بعضي‌ها از همان روزي كه اسمشان درمي‌آيد، سفرشان شروع ميشود و پرواز مي‌كنند. اما راستش را بخواهيد، همه سفر حج كه معمولا واجبش يك‌بار نصيب هر كسي ميشود، مربوط به روزگار سفر نيست. آمادگي براي اين سفر، يك عمر مي‌طلبد. به قول برخي از مدير كاروانها، آمادگي ويژه و جمع و جور كردن خودمان براي اينكه سفر خوبي داشته باشيم، حداقل يك سال مانده به اين سفر بايد شروع شود ولي خب، حالا كه موعد سفر شده، هنوز هم ميشود بعضي از نكات را گوشزد كرد؛ بيشتر براي آنهايي كه مي‌خواهند از اين چند روز مانده به سفر حجشان هم استفاده كنند و شايد براي آنهايي كه سال بعد و بعد‌تر، نوبتشان بشود. پس اين شما و اين هم چند توصيه كاربردي براي روزهاي پيش از پرواز.
اطلاعات ديني‌تان را كامل كنيد
شما كه داريد راهي سفر حج مي‌شويد، چقدر خوب است حالا كه وقتش را داريد، چند تا كتاب اصول عقايد و كليات دين اسلام و... را برداريد و بخوانيد. خوب نيست شما از يك نظام اسلامي، راهي مكه و مدينه بشويد اما اطلاعاتي كه از اسلام داريد، از بقيه كمتر باشد. واقعا اگر اين اتفاق بيفتد، كمي باعث شرمندگي است. اين است كه كمي بايد خودتان را قوي‌تر بكنيد و همچنين اطلاعاتي را كه داريد، سعي كنيد چندروحاني با تجربه، حتما در ميان بگذاريد تا يك وقت، با اشكالاتي كه داريد باعث سرافكندگي خودتان نشويد.
آشنايي با حقوق مردم
باورتان نمي‌شود در دين اسلام، چقدر تأكيد روي حق الناس وجود دارد اما متأسفانه بيشترين مواردي هم كه در كشورمان نقض ميشود، مربوط به حق‌الناس است. با افراد مطلع و متخصص و نيز روحانيان آگاه، حتما مشاوره كنيد تا از اهميت حق الناس مطلع شويد. يادتان باشد بعضي از حاجيان و خانواده‌هايشان كه براي مشايعت آنها راهي فرودگاه مي‌شوند، برخي از موارد حق الناس را رعايت نمي‌كنند و باعث شلوغي و ايجاد مزاحمت براي ديگران مي‌شوند. البته امسال يك اتفاق خوب افتاده و مراسم بدرقه زائران، مخصوصا آنهايي كه از استان‌‌هاي البرز، قزوين، قم، لرستان و مركزي راهي تهران مي‌شوند، در مساجد و حسينيه‌ها انجام ميشود تا باعث ازدحام در فرودگاه نشوند.
قبل از سفر، حلاليت بطلبيد
البته ماجراي حق الناس، صرفا به ساعت‌هاي پيش از فرودگاه يا روزهاي قبل كه حاجي را راهي مي‌كنند تا عازم فرودگاه بشود، محدود نمي‌شود. يكي از معروف‌ترين مراسم حاجيان در اين روزهاي پيش از پرواز، ماجراي حلاليت‌طلبيدن است. اگر قرضي و بدهي‌اي دارند، اگر از كسي مالي نزدشان مانده يا اگر دلخوري و قهري وجود دارد، همگي در اين روز‌ها بايد حل و فصل شود. اين مراسم حلاليت طلبيدن، حتي به‌صورت يك گردهمايي هم درآمده كه به فاميل و آشنايان اعلام ميشود تا بيايند و حلاليت طلبيده شود. يك دفترچه برداريد و به خاطره‌هايتان رجوع و تمام مواردي كه به ذهنتان مانده را ليست كنيد. حساب‌تان را صاف كنيد تا دلتان در اين سفر صاف شود.
سواد سياسي‌تان را كمي بيشتر كنيد
جدا از اطلاعات مذهبي و ديني‌اي كه به‌دست مي‌آوريد، حواستان به اطلاعات و حساسيت‌هاي سياسي و بين‌المللي هم باشد. بالاخره الان، در سطح خاورميانه دارد اتفاق‌هايي مي‌افتد كه با روح اسلام سنخيت ندارد و تبديل به ضدتبليغي بزرگ براي ما مسلمانان شده است. اگر كمي اطلاعات سياسي و بين‌المللي‌تان را هم بالا ببريد، بد نيست چون قرار است كه طي اين سفر، مسلمانان مختلفي را ملاقات كنيد، بايد كه مسلمان مطلعي هم باشيد. در غيراين صورت، ممكن است برخي از افرادي كه خودشان را مسلمان مي‌دانند، با چند تا حجت و دليل نيم بند، شما را در باورهاي سياسي و ديني‌تان، سست كنند. سعي كنيد با متخصصاني كه خبره اين حوزه‌اند، مشورت كنيد.
