مدیر طرح: شبنم چهره
همکاران: زهرا ادریس آبادی، فریده حیدر نژاد، فریده درفشی، میترا زاغی و سیامک کفایی
مرکز تحقیقات و مطالعات روزنامه همشهری برای دستیابی به میزان اهمیت تعطیلات برای مردم و نظر ایشان نسبت به تعداد آن، نحوه سپری کردن و برنامه ریزی های مردم برای گذراندن روزهای تعطیل به انجام یک نظرسنجی تلفنی از میان مردم تهران مبادرت ورزیده است. می خوانیم:
پیشگفتار
فلسفه وجودی تعطیلات هفتگی، ماهانه و سالانه در ادارات، مراکز آموزشی، کارخانه‌ها و مراکز تولیدی، تجدید توان تحلیل رفته کارگر یا کارمند و معلم است و بسته به فرهنگ‌های مختلف، این روزهای تعطیل متفاوت‌اند؛ مسلمانان روز جمعه، یهودیان روز شنبه و مسیحیان روز یکشنبه را به عنوان روز تعطیل هفتگی در نظر می‌گیرند و پیروان این ادیان در روزهای نامبرده دست از کار کشیده و به عبادت یا سایر اعمال دینی و غیر دینی می‌پردازند سایر تعطیلات رسمی کشورها ـ بجز تعطیلات آخر هفته ـ از سنت‌های دینی یا فرهنگی جوامع پیروی کرده و از کشوری به کشور دیگر متفاوت است.
تعداد این روزها نیز تابعی از مسایل فرهنگی و دینی یا... در جوامع خاص است و میزان آن از کم‌تر از 10 روز تا حدود 25 روز در سال متغیر است. معمولا کشورها واقعه یا روز خاصی همانند روز استقلال‌شان را که تاثیر بسزایی در سرنوشت آنها داشته، به عنوان تعطیل رسمی در نظر می‌گیرند؛ روز تولد حضرت مسیح برای مسیحیان جهان و روز بعثت و تولد پیامبر اسلام (ص) برای مسلمانان تعطیل است؛ همچنین روز استقلال اغلب کشورهای جهان و روز وقوع انقلاب اجتماعی یا سیاسی در یک کشور، مناسبت تعطیلات در آن کشور قرار می‌گیرند. بعضی کشورها که سابقه باستانی به نسبت طولانی دارند، از جمله ایران، هند، مصر، یونان و چین، به دلیل تداوم تاریخی زندگی اقوام ساکن در آنها و پیروی از ادیان و مذاهب گوناگون و به تعبیری، مناسبت‌های متعددی که در زندگی این ملت‌ها مهم تلقی می‌شوند، دارای تعطیلات متنوع‌تری نسبت به سایر ملل هستند.
در ایران نیز تعطیلات دارای مناسبت‌های مذهبی یا ملی هستند. تعطیلات روزهای جمعه، اعیاد مذهبی و ایام سوگواری، منشا مذهبی دارند و برخی تعطیلات چون تعطیلات نوروز سابقه باستانی دارند و روزهایی مانند 12 فروردین، 14 و 15 خرداد و نیز 22 بهمن به منظور بزرگداشت ملی تعطیل اعلام می‌شوند.
تعداد روزهای تعطیل بنا بر سیاست‌ها و مصلحت‌های دولت‌های موقت تغییر می کند. "بر اساس تحقیقاتی که دفتر مطالعات فرهنگی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی برای ساماندهی تعطیلات رسمی ایران انجام داده و به بررسی میزان تعطیلات رسمی در سال‌های قبل و بعد از انقلاب پرداخته است در مجموع مهمترین نکته ای که در این تحقیق می توان به آن اشاره کرد این است که روند تغییر در تعداد روزهای تعطیل و این که کدام روز تعطیل به حساب آید، روندی مستمر داشته حتی در سال های بعد از انقلاب از تعطیلات مربوط به جشن میلاد ائمه علیه‌السلام یک روز کاسته و دو روز به روزهای تعطیلی عزاداری آن بزرگواران اضافه شده است."1
تعطیلات کشور ما در زمان‌های غیر منظم است به دلیل اینکه تعطیلات مذهبی بر مبنای تقویم قمری و تعطیلات ملی بر پایه تقویم شمسی تعیین می‌شوند. به این ترتیب گاهی به علت عدم تطابق این تقویم‌ها، تعطیلات جابه‌جا می‌شوند و یک روز غیر تعطیل بین دو تعطیلی قرار می‌گیرد و تحت عنوان "بین‌التعطیلات" از طرف دولت تعطیل می شود.
