رسول ديناروند در حالي از ابلاغ بخشنامه اين موضوع و عملياتي‌شدن آن در 6ماه دوم امسال خبر داد كه ساعاتي بعد، مديرعامل شركت تعاوني توليدكنندگان فرآورده‌هاي گوشتي حذف خميرمرغ از توليد سوسيس و كالباس را غيرممكن دانست. اما ماجراي خمير مرغ در توليد سوسيس و كالباس چيست؟
اصل ماجرا به 40سال قبل برمي‌گردد؛ سال‌هايي كه استفاده از خمير مرغ يا همان خمير ضايعات مرغ در فرآورده‌هاي گوشتي كشورهاي آمريكايي و اروپايي به‌دليل خطرات بسيار آن براي سلامت انسان ممنوع اعلام شد. اما دستگاه‌هاي توليد خمير مرغ سر از كشورهاي ديگر در آوردند.
داستان خمير مرغ در ايران اما از جايي شروع شد كه حدود 15سال قبل يكي از همين دستگاه‌ها به نام «بادر» وارد ايران شد. اين دستگاه شبيه چرخ گوشت عمل مي‌كند؛ مرغ كامل در اين دستگاه ريخته مي‌شود و خميري به‌وجود مي‌آيد كه به آن خمير مرغ مي‌گويند؛ خميري كه محتويات بال، گردن، گوشت، روده، پوست مرغ و... است. در واقع اين خمير شامل همه بخش‌هاي مرغ است به اضافه ضايعات آن!
اما اين معجون كه از دستگاه وارداتي «بادر» به‌دست مي‌آيد، چطور و چگونه بلاي جان انسان شده است؟ و چه خطراتي دارد؟به گفته دكتر منصور رضايي، متخصص تغذيه و عضو هيأت علمي دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي، خمير مرغ، چربي اشباع و حيواني بسيار بالا دارد و حاوي پروتئين بي‌كيفيت است. كلسترولش هم بالاست چرا كه اساسا كلسترول بافت چربي زياد است. خمير مرغ حاوي سموم، آلاينده‌ها، داروهاي هورموني و تزريقي و فلزات سنگين است چراكه همه اينها در بافت چربي مرغ ذخيره شده كه در ضايعات مرغ بيشتر است. علاوه بر اين، در خمير ضايعات مرغ، بار ميكروبي هم بالاست چرا كه به‌طور كلي آلودگي و فسادپذيري گوشت مرغ بالاست.
- خوش طعم و خطرناك
صنعتي شدن و شهرنشيني سبك تغذيه ما را تغيير داده و مشتري ثابت غذاهايي مثل سوسيس و كالباس شده‌ايم و به اين ترتيب خمير مرغ سال‌هاست كه مهمان سفره ايراني‌هاست. گزارش‌ها فروش بالاي سوسيس و كالباس حتي در مناطق روستايي را تأييد كرده‌است.
البته دكتر رضايي معتقد است كه يكي ديگر از دلايلي كه مردم به‌ويژه قشرهاي كم‌درآمد به مصرف فرآورده‌هاي گوشتي در ايران روي آورده‌اند، گراني قيمت گوشت قرمز است. كارشناسان و متوليان سلامت كشور مي‌گويند كه در فرآورده‌هاي گوشتي مثل سوسيس و كالباس از مواد نگهدارنده استفاده مي‌شود و نيترات سديم نگهدارنده‌اي است كه در سوسيس و كالباس وجود دارد. نيترات سديم گرچه باعث خوش‌طعمي و خوش‌رنگي سوسيس و كالباس مي‌شود، اما وقتي در محيط نامناسب قرار مي‌گيرد، سريع تبديل به نيتروزامين مي‌شود؛ ماده‌اي كه سرطان‌زا بودن آن ثابت شده است.به گفته دكتر رضايي، سرانه مصرف سالانه سوسيس و كالباس در ايران بالاي 4كيلوگرم است. اين مصرف بالا با توجه به موادي كه در سوسيس و كالباس وجود دارد، سبب اضافه وزن و چاقي، انواع بيماري‌هاي مزمن مانند فشار خون، ديابت، بيماري‌هاي قلبي و عروقي و سرطان مي‌شود. نكته قابل تامل‌تر آنكه در توليد فرآورده‌هاي گوشتي حتي اگر از خمير مرغ هم استفاده نشود، از دام‌هاي پير و بيمار استفاده مي‌شود كه اين خود داستان ديگري دارد.
حالا رئيس سازمان غذا و دارو از ابلاغ بخشنامه‌اي مربوط به ممنوعيت استفاده از خمير مرغ در فرآورده‌هاي گوشتي و عملياتي شدن آن در 6ماه دوم امسال خبر داده. او همچنين گفته كه چون از سلامت خمير مرغ اطمينان نداريم بنابراين ورود آن به چرخه توليد سوسيس و كالباس ممنوع شد.به گفته ديناروند، شركت‌هاي توليد‌كننده سوسيس و كالباس دوره زماني معيني فرصت خواهند داشت تا بتوانند خود را با ضوابط تطبيق داده و خمير مرغ را حذف كنند. به‌نظر مي‌رسد كه وزارت بهداشت بعد از ماجراي روغن، با عزم جدي‌تري سراغ سوسيس و كالباس رفته است؛ كاري كه احتمالا با دشواري‌هاي زيادي همراه خواهد بود.
- حذف خمير مرغ غيرممكن است؟!
مديرعامل شركت تعاوني توليدكنندگان فرآورده‌هاي گوشتي در مخالفت با بخشنامه وزارت بهداشت گفت:« حذف خميرمرغ از توليد سوسيس و كالباس غيرممكن است. از مسئولان توقع داريم به‌صورت منطقي اظهارنظر كنند. در همه جاي دنيا در توليد فرآورده‌هاي گوشتي از خميرمرغ استفاده مي‌شود و اين كار استاندارد بين‌المللي دارد. خمير مرغي كه از سوي كارخانه‌هاي فرآورده‌هاي گوشتي توليد و مصرف مي‌شود، داراي مجوز سازمان استاندارد، وزارت بهداشت و سازمان دامپزشكي است و مشكلي ندارد. اما عمده خمير مرغي كه از خارج از واحدهاي فرآورده‌هاي گوشتي تأمين مي‌شود غيرمجاز است و استاندارد ندارد كه بسياري از واحدهاي توليد اين نوع خمير مرغ نيز توسط تعاوني، استاندارد و بهداشت قلع و قمع شده‌اند.
واحدهاي توليد فرآورده‌هاي گوشتي موظف هستند خمير مرغ خود را از منابعي تأمين كنند كه داراي مجوز بهداشت و استاندارد هستند در غير اين صورت با تعطيلي مواجه مي‌شوند. البته امسال موردي از تخلف هم نداشته‌ايم.محمد موسوي با بيان اينكه 300واحد توليد فرآورده‌هاي گوشتي در كشور وجود دارد كه 70تا 80واحد به‌دليل مشكلات مختلف تعطيل هستند، در مخالفت با بخشنامه وزارت بهداشت چنين استدلال كرده است: «اين درست نيست كه صرف وقوع مواردي از خلاف، كل صنعت فرآورده‌هاي گوشتي زيرسؤال برود. مثل اينكه با تصادف چند اتوبوس كل اتوبوس‌هاي كشور متوقف شوند. شايد مصرف فرآورده‌هاي گوشتي براي وزير بهداشت و امثال بنده كه سن‌مان بالاست مناسب نباشد اما دليل نمي‌شود افراد ديگر اين فرآورده‌ها را مصرف نكنند.»