه روشن‌گذاشتن كولر هزينه محسوس و قابل‌توجهي برايش به‌وجود نياورده است:« ببينيد مثلا اگر ماشين من صدي 10 مصرف مي‌كند اگر كولر بگيرم صدي 12مصرف مي‌كند؛ يعني 2ليتر در 100ليتر كه اصلا به چشم نمي‌آيد.»
دعاي خير مسافرها پشت سرم است
احتمالا تابه‌حال حدس زده‌ايد كه آقاي سهراب‌نژاد خودش از آن دسته آدم‌هايي است كه اصلا تحمل گرما را ندارند. شايد به‌همين دليل است كه اين راننده تاكسي چيزي را كه براي خودش نمي‌پسندد، يعني تحمل گرما، براي ديگران هم نمي‌پسندد! پس مسافران خوش شانسش را در طول مسير به باد خنك كولر مهمان مي‌كند؛ اين‌وسط خودش هم نه شر شر عرق مي‌ريزد و نه كلافه و بي‌حوصله مي‌شود.
نكته جالب اينجاست كه همين اتفاق كوچك- يعني روشن‌كردن كولر- باعث شده ارتباط بهتري بين او و مسافرانش به‌وجودبيايد:« بيشتر مسافرها وقتي مي‌خواهند پياده شوند يا وقتي هنوز به‌مقصد نرسيده‌اند از من تشكر مي‌كنند. خيلي‌ها مي‌گويند «خدا پدر و مادرت را رحمت‌كند» كه همين يك جمله براي من كافي است. چون من هردوي آنها را ازدست‌داده‌ام و مي‌دانم همين دعاي خير مردم دل آنها را در آن دنيا شاد مي‌كند.»
بعضي مسافرها هم مي‌خواهند به اين راننده مهربان لطف بيشتري كرده‌باشند پس تصميم مي‌گيرند به‌صورت خودخواسته كرايه بيشتري بپردازند: «چندبار پيش آمده كه مسافرها اسكناس 2000توماني داده‌اند و بقيه پولشان يعني 500تومان باقيمانده را نگرفته‌اند و تلويحا اشاره‌كرده‌اند كه چون كولر ماشينت روشن بود بقيه پول حلالت باشد.»
البته اين همه ماجرا نيست ؛ تاكسي يخ‌بست آقاي سهراب‌نژاد مسافر ثابت هم زياد دارد؛ آدم‌هايي كه تجربه يك يا چندبار همراهي با آقاي سهراب‌نژاد را دارند وقتي به ايستگاه مي‌رسند و خيلي هم عجله ندارند صبر مي‌كنند تا صف ماشين‌ها بگذرد و نوبت به تاكسي زردرنگ او برسد يا مسافرهايي كه وقتي كولر روشن تاكسي را مي‌بينند تصميم مي‌گيرند تاكسي يخ‌بست را دربست بگيرند و تا مقصد از گرماي هوا در امان باشند.
كولر؛ وسيله‌اي ضروري براي ايمني
چيزي حدود 75سال از تولد نخستين اتومبيل مجهز به كولر در دنيا مي‌گذرد؛ اتومبيلي كه توسط شركت آمريكايي پاكاردموتورز به سيستم تهويه و كولر مجهز شد و لقب پير اتومبيل‌هاي كولردار دنيا را از آن‌خودكرد. گرچه به فاصله 2سال يعني در سال 1941 كمپاني معروف كاديلاك تمام اتومبيل‌هاي توليدي‌اش را به اين سيستم خنك‌كننده مجهزكرد تا اسمش براي هميشه در تاريخچه صنعت اتومبيل ماندگار بماند اما تا ساليان سال كولر تنها روي اتومبيل‌هاي لوكس و گران‌قيمت نصب مي‌شد تااينكه بالاخره با پيشرفت تكنولوژي امكان نصب اين وسيله در تمام اتومبيل‌هاي توليدي دنيا به‌وجود آمد و ضرورت آن براي همه ثابت شد. موافقان اين طرح يك دليل بزرگ براي انجام اين كار داشتند؛ به عقيده آنها استفاده از كولر رابطه مستقيمي با ايمني اتومبيل و سلامت سرنشينانش داشته و دارد؛ يعني همانطور كه كولر وظيفه خنك‌كردن فضاي يك خانه را به‌عهده دارد، كولر اتومبيل هم اين وظيفه را در داخل فضاي كوچك اتومبيل‌ها برعهده گرفته‌است. آن هم در لحظاتي كه گرماي زياد و بيش از اندازه هوا باعث به‌وجودآمدن استرس، كلافگي و خواب‌آلودگي راننده مي‌شود. البته اين، تنها وظيفه كولر اتومبيل نيست و اين وسيله به‌ظاهر لوكس و در بيشتر موارد خاموش! درصورت استفاده با ازبين‌بردن گردوغبار، دود و بوي داخل فضاي ماشين، هوا را تميز كرده، ميزان رطوبت را كاهش داده و باعث خنك‌شدن سرنشينان مي‌شود. اگر شما هم برحسب اتفاق جزو راننده تاكسي‌هاي اين شهر هستيد، فراموش نكنيد كه وقتي گرماي هوا غيرقابل تحمل‌تر از هميشه است و تاكسي شما به يك تكه آهن گداخته تبديل شده؛ باد خنك كولر، آبي است بر آتش جان هم شما و هم مسافران خسته؛ اين محبت را از آنها دريغ نكنيد!با اين كار ساده مي توانيد از بسياري از درگيري‌ها و تنش‌هاي روزانه‌اي كه به دليل افزايش گرما و كم طاقت‌شدن مردم پيش مي‌آيد جلوگيري كرده و خودتان هم با اعصاب راحت‌تري در شهر تردد كنيد.
