حال فرض كنيد به دلايل مختلف فرد از ادامه روند پرداخت بيمه توسط پيمانكار محروم و بيمه او قطع شود، «بيمه اختياري» راه‌حلي است كه براي چنين شرايطي تعريف شده و فرد با كمك اين نوع از بيمه مي‌تواند ادامه روند سابقه بيمه خود را حفظ كند. براي داشتن اين بيمه شرايط و مراحلي در قانون تعريف شده است. با ما گام به گام همراه شويد تا شما را با شرايط استفاده از اين نوع بيمه آشنا كنيم.
گام اول
داشتن شرايط لازم
براي اينكه بتوانيد از بيمه اختياري استفاده كنيد چند شرط لازم تعريف شده است؛ اول اينكه سابقه قبلي بيمه تأمين اجتماعي با اعتبار بازنشستگي داشته باشيد و حالا ارتباط شما با كارفرماي قبلي به هر دليل قطع شده و شما تمايل داريد از طريق حرفه‌اي كه انجام مي‌دهيد، بيمه خود را ادامه دهيد. كافي است پيش از اين، به‌مدت ۳۰ روز سابقه چنين بيمه‌اي را داشته باشيد تا بتوانيد با ارائه آن، درخواست بيمه اختياري را ارائه دهيد. البته بايد شرايط ديگر را هم داشته باشيد مثلا اينكه سن شما كمتر از ۵۵ سال باشد. افراد بالاي ۵۵ سال اگر سابقه بيش از ۱۰ سال بيمه تأمين اجتماعي داشته باشند مي‌توانند ادامه بيمه خود را از طريق بيمه اختياري دنبال كنند.
گام دوم
جمع‌آوري سوابق بيمه‌اي
شايد جمع‌آوري سوابق بيمه‌اي براي افرادي كه بيش از ۱۰ سال سابقه پرداخت حق بيمه داشته‌اند كمي سخت باشد. دريافت استعلام‌ها و تأييديه‌هاي لازم از چند مرجع كارفرمايي كار زمانبري است. در چنين شرايطي كافي است فرد سوابق ۳۰ روز بيمه تأمين اجتماعي خود را به‌عنوان مدرك قابل‌قبول به متصدي بيمه‌گزار ارائه دهد و بعد از آن در فرصت مناسب براي جمع‌آوري سوابق بيمه‌اي خود اقدام كند. افرادي كه سابقه كمتر از 10 سال در پرداخت حق‌بيمه خود دارند مي‌توانند بين مقدار حداقل يا حداكثري تعريف‌شده حق بيمه، رقمي را به دلخواه انتخاب كنند. اما افراد با سابقه بيشتر از 10سال بايد بر اساس ميانگين ۳۶۰روز پاياني پرداخت حق بيمه خود، حق بيمه اختياري بپردازند. اين ۳۶۰ روز دقيقا آخرين ۳۶۰ روز قبل از ثبت تقاضاي بيمه اختياري است. ممكن است بين اين زمان و زمان درخواست براي بيمه اختياري چند ماهي هم فاصله افتاده باشد، در اين صورت ماه‌هايي كه حق بيمه‌اي در آن پرداخت نشده، در اين ۳۶۰ روز نمي‌گنجد.
گام سوم
دريافت معرفي‌نامه پزشكي
حال بايد به پزشك مورد اعتماد بيمه تأمين اجتماعي مراجعه كنيد و معاينات و آزمايش‌هاي لازم را انجام دهيد. با مراجعه به دفا‌تر كارگزاري بيمه، فهرستي از پزشكان معتمد تأمين اجتماعي و آزمايشگاه‌هاي معتبر طرف قرارداد با آن در مراكز بيمه‌گزار در اختيار شما قرار مي‌گيرد. افرادي كه از آخرين ماه پرداخت حق بيمه اجباري آنها كمتر از ۳ماه مي‌گذرد نيازي به ارائه كارت معاينه پزشكي ندارند و از طي‌كردن اين مرحله معاف هستند. اگر شخص متقاضي بيمه اختياري قبل از ارائه درخواست، به بيماري خاصي مبتلا شود و بر اثر همان بيماري ازكارافتاده تشخيص داده شود نمي‌تواند از خدمات مربوط به ازكارافتادگي استفاده كند. اما اگر ازكارافتادگي دليل ديگري جز آن بيماري داشته باشد فرد مي‌تواند از خدمات ازكارافتادگي دفترچه بيمه خود استفاده كند.