از نوشتن وصيتنامه تا پرداخت خمس
معمولا روزهاي قبل از پرواز، كلاس‌هاي آموزشي از سوي مدير كاروانها و نيز سازمان حج و زيارت و... برگزار ميشود تا حاجيان را خوب توجيه كنند. حجت‌الاسلام نجفي روحاني، عضو بعثه مقام معظم رهبري، توصيه اكيدي دارد كه حجاج عزيز قبل از سفر، حضور در جلسات آموزشي را جدي بگيرند تا آگاهي‌هاي لازم نسبت به سفر پيدا كنند و در زمينه احكام، مناسك، اسرار و معارف و تاريخ مطالعه داشته باشند كه كتاب‌هاي خوبي در اين‌باره نوشته شده تا با شناخت و معرفت به اين سفر بروند. اين روحاني، همچنين اشاره مي‌كند كه بايد طبق نظرات مرجع تقليدي كه داريم، رفتار كنيم و دست به محاسبه اموال زده و به پرداخت خمس و حقوق باقيمانده بر گردنمان بپردازيم. نوشتن وصيتنامه هم توصيه شده است.
با مناجات‌خواني انس بگيريد
بهترين راه ارتباط گرفتن با آفريدگار در مكه و مدينه، آشنايي با مناجات‌خواني است. بهتر است حالا كه وقت داريد، با اين فن شريف آشنا شويد. مناجات‌ها، هم مي‌توانند فارسي باشند و هم عربي البته خواندن مناجات‌هاي عربي و آشنايي با معاني آنها، لطف خودش را دارد. سعي كنيد برخي از مناجات‌هايي را كه به حال و هواي حج بيشتر مي‌خورند، با خودتان داشته باشيد. در اين صورت، هر وقت كه دلتان ابري شد، سريع مي‌توانيد سروقت اين مناجات‌ها برويد و در حرم امن الهي، خودتان را به امواج ملكوت بسپاريد. حتي مي‌توانيد نسخه صوتي برخي از اين مناجات‌هاي جانسوز را هم همراه خودتان ببريد. مناجات حضرت امير، ابوحمزه ثمالي، كميل، دعاي عرفه و... مي‌توانند گزينه‌هاي خوبي باشند.
سفرنامه‌خواني فراموش نشود
از جمله پيشنهادهاي ويژه‌اي هم كه مي‌توانيد حسابي روي آن فكر كنيد، سفرنامه خواني است. خيلي‌ها به سفر حج رفته‌اند و ذوقي و قلمي هم داشته‌اند و در نتيجه، تأثيرات اين سفر روحاني را نوشته‌اند. مي‌توانيد قبل از رفتن به خانه خدا، با اين سفرنامه‌ها آشنا شويد و آنها را بخوانيد و از همين حالا، برويد توي حال و هواي مكه و مدينه و خانه خدا و شب‌هاي حرم و... . سفرنامه «خسي درميقات» جلال آل احمد و «حج» دكتر شريعتي، جزو سفرنامه‌هاي معروف معاصر ما هستند كه به زبان ساده‌اي هم نوشته شده است؛ مخصوصا سفرنامه جلال. سفرنامه‌هاي هدايت‌الله بهبودي به نام سفر به قبله هم جالب است؛ چرا كه مقام معظم رهبري هم بر آن، يادداشتي نوشته‌اند.
لطفا واكسن فراموش نشود
از ديگر كارهايي كه بايد در اين روز‌ها انجام بدهيد، اين است كه تاريخ دقيق سفرتان را كه مشخص شده، منهاي 2 هفته كنيد و سر اين تاريخ، برويد براي تزريق واكسن مننژيت. البته زودتر هم مي‌توانيد اقدام كنيد. عرب باقري، از مدير كاروان‌هاي باسابقه، اين زمان را يك‌ماه مي‌داند؛ يك‌ماه قبل از سفرتان، واكسن‌هاي مننژيت و نيز آنفلوآنزا را تزريق كنيد و كارت‌هايي را كه نشان مي‌دهند شما اين واكسن‌ها را تزريق كرده‌ايد، همراه داشته باشيد. نشاني اين مراكز را هم مي‌توانيد از هلال احمر جويا شويد. فعلا درباره بيماري آبولا هم كه اين روز‌ها خبرهايي رسيده كه موردهايي از آن هم در عربستان ديده شده، نگراني چنداني وجود ندارد؛ البته موردهاي دقيق‌تر را مدير كاروانها و پزشكان همراه به شما خواهند گفت.