با توجه به میزان تعطیلات در کشور به نظر می رسد برنامه ریزی برای گذراندن روزهای تعطیل در زمره یکی ار مهمترین مسائل و دغدغه های مسئولان بوده و از آنجا که تعطیلات رسمی در هر کشوری تقریبا با اکثریت قریب به اتفاق مردم جامعه در ارتباط است همچنین با توجه به روند رو به رشد جمعیت در کشور ما، در حال حاضر نیاز به برنامه ریزی دقیق و اصولی در رابطه با نحوه سپری کردن این ایام بیش از پیش محسوس است.
منابع و مآخذ:
1. گزارش ساماندهی تعطیلات، دفتر مطالعات فرهنگی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی - سال1382
کلیات تحقیق
در این گزارش با به کارگیری نظرسنجی تلفنی و بدست آوردن آمارها، پردازش و تحلیل علمی آنها، سعی شده است تا به نحوه گذراندن روزهای تعطیل میان پاسخگویان و برنامه ریزی ایشان برای سپری کردن این روزها دست یافت. این گزارش حاصل جمع آوری پاسخ 1177نفر از مردم تهران به پرسشنامه تهیه شده توسط واحد نظرسنجی تلفنی مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ای موسسه همشهری است. این افراد به صورت تصادفی و بر اساس مراجعه به فهرست شماره تلفن ها (از 22000000 الی 88999999) انتخاب شدند. در این گزارش نظر کسانی که تمایل به پاسخگویی به تمام پرسش های تحقیق را داشته اند، منعکس شده است.
اهداف تحقیق
هدف کلی این تحقیق دستیابی به مجموعه اطلاعات زیر است:
نحوه گذراندن روزهای تعطیل پاسخگویان
میزان رضایت پاسخگویان از نحوه سپری کردن روزهای تعطیل خود
نظر پاسخگویان درباره محاسن و معایب برگزاری میهمانی های روزهای تعطیل در خارج از خانه
روش نظرسنجی
در این پژوهش، از نظرات عامه مردم به صورت تلفنی (نظرسنجی تلفنی) به روش پیمایشی و نمونه گیری تصادفی استفاده شده است. عددهای داخل جدول گرد شده است.
جامعه نمونه
در این تحقیق نمونه آماری شامل 1177 نفر از مردم تهران است لازم به ذکر است که از این تعداد درصد 40 مرد و 60 درصد زن هستند.
زمان اجرای نظرسنجی
این نظرسنجی از تاریخ 6 تا 8 مرداد ماه توسط گروه نظرسنجی مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ای روزنامه همشهری انجام شده است.
پرسشنامه نظرسنجی
1. جنس
2. سن
3. تحصیلات
4. برای روزهای تعطیل چه برنامه ای دارید؟
5. از این برنامه تا چه حد رضایت دارید؟
6. در خانواده شما معمولا چه کسی برای روزهای تعطیل برنامه ریزی می کند؟
7. چند روز قبل از تعطیلات برنامه ریزی می کنید؟
8. بیشتر با چه کسانی تعطیلات خود را سپری می کنید؟
9. بیشتر کجا را برای گذراندن روزهای تعطیل دوست دارید؟
10. به نظر شما برگزار کردن میهمانی های روزهای تعطیل خارج از خانه چه محاسنی دارد؟
11. به نظر شما برگزار کردن میهمانی های روزهای تعطیل خارج از خانه چه معایبی دارد؟
12. دوست دارید میهمانی روزهای تعطیل را خارج از خانه برگزار کنید؟
چکیده:
طرح نظرسنجی حاضر، به منظور دست یافتن به نحوه گذراندن روزهای تعطیل میان پاسخگویان و برنامه ریزی ایشان برای سپری کردن این روزها به اجرا در آمده است، یافته های این طرح به قرار زیر است:
60 درصد از پاسخگویان را زنان و 40 درصد را مردان تشکیل می دهند.