گام چهارم
قرارداد با بيمه
مدارك، آماده و تكميل شده است. برگه معاينه پزشكي هم در دست‌تان است. وقت آن رسيده كه به يكي از شعبه‌هاي بيمه مراجعه كنيد و ضمن ارائه برگه درخواست بيمه اختياري، قرارداد خود را با بيمه‌گزار تكميل كنيد. در اين قرارداد شركت بيمه‌گزار متعهد مي‌شود در قبال دريافت مبلغ مشخصي در هر ماه، خدمات خاصي را در زمان‌هاي مختلف به شما ارائه دهد. مقدار مبلغي كه به‌عنوان حق بيمه در قرارداد تعريف مي‌شود درصد مشخصي از حقوق تعيين شده توسط شماست.البته شما نمي‌توانيد هر حقوقي كه دلتان خواست را به بيمه اعلام كنيد. براساس شغل شما، عدد حداقل و حداكثري براي حقوق تعريف شده است.
گام پنجم
دريافت دفترچه بيمه
بعد از ارائه مدارك و ثبت مشخصات شما در سامانه، نوبت به دريافت دفترچه بيمه مي‌رسد. اين كار در همان روز مراجعه به مركز بيمه و تنظيم قرارداد با بيمه، انجام مي‌شود. ابتدا دفترچه بيمه شخص بيمه‌شونده و بعد از آن دفترچه افراد تحت سرپرستي او چاپ و صادر مي‌شود. فرزندان ذكور بالاي ۱۸ سال تنها درصورت اشتغال به تحصيل مي‌توانند از بيمه سرپرست خود استفاده كنند. دفترچه‌هاي بيمه اختياري، هزينه‌هاي درمان و فرانشيز را مطابق قانون مربوط به بيمه اجباري دربرمي‌گيرد؛ هزينه‌هاي مربوط به بازنشستگي و كفن و دفن و وسايل كمك پزشكي هم همينطور. بد نيست بدانيد تا ۳مرتبه مي‌توانيد ارتباط قطع‌شده بيمه‌اي خود را به‌صورت بيمه اختياري به‌طور مجدد وصل كنيد. اما ارائه درخواست و ادامه روند بيمه بعد از ۳ درخواست ديگر به‌صورت اختياري امكان‌پذير نيست.
گام ششم
پرداخت حق بيمه ماهانه
دفترچه بيمه را دريافت كرديد. از حالا بايد به فكر پرداخت فيش‌هاي مربوط به بيمه خود باشيد. مي‌توانيد مبلغ پرداختي بيمه خود را به‌صورت ماهانه تعريف كنيد. اين مبلغ به‌صورت 2ماه يك‌بار و يا 3ماه يك بار و يا 6ماه يك‌بار هم دريافت مي‌شود. بين آخرين پرداخت حق بيمه و پرداخت مجدد آن نبايد فاصله‌اي بيش از ۳ماه وجود داشته باشد چراكه بيمه قطع خواهد شد. معمولا فيش‌هاي بيمه به‌صورت دستي و سنتي دريافت مي‌شوند. علاوه بر آن داوطلبان مي‌توانند با مراجعه به شعبه‌ها و كارگزاري‌هاي بيمه و دريافت رمز عبور، فيش پرداختي بيمه خود را به‌صورت اينترنتي دريافت كنند. پرداخت فيش‌ها هم از طريق عابر‌بانك‌ها و با استفاده از گزينه خريد شارژ انجام مي‌شود.
