ما مي‌خواهيم به‌خودمان و شما يادآوري كنيم كه چگونه مي‌شود با الگو گرفتن از امام‌حسين(ع) كه لقب پدر بنده‌هاي خدا را دارند يك تربيت اصولي و ماندگار داشته باشيم.
از زنده‌بودن محرم استفاده كنيد
قاعده محبت پيدا كردن به هر موضوع ديني مثل نماز، روزه، حجاب و... در ابتدا با اين شروع مي‌شود كه حس ديني بچه‌ها در سن زير 7 سال با شيوه‌هايي كه دوست دارند و خوش‌شان مي‌آيد فعال شود. در سال‌هاي بعد باور ديني يعني پيدا كردن اطلاعات در مورد آن حس، مي‌تواند آن را ماندگار كند.
حتما تلاش كنيد كه بچه‌ها را در مراسم ايام محرم شريك و سعي كنيد آنها فقط تماشاچي نباشند. بچه‌ها را به دسته‌هاي عزاداري ببريد و با هم نذري بگيريد يا نذري پخش كنيد. آنها خيلي از مشاركت در انجام اين كارها ذوق مي‌كنند. مي‌توانيد طبل كوچكي بخريد و طبل بزنيد تا بچه‌ها نشاط معنوي پيدا كنند. حتما براي بچه‌ها لباس مشكي ويژه محرم بخريد كه با بقيه سال فرق مي‌كند، اين كار برايشان تنوع دارد. بچه‌ها وقتي زنجير مي‌زنند، حس من هم هستم را با امام حسين(ع) تجربه مي‌كنند. اين مي‌شود كه ما امروز بزرگ‌ترهايي را مي‌بينيم كه با انواع پوشش و ظاهرهاي مختلف يا حتي پايبندي مختلف به ساير احكام و... به محرم كه مي‌رسد، هيئت راه مي‌اندازند، دسته عزاداري مي‌روند، لباس سياه مي‌پوشند و... . پس مي‌شود از اين روش‌ها براي آموزش هر مفهوم مذهبي ديگري هم استفاده كرد.
چطور با بچه‌ها هيئت برويم؟
هيأت رفتن علاقه بزرگ‌ترهاست پس تلاش براي همراه كردن بچه‌ها با شما، كمي زحمت دارد اما بچه‌ها را دردسر ندانيد بلكه اگر كاري كنيد تا آنها با لذت به هيئت بيايند حتي اگر مدت حضور شما به نصف برسد، باز هم ارزشمند است. شما مي‌خواهيد نوعي پيغامبري براي عاشورا انجام دهيد پس به زحمت‌هايش افتخار كنيد.
به كمك اين پيشنهاد‌ها راحت‌تر هيئت برويد:
هيئت‌هايي كه حياط و محل بازي دارند انتخاب بهتري هستند.
در خانه به كمك بچه‌ها، يك نشان با اسم خادم امام‌حسين(ع) درست كنيد و به لباس بچه‌ها بدوزيد. براي آنها نقش خادمين حرم امام‌رضا(ع) را يادآوري كنيد تا بدانند بايد مثل خادم‌ها آرام و مهربان باشند و به مردم كمك كنند. مثلا پلاستيك براي كفش به عزادارها بدهند، كفش‌ها را جفت كنند و... .
هيئت‌هايي كه مدت زمان عزاداري آنها طولاني مدت باشد را براي همراهي با كودكان يا نوجوانان انتخاب نكنيد.
همراه داشتن خوراكي، وسيله بازي يا سرگرمي ساده مثل وسايل نقاشي، كاردستي، يك ماشين يا عروسك ساده و... براي بچه‌ها مفيد است.
وقتي به هيئت رفتيد، محل نشستن خود را نزديك سرويس بهداشتي انتخاب كنيد.
بهتر است در ساعت‌هايي هيئت برويد كه ساعت خواب بچه‌ها نباشد كه سروصدا آنها را اذيت كند.
فاصله تربيت زميني ما تا تربيت آسماني امام‌حسين(ع)
اثر‌گذاري تربيت امام‌حسين(ع)عوامل زيادي دارد كه چند نمونه‌اش را در زير مي‌خوانيد:
امام خودش الگوي عملي حرف‌هايش بود. مرد عمل بودن باعث مي‌شود كه ديگران و حتي فرزندان كوچك هم دير يا زود با شما همراه شوند. مثلا اگر دروغ بد است، اگر بي‌نظمي بد است، بايد براي همه بد باشد و والدين در بالاترين مرحله از اين بدي‌ها دور باشند.