استفاده از كولر هزينه‌ساز نيست
حتما راننده‌هايي هستند كه به بهانه افزايش سرسام‌آور هزينه‌هاي ماشين‌شان، از روشن‌كردن كولر خودداري مي‌كنند. به همين بهانه سراغ يكي از كارشناسان تعمير، نصب و شارژ كولر اتومبيل مي‌رويم. آقاي نعمتي كه از 5سال پيش در منطقه 10تهران به‌صورت تخصصي به نصب و تعمير كولر اتومبيل مي‌پردازد دراين‌باره مي‌گويد: اگر راننده‌ها از كولر درست و اصولي استفاده‌كنند، هزينه محسوسي به‌خاطر اين استفاده به آنها تحميل نمي‌شود. تجربه به من ثابت كرده كه درست كار نكردن كولر و وارد شدن فشار به قطعاتي كه در اين پروسه درگيرند از كمپرسور و كندانسور گرفته تا رسيور و دراير و اپراتور باعث افزايش هزينه‌ها مي‌شود و بالطبع راننده‌ها آن را به استفاده صرف از كولر ربط مي‌دهند. نعمتي تأكيد‌مي‌كند: خيلي‌ها فكر مي‌كنند خاموش نگه‌داشتن كولر راه‌حل مناسبي براي صرفه‌جويي در مصرف بنزين است درحالي‌كه اگر آنها حين توقف يا حركت با سرعت پايين از كولر استفاده كنند، بنزين بيشتري مصرف مي‌كنند اما استفاده از كولر در بزرگراه‌ها و با سرعت بالا بنزين بسيار كمي مصرف مي‌كند. پس اگر مي‌خواهيد اين هزينه‌ها را كم كنيد و با خيال راحت از خنكاي كولر اتومبيلتان استفاده كنيد، به توصيه‌هاي فني اين متخصص گوش كنيد:
دقت‌كنيد كه وقتي كولر اتومبيلتان روشن است، مخصوصا اگر ماشين شما كمتر از 6سيلندر است، تا اندازه‌اي توان حركتي ماشين كم مي‌شود. پس بي‌جهت پدال گاز را فشار ندهيد، چراكه هم به موتور فشار بيشتري وارد مي‌كنيد و هم مصرف سوخت را افزايش مي‌دهيد.
وقتي كولر ماشين روشن است پنجره‌ها را باز نگذاريد؛ دراين‌صورت هم باد خنك از ماشين خارج نمي‌شود و هم فشار كمتري به كولر وارد مي‌شود و مصرف سوخت پايين مي‌آيد.
اگر اتومبيل شما به دماسنج مجهز است و كولر هم دستگاه تنظيم دما دارد، دماي آن را روي 28درجه سانتي‌گراد تنظيم كنيد تا به‌طور خودكار وقتي به اين دما رسيد كولر را خاموش كند.
قبل از روشن كردن ماشين حتما چك كنيد كه كولر در حالت خاموش باشد و اگر سوار ماشيني شديد كه براي مدتي زير آفتاب داغ پارك بوده، حتما اول پنجره‌ها را باز كنيد تا هواي داخل اتاقك خارج شود و بعد از چند دقيقه كولر را روشن كنيد.
شارژ كولر را حتما دوره‌اي چك كنيد تا هم از سلامت سيستم كولر ماشين مطمئن شويد و هم اينكه به جاي هواي گرم از لذت سرماي كولر، خودتان و ديگران را بهره‌مند كنيد.
يك اشتباه عمومي در بين رانندگان تاكسي وجود دارد كه فكر مي‌كنند فقط ماشين‌هاي با حجم سيلندر بالا و جديد كشش استفاده از كولر را دارند در حالي كه ماشين‌هاي ساخت داخل مانند پرايد در سال‌هاي اخير طوري طراحي شده‌اند كه امكان استفاده از كولر را به راحتي به راننده مي‌دهند.
و نكته مهم اينكه گاز كولر ماده‌اي كاملا سمي است؛ هيچ‌وقت خودتان اقدام به شارژ آن نكنيد و اين كار را حتما به متخصص‌ها بسپاريد.