از قبل خودتان را آماده كنيد
توصيه‌هاي رهبر معظم انقلاب براي بزرگ‌ترين سفر زندگي يك مسلمان
خودتان را آماده كنيد
بايد براي حج آماده شد؛ همچنان كه براي‌ماه مبارك رمضان، روش و رفتار عالمان بزرگ و سُلاّك و اهل معنا و طريقت اين بوده كه از ماه‌ها پيش از ماه رمضان، خودشان را براي ورود در‌ماه ضيافت الهي آماده مي‌كردند. حج هم همين جور است؛ از قبل از سفر، خود را بايد آماده كرد؛ از همه كارها هم مهم‌تر، پرهيز از گناه است؛ پرهيز از غيبت، پرهيز از ظلم، پرهيز از نگاه ناپاك، پرهيز از عمل ناپاك. اين پرهيزها دل را آماده مي‌كند براي ورود در اين وفاده الهي، اين ضيافت الهي.
بيانات در ديدار كارگزاران حج 11/۰۷/۱۳۹۰
همين‌جا، از كالاهاي ايراني استفاده كنيد
... براي حجاج جنس بدلي و بي‌كيفيت درست مي‌كنند مي‌آورند توي اين بازارها مي‌ريزند، شما هم مي‌رويد اين ارز خودتان را و عِرض خودتان را مي‌ريزيد براي اينكه اين كالاهاي بي‌كيفيت را خريداري كنيد. امروز در كشور ما خوشبختانه كالاهاي داخلي با كيفيت خوب، متنوع، زيبا، ساخته‌شده دست كارگر ايراني - برادر خودتان - فراوان است. بعضي‌ها قبل از اينكه سفر مكه بروند، سوغاتي‌هاي سفر را در اينجا مي‌خرند - كار خوبي است - نگه‌مي‌دارند؛ بعد كه برگشتند، همان‌هايي را كه در بازار شهر خودشان تهيه كرده‌اند، به‌عنوان سوغاتي مي‌دهند. هديه سفر است ديگر، خوب است. اين كار، خيلي كار خوبي است... .
بيانات در ديدار كارگزاران حج 11/۰۷/۱۳۹۰
قبل از سفر خودسازي كنيد
پاي حرف‌هاي يكي از قديمي‌ترين مدير كاروان‌هاي پايتخت
حاج رحمان عرب‌باقري، از دهه60 به بعد، سابقه حضور در سفرهاي حج را دارد. ابتدا به‌عنوان خدمه ورود پيدا كرده بود، بعد به‌عنوان مدير اجرايي و مدير كاروان و... . البته امسال، 60ساله شده و طبيعي است كه بازنشسته هم شده باشد ولي نه به اين معنا كه به خانه خدا نرود؛ مي‌رود ولي حج عمره. حالا هم، خادم صحن مقدس عبدالعظيم‌الحسني است. وقتي از او مي‌خواهيم كمي به آنها كه دفعه اول‌شان است، ياد بدهد كه در اين روزهاي مانده به سفر حج، چطور خودشان را آماده كنند، كمي فكر مي‌كند و مي‌گويد خودسازي. البته معتقد است كه اين خودسازي، اتفاقي هم نيست كه در اين چند روزه بيفتد بلكه حداقل بايد يك سالي برايش وقت بگذارند؛ يك‌سال پيش از سفر مقدس حج. معتقد است كه حاجي، نبايد با كسي كدورت و دلخوري داشته باشد و بايد مالش را پاك كند و خمس و زكاتي اگر مانده، پرداخت كند. تأكيد زيادي روي كردار، اخلاق و... دارد كه بايد طي اين مدت، حتما تغييراتي كند.
سفارش بعدي‌اش هم اين است كه زائران خانه خدا، حتما روي شركت در جلساتي كه براي آشنايي آنها برگزار مي‌كنند، حساس باشند و به قول خودش، «مرتب شركت كنند و كم نگذارند، وگرنه عقب مي‌افتند. كسي كه مي‌خواهد حجش قبول باشد، بايد مقدمات آن را در چنته داشته باشد.»
حلاليت طلبيدن، دلجويي از دل‌هايي كه شكسته‌ايم، آموختن آداب همسفري و... از ديگر سفارش‌هاي اين مدير كاروان باسابقه است. روي واكسن‌هاي مننژيت و آنفلوآنزا و... هم تأكيد مي‌كند. حتي معتقد است كه بايد از اينجا بياموزند كه بهداشت را خيلي رعايت كنند و در مكه و مدينه هم تا حد ممكن بهداشت را رعايت كنند چون تجمع افراد بسيار زياد مي‌تواند زمينه شيوع سريع بيماري را مهيا كند.