شخصيت قدرتمند و شجاع امام، كلامشان را براي همه ماندني مي‌كرد. فكرش را بكنيد بچه‌اي كه پدر و مادرش را نمونه آدم‌بزرگ‌هايي كه خيلي قوي هستند مي‌داند، وقتي رفتارهايي خلاف اين را مي‌بيند چه حسي پيدا مي‌كند؟ با اين حساب بايد با آنچه به قوي‌بودن يك تربيت‌كننده لطمه مي‌زند مثل زود عصباني‌شدن، ترسيدن از گفتن حقيقت و دفاع نكردن از حقيقت و راستي، دائم از دنيا و سرنوشت و زمانه گله‌كردن و... خداحافظي كنيد.
هدف امام پرورش عقل فرزندان و همه آدم‌ها بود. پدر و مادرهاي امروزي، دائم دنبال تشويق و تنبيه‌اند كه چطور بچه‌ها يا نوجوانان را مطيع خود كنند. اين وسط شايد بچه‌ها ماهي‌گيرشان بيايد اما ماهيگيري نمي‌دانند و اين برعكس منش تربيت امام است. در واقع از نظر امام، سبك تربيتي مستبدانه حتي اگر امام باشيد، به سود شما و فرزندتان نيست. در شب عاشورا به خوبي اين منش تربيتي را مي‌بينيم كه ايشان از تاريكي هوا استفاده مي‌كنند تا اگر كسي مي‌خواهد از سپاه امام فرار كند، خجالت نكشد و برود.
امامي كه مي‌فرمود: مرگ با عزت بهتر از زندگي با ذلت است؛ يعني مي‌خواست روح عزت‌خواهي و محترم بودن را در افراد زنده نگه دارد. چقدر از تربيت فرزند ما در مسير تربيت فرزندان با عزت يعني با احترام و به‌دنبال احترام است؟ مثلا اسم محترم براي بچه‌ها انتخاب كردن، با احترام آنها را صدازدن، پاي نظرات و ايده‌هايشان نشستن، ارزش گذاشتن به كارهاي مهم و دغدغه‌هاي واقعي آنها مثل كمك به دوستشان را به رسميت مي‌شناسيم؟ برعكس اين كار، چقدر بچه‌ها را به‌خاطر نيم نمره بالاترگرفتن در امتحان يا سرگرم نگه‌داشتن در خانه و مدام پاي كامپيوتر بودن و از اين شبكه تلويزيون به آن شبكه رفتن و تنبيه به‌خاطر 2نمره پايين‌تر و... محدود كرده‌ايم؟ آيا فرصت عزتمندشدن به بچه‌ها مي‌دهيم كه به شيوه امام‌حسين(ع) عمل كرده باشيم؟
سوالات محرمي
وقتي در هيئت هستيد ممكن است كودكان از گريه شما ناراحت شوند و از شما بپرسند چرا گريه مي‌كنيد؟
در جواب به بچه‌ها بگوييد كه «آدم‌هاي بد، امام‌حسين (ع) را كه خيلي مهربون بود، شهيد كردند. حالا هركي براي امام‌حسين(ع) گريه كنه خدا اون رو خيلي دوست داره و كلي ثواب مي‌كنه» و حتي اگر لازم شد كمي بخنديد تا بچه‌ها نگران نشوند.
سوالات نوجوانان و جوانان با كودكان خيلي فرق دارد. گاهي نوجوان يا جوان سوالاتي مي‌پرسد كه اگر عجولانه با آن برخورد شود، ممكن است به‌نظر شما بوي بي‌اعتقادي بدهد اما اينطور نيست؛ تفكر انتقادي و شبهه‌هاي شبكه‌هاي ماهواره و... امروز به مسائل جزئي دامن مي‌زند تا افراد را از مسائل مهم غافل كند. پس در جواب اين سوالات صبورباشيد، از فرزندتان بخواهيد هرچه خود مي‌داند بگويد، اگر اطلاع داشتيد جواب بدهيد و درغير اين صورت با هم به كتابفروشي يا يك حوزه علميه يا مسجد محل برويد و در مورد آن تحقيق كنيد. ديني كه با سوال و تحقيق به‌دست بيايد براي جوان و نوجوان ماندني مي‌شود.
بزرگ‌ترهايي كه عزادار امام‌حسين(ع) هستيد، تمرين صبر كنيد تا به كوچك‌ترهاي مجلس امام‌حسين(ع) سخت نگذرد. مبادا كه بداخلاقي و خشم با بچه‌ها در مجلس امام حسين(ع) براي بهتر عزاداري كردن امروز ما، آينده بچه‌هاي ما را تباه كند و آنها را از مسير امام‌حسين(ع) دور كند.