17 درصد پاسخگویان در گروه سنی 30-26 سال قرار دارند .
تحصیلات 40 درصد پاسخگویان دیپلم است..
برنامه 16 درصد از پاسخگویان برای روزهای تعطیل، دید و بازدید بوده است..
39 درصد از پاسخگویان از برنامه ای که در روزهای تعطیل دارند اظهار رضایت کرده اند..
در میان 31 درصد از پاسخگویان پدر خانواده برای روزهای تعطیل برنامه ریزی می کند.
43 درصد از پاسخگویان بین 1 تا 3 روز قبل برای روزهای تعطیل خود برنامه ریزی می کنند.
69 درصد از پاسخگویان تعطیلات خود را با خانواده سپری می کنند.
32 درصد از پاسخگویان رفتن به طبیعت و خارج از تهران را برای گذراندن روزهای تعطیل بیشتر دوست دارند.
به نظر 63 درصد از پاسخگویان تغییر روحیه و شادابی جسم وروح از محاسن برگزاری میهمانی های آخر هفته در خارج از خانه است.
به نظر 33 درصد از پاسخگویان برگزاری میهمانی های آخر هفته در خارج از خانه هیچ معایبی ندارد.
62 درصد از پاسخگویان تمایل به برگزاری میهمانی های آخر هفته در خارج از خانه دارند.
جنس پاسخگویان
بر اساس جدول شماره 1، از میان 1177 نفر پاسخگو 60 درصد زن و 40 درصد مرد هستند.
جدول شماره 1- توزیع پاسخگویان بر اساس جنس
| جنس |
تعداد |
درصد |
| زن |
704 |
60 |
| مرد |
473 |
40 |
| جمع |
1177 |
100 |
نمودار شماره 1
سن پاسخگویان
بر اساس جدول شماره 2، از میان 1177 نفر پاسخگو 17 درصد بین 26 تا 30 سال و 9 درصد 60 سال به بالا سن دارند.
جدول شماره 2- توزیع پاسخگویان بر اساس سن
| سن پاسخگویان |
تعداد |
درصد |
| 30-26 |
198 |
17 |
| 25-21 |
194 |
16 |
| 20-15 |
160 |
14 |
| 45-41 |
125 |
11 |
| 31-35 |
122 |
10 |
| 40-36 |
108 |
9 |
| 60 سال به بالا |
103 |
9 |
| 60-51 |
84 |
7 |
| 50-46 |
83 |
7 |
| جمع |
1177 |
100 |
نمودار شماره 2
میزان تحصیلات
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 3 از میان 1177 نفر پاسخگو معادل ( 40 درصد) دیپلم و معادل ( 3 درصد ) بی سواد هستند.
جدول شماره 3- توزیع پاسخگویان بر اساس میزان تحصیلات
| میزان تحصیلات |
تعداد |
درصد |
| دیپلم |
471 |
40 |
| لیسانس و بالاتر |
196 |
17 |
| ابتدایی |
143 |
12 |
| راهنمایی |
118 |
10 |
| دانشجو و فوق دیپلم |
109 |
9 |
| دبیرستان |
104 |
9 |
| بی سواد |
36 |
3 |
| جمع |
1177 |
100 |
نمودار شماره3
برنامه روزهای تعطیل پاسخگویان
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 4، از میان 1177 نفر پاسخگو 31 درصد در روزهای تعطیل برنامه خاصی نداشته و هر کاری که پیش آید انجام می دهند. گفتنی است 21 درصد از پاسخگویان تعطیلات ندارند.