هزينه مربوط به بيمه اختياري
هزينه مربوط به تأييديه پزشك و آزمايشگاه چندان زياد نيست و مبلغي كمتر از ۱۰هزار تومان را دربر مي‌گيرد. علاوه بر آن بايد براي حق بيمه ماهانه خود مبلغي را به بيمه تحويل دهيد. اين مقدار هزينه ارتباط مستقيمي با حقوق و دستمزد فرد بيمه‌شده دارد. نرخ بيمه تمامي بيمه‌شدگان اختياري ۲۱درصدحقوق تعيين‌شده است. اين ميزان هزينه مربوط به هزينه بيمه از كارافتادگي و بيمه بازنشستگي و فوت مي‌شود. با پرداخت حق درمان، فرد بيمه‌شده مي‌تواند از خدمات درماني بيمه اختياري هم استفاده كند. بد نيست بدانيد هزينه‌هاي مربوط به بيمه اختياري در زمينه ازكارافتادگي و بازنشستگي و فوت و درمان مطابق با هزينه‌هاي بيمه اجباري است. بازنشستگي و فوت بعد از بازنشستگي نرخ ۱۶درصدي دارد و فوت و ازكارافتادگي با نرخ ۲۰درصد محاسبه مي‌شود. افراد مي‌توانند هر نوع خدمات بيمه‌اي را متناسب با شرايط معيشتي خود دريافت كنند. اين خدمات در زمان امضاي قرارداد مشخص مي‌شود.
چه مداركي با خود ببريم؟
يك قطعه عكس 4×3 از فرد بيمه‌شونده و افراد تحت تكفل او مورد نياز است. اين عكس‌ها قرار است روي صفحه اول دفترچه جا خوش كند. ارائه كپي شناسنامه از صفحات اول و دوم فرد بيمه‌شونده و افراد تحت تكفل او هم ازجمله مدارك مورد نياز براي دريافت بيمه اختياري است. لازم است زمان مراجعه به دفتر بيمه، اصل شناسنامه‌ها را هم به‌همراه داشته باشيد. فرزندان پسر بالاي 18 سال به ارائه گواهي اشتغال به تحصيل و يا گواهي ازكارافتادگي نياز دارند، در غيراين صورت اين افراد از تكفل سرپرست بيرون آمده و دفترچه بيمه به آنها تعلق نمي‌گيرد. ارائه فرم كفالت همسر بيمه شده و همچنين تكميل فرم‌هاي مشخصات مربوط به افراد تحت تكفل در خانواده كه در همان محل بيمه به متقاضي به لزوم ارائه مي‌شود مدارك مورد نياز ديگر هستند. اگر بيمه‌گر تشخيص به لزوم ارائه گواهي‌هاي پزشكي بدهد بايد تا با مراجعه به پزشك و آزمايشگاه مورد تأييد اداره‌هاي بيمه، اين برگه آزمايش و تأييديه سلامت هم در ميان مدارك مورد نياز ارائه شود. بعد از دريافت دفترچه بيمه هم بايد فيش‌هاي مربوط به پرداخت حق بيمه را از دفا‌تر كارگزاري بيمه دريافت و از طريق عابربانك پرداخت كنيد.
كجا بايد مراجعه كنيم؟
بايد به نزديك‌ترين شعبه بيمه تأمين اجتماعي مراجعه كنيد و درخواست خود را به منزل يا محل‌كار ارائه دهيد. در اين شعبه محل رجوع‌هاي بعدي شما مشخص مي‌شود. مثلا فهرستي از آزمايشگاه‌هاي مورد اعتماد اين مركز بيمه‌گر روي تابلوي اعلانات اين مجموعه وجود دارد. فيش‌هاي بيمه هم از طريق دفا‌تر كارگزاري همين شعبه و به صورت حضوري ارائه مي‌شوند و براي پرداخت حق بيمه خود بايد از اين دفا‌تر فيش‌هاي بيمه خود را دريافت كنيد.