چطور فرزندان را با محبت امام‌حسينع آشنا كنيم؟
سهم شما در انتقال نسل به نسل فرهنگ عاشورا به خانواده‌تان چيست و چطور مي‌خواهيد محبت امام‌حسين(ع) را به خانواده‌تان منتقل كنيد؟ محبتي كه به‌دنبال آن محبت ،خيلي از چيز‌هاي خوب ديگر هم مي‌آيد.
هر خانواده‌اي به تناسب سن فرزندان خود، مي‌توانند به‌دنبال پرورش حس ديني يا باور ديني باشند. براي ياد دادن هر آموزه ديني اگر در كنار معرفت، شور و محبت هم باشد مي‌توانيد به ماندگاري تربيت‌تان اميدوار باشيد. پيشنهاد‌هاي كاربردي زير را بخوانيد:
بچه‌هاي زير 7 سال
از بچه‌ها كمك بگيريد و در نماي خانه‌تان و در ورودي به سمت كوچه تغيير محرمي ايجاد كنيد. به جاي اينكه از چهارپايه براي نصب پرچم و... استفاده كنيد، بچه‌ها مي‌توانند روي دوش شما بروند و پرچم نصب كنند يا حتي با هم كمي گِل درست كنيد تا به سر در خانه يا آپارتمان بمالند. كارهايي شبيه به اين مي‌تواند از قبل در ذهن بچه‌ها فضا‌سازي كند.
دختر يا پسر بودن مهم نيست؛ مي‌توانيد به‌دنبال دوختن يك لباس خاص كه رنگ مشكي دارد،باشيد يا سربند با اسامي خانواده امام‌حسين(ع) را براي آنها تهيه كنيد. احترام گذاشتن به محرم را به آنها ياد بدهيد. محرم فرصت خوبي براي ياد دادن مفهوم حجاب به دختران است.
هر چقدر بتوانيد مفاهيم ماه محرم را با بازي‌هاي كودكانه يا جنب و جوش گره بزنيد به حس ديني بچه‌ها كمك مي‌كنيد.
درست‌كردن كاردستي با قسمت انتهايي بطري‌هاي نوشابه براي جا شمعي در دسته‌ها يا درست كردن پرچم و... كه ايده‌هاي هنري است تا خريد طبل كوچك، زنجير و سقاكردن بچه‌ها مي‌تواند به شما كمك كند تا محرم ويژه‌اي براي آنها بسازيد.
كتاب‌هاي داستان با مفاهيم عاشورا مي‌تواند به كمك شعر مفاهيم محرم و حماسه عاشورا را براي بچه‌ها ساده‌سازي كند.
از بچه‌ها در دسته‌هاي عزاداري عكس يادگاري بگيريد تا پايه انس و الفت آنها براي محرم‌هاي سال‌هاي بعد شود.
بچه‌هاي بالاي 7 سال
شما مي‌توانيد با يك نذري كوچك مثلا كمك دسته جمعي اعضاي خانواده براي درست كردن ساندويچ نان و پنير و سبزي و يا سايركمك‌هاي مشابه، زمينه خوبي براي ابراز وجود بچه‌ها فراهم كنيد كه به اعتماد به نفس و هويت‌يابي آنها كمك مي‌كند.
لباس مشكي مناسب اين سن براي نوجوانانتان تهيه كنيد.
در خانه قانون جديد وضع كنيد؛ مثلا استفاده از موسيقي شاد تا پايان دهه اول ممنوع است. اين قانون را مي‌توانيد روي برگه بنويسيد و در مكان‌هاي قابل ديد نصب كنيد اما دنبال تذكردادن و تنبيه كردن براي اجرا نكردن آن نباشيد. اگر خوب رفتار كنيد، شايد امسال قانون شما رعايت نشود اما در سال‌هاي بعد به انجام مي‌رسد.
از محرم براي شناسايي بعضي استعداد‌هاي فرزندانتان كمك بگيريد.مثلا كتاب نوحه‌اي به فرزندتان هديه كنيد، شايد صداي خوبي داشته باشد و بتواند براي شما نوحه بخواند و همين فرصت يك فعاليت اجتماعي و مذهبي را در آينده براي او ايجاد كند.
مي‌توانيد به نوجوانتان مسئوليت بدهيد تا به سليقه خودش از سي‌دي‌ها و مداحي‌هاي عاشورايي بخش‌هايي را انتخاب كند تا شما يا اعضاي خانواده در ماشين گوش كنيد.