جدول شماره 4- توزیع پاسخگویان بر اساس برنامه روزهای تعطیل
| برنامه روزهای تعطیل پاسخگویان |
تعداد |
درصد |
| برنامه خاصی ندارم |
367 |
31 |
| تعطیلی ندارم |
244 |
21 |
| دید و بازدید فامیلی یا دوستانه |
187 |
16 |
| حتما به خارج از شهر می روم |
132 |
11 |
| ورزش می کنم (کوه و استخر) |
121 |
10 |
| پرداختن به امور معوقه |
67 |
6 |
| سایر (مطالعه، رفتن به زیارتگاه ها) |
59 |
5 |
| جمع |
1177 |
100 |
نمودار شماره 4
میزان رضایت پاسخگویان از برنامه ای که در روزهای تعطیل دارند
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 5، از میان 933 نفر پاسخگویی که برای سپری کردن روزهای تعطیل خود برنامه ریزی می کنند، معادل (39درصد) از برنامه ای که دارند اظهار رضایت کامل کرده اند.
جدول شماره 5- توزیع پاسخگویان بر اساس میزان رضایت از برنامه ای که در روزهای تعطیل دارند
| میزان رضایت پاسخگویان از برنامه روزهای تعطیل |
تعداد |
درصد |
| کاملا راضی |
364 |
39 |
| کاملا ناراضی |
321 |
34 |
| تاحدی راضی |
248 |
27 |
| جمع |
933 |
100 |
نمودار شماره 5
در میان اعضای خانواده پاسخگویان معمولا چه شخصی برای نحوه گذراندن روزهای تعطیل برنامه ریزی می کند؟
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 6، از میان 933 نفر پاسخگویی که برای سپری کردن روزهای تعطیل خود برنامه ریزی می کنند، بنا بر اظهارات 39 درصد از پاسخگویان برای نحوه سپری کردن روزهای تعطیل، همه اعضای خانواده برنامه ریزی می کنند.
جدول شماره 6- توزیع پاسخگویان بر اساس شخصی که برای روزهای تعطیل برنامه ریزی می کند
| چه شخصی برای روزهای تعطیل برنامه ریزی می کند |
تعداد |
درصد |
| همه اعضای خانواده |
361 |
39 |
| پدر خانواده |
288 |
31 |
| مادر خانواده |
188 |
20 |
| هر کسی برنامه خود را دارد |
96 |
10 |
| جمع |
933 |
100 |
نمودار شماره 6
پاسخگویان از چند روز قبل برای تعطیلات برنامه ریزی می کنند؟
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 7 ، از میان 933 نفر پاسخگویی که برای سپری کردن روزهای تعطیل خود برنامه ریزی می کنند، معادل (43 درصد) بین 1 تا 3 روز قبل، برای تعطیلات برنامه ریزی می کنند.
جدول شماره 8- توزیع پاسخگویان بر اساس زمان برنامه ریزی چند روز قبل از تعطیلات
| زمان برنامه ریزی پاسخگویان چند روز قبل از تعطیلات |
تعداد |
درصد |
| 1تا3 روز قبل |
398 |
43 |
| همان روز |
320 |
34 |
| یک هفته قبل |
105 |
11 |
| 3تا5 روز قبل |
81 |
9 |
| ماهیانه |
22 |
2 |
| سالیانه |
7 |
1 |
| جمع |
933 |
100 |
نمودار شماره 7
را با چه کسانی سپری می کنند؟
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 8، از میان 933 نفر پاسخگویی که برای سپری کردن روزهای تعطیل خود برنامه ریزی می کنند، معادل ( 69 درصد) تعطیلات را با خانواده خود سپری می کنند.
جدول شماره 8- توزیع پاسخگویان بر اساس کسانی که تعطیلات را با آنان سپری می کنند
| معمولا پاسخگویان تعطیلات خود را با چه کسانی سپری می کنند؟ |
تعداد |
درصد |
| با خانواده |
644 |
69 |
| با دوستان و فامیل |
210 |
22 |
| با خانواده همسر |
64 |
7 |
| به تنهایی |
15 |
2 |
| جمع |
933 |
100 |
نمودار شماره 8
مکانی که پاسخگویان برای گذراندن تعطیلات دوست دارند؟
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره9، از میان 933 نفر پاسخگویی که برای سپری کردن روزهای تعطیل خود برنامه ریزی می کنند، معادل (32 درصد) رفتن به طبیعت در اطراف تهران را برای گذراندن تعطیلات دوست دارند.