شباهت‌ها و تفاوت‌هاي بيمه اختياري با بيمه اجباري
بيمه اختياري ادامه روند بيمه اجباري است كه توسط كارفرما يا پيمانكار انجام مي‌شد. براي دريافت اين نوع از بيمه، ديگر نيازي به ارائه مدارك شغلي و گواهي‌هاي اشتغال به‌كار نيست. براي همين با وجود شباهت‌هايي كه اين نوع بيمه با بيمه اجباري دارد، تفاوت‌هايي هم براي آن تعريف شده است. بيمه اختياري مثل بيمه اجباري شامل تعرفه‌هاي پزشكي و درماني مشخص‌شده در قانون مي‌شود. علاوه بر آن در اين نوع از بيمه براي استفاده از وسايل كمك پزشكي مثل پروتز و اوروتز هم مانعي ندارد و مطابق قانون انجام مي‌شود. براي بيمه اختياري شرايط ازكارافتادگي هم تعريف شده است و مثل بيمه اجباري، فرد بعد از قرار‌گرفتن در شرايط ازكارافتادگي مي‌تواند با تأييد كار‌شناسان بيمه، از خدمات ازكارافتادگي استفاده كند. بازنشستگي اين نوع از بيمه‌ها هم قانوني مشابه با بيمه اجباري دارد و ميزان حقوق بازنشستگي بيمه اختياري، طبق درصد تعيين‌شده توسط قانون محاسبه مي‌شود. اما بد نيست بدانيد افرادي كه از خدمات بيمه اختياري استفاده مي‌كنند «بيمه بيكاري» ندارند و چنين خدمتي در مجموعه خدمات بيمه اختياري تعريف نشده است. دليل عدم‌لزوم مدرك شغلي معتبر هم همين موضوع است. فرد بعد از تنظيم و امضاي قرارداد بيمه اختياري و حتي قبل از آن نياز به ارائه مدرك شغلي و گواهي معتبر ندارد. پرداخت غرامت دستمزد ايام بيماري، كمك هزينه بارداري، كمك‌هزينه ازدواج، كمك هزينه سفر و اقامت بيمار و همراه در بيمه اختياري مورد قرارداد نيست.
بيمه درماني دولت چيست؟
بيمه درماني يا همان بيمه سلامت تعريف جديدي بود كه در دولت يازدهم به آن پرداخته شد. طبق اين تعريف افرادي كه تحت پوشش هيچ نوع بيمه‌اي نيستند مي‌توانند با مراجعه به سايت بيمه سلامت ثبت‌نام اوليه براي اين بيمه را انجام دهند. بيمه سلامت به اين افراد امكان اين را مي‌دهد كه بتوانند از خدمات درماني مراكز مختلف با پرداخت هزينه‌هاي كمتر استفاده كنند. اين بيمه تنها بيماري‌ها و موضوعات مربوط به سلامت را تحت پوشش قرار مي‌دهد و شامل بازنشستگي و ازكارافتادگي و هزينه‌هاي كفن و دفن و... نمي‌شود. سازمان تأمين اجتماعي با اجراي اين طرح از ۶ تا ۱۰ميليون نفري كه تحت پوشش هيچ بيمه‌اي نيستند حمايت درماني مي‌كند. تمام افراد مي‌توانند اين دفترچه بيمه را تهيه كنند؛ فارغ از اينكه مشمول و مشغول به انجام خدمت سربازي هستند يا نه، سابقه پرداخت حق بيمه‌اي دارند يا نه و... . تنها شرط لازم اين است كه تحت پوشش هيچ بيمه‌اي نباشند. اين دفترچه‌هاي بيمه تا مدت يك سال اعتبار دارند و اگر در اين مدت فرد تحت پوشش يكي از بيمه‌ها قرار گرفت، بعد از پايان مهلت بيمه درمان و سلامت، دفترچه او ديگر تمديد نمي‌شود.