اين انتقاد‌ها گاهي حتي زياد و به تعبير مسئولان وزارت بهداشت غيرمنصفانه شده است، آنقدر كه روز گذشته وزير بهداشت با انتشار مطلبي با عنوان «تلاش براي كم‌ارزش جلوه دادن خدمات جامعه پزشكي» در وبسايت رسمي خود، از اين موضوع گلايه كرد. منهاي منتقدان بي‌انصاف، هستند كساني كه از سر خيرخواهي اين برنامه‌ها را نقد مي‌كنند. يكي از مهم‌ترين محورهاي مورد توجه آنها كم‌توجهي به موضوع پيشگيري است و البته مسئولان وزارت بهداشت هم از عملكرد‌شان دفاع مي‌كنند. اين گزارش مرور ديدگاه برخي از مخالفان و موافقان اين موضوع است بي‌آنكه بخواهد داوري كند....
روايت منتقدان
دكتر عليرضا مرندي، نماينده مجلس شوراي اسلامي و رئيس فرهنگستان علوم پزشكي ايران، يكي از منتقدان طرح تحول نظام سلامت است كه در اين‌باره بارها سخن گفته. او معتقد است سرمايه‌گذاري‌هاي كلان حوزه سلامت به‌منظور جلوگيري از هدررفت منابع بايد در بخش‌هاي بهداشت، پيشگيري و درمان سرپايي متمركز شود و اين در حالي است كه پيشگيري از بروز بيماري‌ها در ايران بسيار كمرنگ است. او معتقد است اولويت‌دهي به درمان در برابر پيشگيري، موجب صرف هزينه‌هاي بسيار هنگفتي شده و تمام اعتبارات كشور را خواهد بلعيد.
دكتر احمد آريايي‌نژاد، عضو كميسيون بهداشت و درمان مجلس هم گرچه اقدامات دولت را در حوزه سلامت بسيار خوب ارزيابي مي‌كند اما درعين‌حال بر اين باور است كه جاي پيشگيري در طرح تحول سلامت خالي است. آريايي‌نژاد به همشهري مي‌گويد: آيا تعريف سلامت، توجه به درمان صرف است؟ وقتي كه مي‌گوييم انسان سالم، محور توسعه است، بايد براي حفظ و ارتقاي سلامت افراد تلاش كنيم و اين ميسر نيست، جز با توجه جدي به پيشگيري. بايد بخشي از بودجه‌هاي سلامت صرف پيشگيري شود و بخشي از اين اعتبارات هم بايد صرف نوسازي خانه‌هاي بهداشت شود.
دكتر مسعود پزشكيان، عضو كميسيون بهداشت مجلس هم بر اين باور است كه طرح تحول سلامت، هزينه‌زاست و سيستم را با مشكل مواجه خواهد كرد. به اعتقاد او اين طرح، بيشتر به درمان توجه دارد تا پيشگيري و كسي كه بايد جلوي انحراف اين طرح از قانون و بروز اين مشكلات را بگيرد، وزارت بهداشت است.
پاسخ مدافعان
اما وزير بهداشت كه تا‌كنون چندين بار توضيحاتي در واكنش به اين انتقاد‌ها ارائه كرده، گفته است: «افتخار مي‌كنيم كه به درمان و درد مردم، كمبود دارو و امكانات و تجهيزات پزشكي، رسيدگي كرده‌ايم. متأسفانه برخي از افراد دائم وزارت بهداشت را متهم به درمان محور بودن مي‌كنند و مي‌گويند وزارت بهداشت به پيشگيري و بهداشت اهميت نمي‌دهد. اگر امروز، درمان، گريبان مردم را گرفته و باعث فقر يك عده‌اي در كشور شده، حاصل بهداشت است؛ چرا كه مسائل بهداشتي بعد از 15تا 20سال جواب مي‌دهد و نمايان مي‌شود. در هيچ دولتي به اندازه اين دولت در حوزه بهداشت، كار نشده است».
درحالي‌كه دكتر سيدحسن هاشمي برخي از اين قضاوت‌ها و انتقاد‌ها را غيرمنصفانه مي‌داند، دكتر ايرج حريرچي، قائم‌مقام او به همشهري مي‌گويد: طرح تحول نظام سلامت، يك منظومه به هم پيوسته و يك بسته كامل با مراحل مختلف است. اگر اينطور به اين برنامه نگاه نشود، ممكن است برخي از دوستان را به اشتباه بيندازد كه نگاه طرح تحول سلامت، فقط درمان‌‌محور بوده است درحالي‌كه اينچنين نيست. او توضيح مي‌دهد كه در اين طرح توجه به پيشگيري، انجام كارهاي مربوط به بهداشت عمومي، درمان سرپايي، درمان بستري و بازتواني همه و همه با هم ديده شده است اما به مقتضاي مشكلات مردم مراحل اجراي اين طرح به شيوه‌اي انجام مي‌شود كه با نيازي‌هاي روز و فوري مردم مطابقت داشته باشد.
دوستان قبل از انتقاد، ابتدا تعريفي از پيشگيري ارائه دهند و مي‌گويد: الان در تمام مراكز بهداشتي و درماني روستاهاي كشور، پزشك حضور دارد كه اين حاكي از توجه دولت به بحث پيشگيري است. در تمام مناطق روستايي كشور، مكمل‌ها كه حذف شده بود، ارائه مي‌شود، داروهاي لازم براي روستاييان تأمين شده و بسته بهداشتي رسيدگي به حاشيه شهرها با رويكرد كاملا پيشگيرانه در دست اجراست. آيا اين همه غفلت از پيشگيري است؟ معاون بهداشتي وزير بهداشت هم متهم كردن وزارت بهداشت به كم توجهي به پيشگيري را بي‌انصافي مي‌داند و مي‌گويد: پيگيري مسئله روغن پالم و حذف آن، رصد وضعيت سموم دفع آفات نباتي در ميوه و سبزيجات، پارازيت‌ها، كنترل استانداردهاي آب آشاميدني مردم، پسماند بيمارستاني، ترغيب مردم به كاهش مصرف نمك و شكر، هشدار نسبت به خطرات سيگار و قليان و تدوين لايحه افزايش ماليات بر دخانيات كه تحويل مجلس شد، فراهم كردن دسترسي رايگان مكمل‌ها براي 23ميليون جمعيت روستايي واجد شرايط، توزيع مكمل‌هاي ويتامين دي3 براي دانش‌آموزان دبيرستاني، غني‌سازي شير مدارس و آرد با ويتامين دي3، توزيع واكس پنتاوالان، تعمير و تجهيز محل زندگي پزشكان در روستاها و خدمات اوليه براي بيش از 10ميليون حاشيه نشين شهرهاي بزرگ اگر مصاديق توجه به پيشگيري نيست، پس چيست؟