جدول شماره 9- توزیع پاسخگویان بر اساس جایی که برای گذراندن تعطیلات دوست دارند
| جایی که پاسخگویان برای گذراندن تعطیلات دوست دارند |
تعداد |
درصد |
| رفتن به طبیعت در اطراف تهران |
297 |
32 |
| رفتن به تئاتر، سینما و گردشگاه های تهران |
230 |
25 |
| مسافرت |
225 |
24 |
| در منزل ماندن |
116 |
12 |
| دید و بازدید |
65 |
7 |
| جمع |
933 |
100 |
نمودار شماره 9
محاسن برگزاری میهمانی روزهای تعطیل خارج از خانه از نظر پاسخگویان
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره10، از میان 933 نفر پاسخگویی که برای سپری کردن روزهای تعطیل خود برنامه ریزی می کنند، معادل (63 درصد) آرامش، شادابی و نشاط جسم و روح را از محاسن برگزاری میهمانی روزهای تعطیل در خارج از خانه عنوان کرده اند.
جدول شماره 10- توزیع پاسخگویان بر اساس محاسن برگزاری میهمانی روزهای تعطیل خارج از خانه
| محاسن برگزاری میهمانی روز های تعطیل خارج از خانه از نظر پاسخگویان |
تعداد |
درصد |
| آرامش، شادابی و نشاط جسم و روح |
587 |
63 |
| محاسنی ندارد |
121 |
13 |
| راحتی و تقسیم کار |
68 |
7 |
| گذراندن یک روز به یاد ماندنی |
66 |
7 |
| نمی دانم |
52 |
6 |
| جلو گیری از آسیب های اجتماعی پنهان |
39 |
4 |
| جمع |
933 |
100 |
نمودار شماره 10
معایب برگزاری میهمانی روزهای تعطیل خارج از خانه از نظر پاسخگویان
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره11، از میان 933 نفر پاسخگویی که برای سپری کردن روزهای تعطیل خود برنامه ریزی می کنند، معادل (16 درصد) بالا رفتن هزینه را از معایب برگزاری میهمانی روزهای تعطیل در خارج از خانه عنوان کرده اند.
گفتنی است 33 درصد از پاسخگویان برگزاری میهمانی روزهای تعطیل در خارج از خانه را بدون عیب اظهار کرده اند.
جدول شماره 11- توزیع پاسخگویان بر اساس معایب برگزاری میهمانی روزهای تعطیل خارج از خانه
| معایب برگزاری میهمانی روز های تعطیل خارج از خانه از نظر پاسخگویان |
تعداد |
درصد |
| بدون عیب |
306 |
33 |
| بالا رفتن هزینه |
150 |
16 |
| عدم امنیت و راحتی |
131 |
13 |
| عدم امکانات بهداشتی و رفاهی مناسب بیرون از منزل |
120 |
13 |
| نمی دانم |
99 |
11 |
| مشکل بنزین |
89 |
9 |
| ترافیک |
38 |
4 |
| جمع |
933 |
100 |
نمودار شماره 11
میزان تمایل پاسخگویان برای برگزاری میهمانی روزهای تعطیل بیرون ازخانه
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 12 ، از میان933 نفر پاسخگویی که برای سپری کردن روزهای تعطیل خود برنامه ریزی می کنند، معادل (62 درصد) کاملا تمایل به برگزاری میهمانی روزهای تعطیل در بیرون از خانه دارند.
جدول شماره 12- توزیع پاسخگویان بر اساس تمایل برای برگزاری میهمانی روزهای تعطیل بیرون از خانه
| میزان تمایل پاسخگویان برای برگزاری میهمانی روزهای تعطیل بیرون از خانه |
تعداد |
درصد |
| بلی حتما |
581 |
62 |
| خیر اصلا |
191 |
21 |
| گاهی اوقات |
161 |
17 |
| جمع |
933 |
100 |
نمودار شماره 12