در طی ۲۰ سال گذشته پیشرفتهای قابل توجهی برای درک تغییرات انجام شده در شیمی مغز که منجر به بروز آلزایمر می‌شود، صورت گرفته است.
آلزایمر یکی از رایج‌ترین اشکال زوال عقل زودرس است. مرگ سلول‌های مغزی در طی آلزایمر با دو پروتتئین بتا آمیلوئید و تائو (tau) مرتبط بوده است. آن طور که در زیر میکروسکوپ مشاهده شده در مغز بیماران مبتلا به آلزایمر، بتا آمیلوئید پلاک‌ها و تائو توده‌هایی درهم پیچیده را تشکیل می‌دهند.
این پلاک‌ها و توده‌های درهم پیچیده ابزار تشخیص آلزایمر از سایر انواع زوال عقل است. علائم آلزایمر شامل گیجی ناتوان کننده، از دست دادن حافظه، تحریک پذیری و اضطراب بوده و این بیماری در نهایت مهلک و کشنده است.
- ۱- داروی PTB2
اولین روش جدید جهت مبارزه با آلزایمر متعلق به دکتر رودی تانزی و همکارانش استاد نورولوژی از دانشکده پزشکی هاروارد است. او یکی از دانشمندانی بود که ژن‌های مربوط به آلزایمر را در دهه ۸۰ کشف کردند. در حال حاضر او در حال کمک برای تهیه ادامه نقشه ژنی مربوط به آلزایمر است.
تانزی همچنین به تولید داروی PTB2 که در حال حاضر در فاز دوم کارآزمایی بالینی در استرالیا را می‌گذراند کمک کرده است. بر خلاف دارو‌هایی که اخیرا با شکست مواجه شدند و از آنتی بادی برای حمله به بتا آمیلوئید استفاده می‌کنند، PTB2 روش دیگری را در پیش می‌گیرد. فلزات خاصی شامل روی و مس در مغز به تشکیل پلاک‌ها و توده‌ها کمک می‌کنند و PTB2 مانع انجام این فرایند می‌شود.
دکتر تانزی می‌گوید این دارو فلزات را از پروتئین آمیلوئید دور نگه می‌دارند و بنابراین این پروتئین قادر به تشکیل پلاک نخواهد بود. دارو همچنین فلزات محبوس شده را آزاد می‌کنند و آن‌ها را برای چندین عملکردهای مغزی نظیر فعالیت ژنی و سلامت آنتی اکسیدانی در دسترس قرار می‌دهد. PTB2 همچنین مانع تشکیل توده‌های درهم پیچیده می‌شود. و در نهایت موجب القای رشد نورون‌های جدید در هیپوکامپ مغز و باعث بهبود عملکردهای اجرایی آن می‌شود.
نتایج بدست آمده از دو آزمون مدل حیوانی و یکی از دو کارآزمایی بالینی بر روی این دارو بدون وجود اثرات جانبی قابل توجه، امیدوار کننده بوده است. دکتر تانزی می‌گوید: «ااین افراد ققط در کارآزمایی‌هایی کوچکی با صد نفر شرکت کننده بودند، اما ما پیشرفتهای قابل ملاحظه‌ای را در عملکرد اجرایی مغز این افراد در طی ۱۲ هفته مشاهده کردیم. تنها این موضوعی که باقی می‌ماند، این است که ببینیم این دارو چه تاثیری بر روی حافظه کلی افراد دارد.»
دانشمندان در حال حاضر مشغول آزمایش PTB2 به همراه روش‌های تصویر برداری برای دستیابی به یک تصویر عینی از چگونگی تاثیر دارو بر شکل گیری پلاک‌های آمیلوئیدی هستند. اگر همه چیز خوب پیش برود، دارو وارد کارآزمایی‌های بالینی بزرگتری خواهد شد. اگر تاثیر دارو در مطالعات بزرگ‌تر اثبات شود دکتر تانزی امیدوار است دارو تا ۵ سال آینده در دسترس بیماران مبتلا به آلزایمر باشد.
- ۲-Neuro AD
دومین روش جدید برای کنترل آلزایمر Neuro AD است. این روش فرد را برای حل مشکلات در یک سیستم کامپیوتری درست بعد از اینکه او از انرژی الکترومغناطیسی غیر تهاجمی برای تحریک بخش‌های از مغز جهت پاسخ دادن استفاده می‌کند، به چالش می‌کشد.مشکلات معمول شامل تطبیق اشکال، به خاطر آوردن کلمات و تکمیل یک جمله است.
درمان حدود یک ساعت به طول انجامیده و هر روز به مدت ۶ هفته ادامه پیدا می‌کند. واما نتیجه؟ دکتر آلوارو پاسکال- لئون استاد نورولوژی از دانشکده پزشکی هاروارد می‌گوید این روش بیماری را درمان نمی‌کند اما باعث می‌شود مدارهای مغزی بهتر عمل کنند و این ماین موضوع به نوبه خود موجب پیشرفت قابل ملاحظه‌ای در قابلیت‌های ذهنی برای انجام کارهای روزمره می‌شود.
بیماران قادر به خاطر آوردن اسامی افرادی که می‌بینند بوده، آنچه را افراد به آن‌ها می‌گویند به خاطر می‌آورند، مسیر خود را در سوپرمارکت پیدا کرده و چیزهایی که قصد خرید آن‌ها را داشتند به یاد می‌آورند.
تاکنون دو کارآزمایی بالینی کنترل شده کوچک کامل شده‌اند و یک کارآزمایی بزرگ‌تر در دانشگاه هاروارد و سایر مراکز کشور در راه است. تنها اثر جانبی که تا به حال مشاهده شده سردرد‌های خفیف است. در حالی که روش درمانی به تازگی (با هزینه حدود ۵ هزار دلار) در برخی کشورهای اروپایی به اثبات رسیده است.
دکتر پاسکال- لئون بر انجام مطالعات بیشتر تاکید دارد. او می‌گوید: « ما تنها کارآزمایی‌های بالینی بالینی کوچکی را انجام داده‌ایم و نمی‌دانیم اثرات آن بعد از ۳ ماه چقدر باقی می‌ماند. من علاقه و تمایل برای دستیابی به روش‌های درمانی موفق را درک می‌کنم، اما مهم این است که شواهد علمی دقیقی را گردآوری کنیم.»
با این حال او هنوز هم محتاطانه به خصوص درباره ادغام روش Neuro AD با سایر روش‌ها مثل دارودرمانی خوش بین است. دکتر پاسکال- لئون می‌گوید درمان آلزایمر ممکن است با استفاده از یک روش خاص امکان پذیر نباشد، بلکه ترکیبی از روش‌های مختلف موثر خواهد بود.
Harvard Health Letter
ترجمه: محملد ملائکه