آنطور كه سينا خاتمي به مهر گفته است، اين آمار برگرفته از نتايج پژوهش گروهي از محققان ايراني ساكن در آمريكا، انگليس و كاناداست كه وضعيت خشك‌شدن درياچه اروميه را طي 4دهه گذشته بررسي كردند. اين پژوهش به‌تازگي در مجله معتبر علمي و تخصصي «پژوهش‌هاي درياچه‌هاي بزرگ» منتشر شده است.
به گفته وي، انتشار اين پژوهش در بسياري از رسانه‌هاي خبري و مجازي جهان و در ميا‌‌ن انجمن‌هاي مربوط به محيط‌زيست و درياچه‌ها و تالاب‌ها، بازتاب ويژه‌اي داشته است.
خاتمي با اشاره به اينكه يكي از معضلات اساسي پيش‌روي اين محققان، عدم‌دسترسي به داده‌هاي قابل اتكاي زميني (داده‌هايي كه توسط دستگاه‌هاي اندازه‌گيري نصب شده روي زمين جمع‌آوري مي‌شوند) براي ترسيم و تشريح وضعيت درياچه است، گفت: اين محققان با تكيه و استناد به تصاوير ماهواره‌اي در پي يافتن ميزان افت سطح آب درياچه در 4دهه گذشته برآمدند.
اين پژوهشگر منابع آب تأكيد كرد: روند كاهش ۹۰درصدي سطح آب درياچه از دهه ۵۰ شمسي تا‌كنون، در اين پژوهش، مورد بررسي و تشريح تفصيلي قرار گرفته است. به علاوه، به اثرات فراگير و مهيب ناشي از اضمحلال درياچه نيز پرداخته شده است.
وي افزود: نابودي زيستگاه پرندگان مهاجر شامل فلامينگو‌ها، پليكان‌ها، اردك‌ها و و قارها (قسمي از مرغان ماهيخوار)، تخريب يكي از بزرگ‌ترين زيست‌بوم‌هاي آرتميا درجهان (سخت‌پوستي كه در صنايع پرورش ميگو و ماهي مورد استفاده قرار مي‌گيرد و زيستن در آب‌هايي ۸ برابر شورتر از اقيانوس را برمي‌‌تابد) پاره‌اي از پيامد‌هاي محسوس و ملموس احتمالي كاهش سطح آب درياچه اروميه است.
به گفته خاتمي، افزايش طوفان‌هاي نمك كه محصول خشكي بستر درياچه بوده و نمك را به سمت زمين‌هاي كشاورزي برده و موجبات كاهش فرآوري اين زمين‌ها را فراهم مي‌كند نيز ازدياد بيماري‌هاي چشمي و تنفسي ناشي از كاهش كيفيت خاك، هوا و آب در حوضه آبريز اروميه از ديگر اثرات خشكيدگي اين درياچه است.
به گفته اين پژوهشگران، طرح‌هاي احياي درياچه بايد سريعا به اجرا در‌آيد. همچنين طرح‌هاي پيشنهادي مبني بر انتقال آب به درياچه نيازمند بازبيني بنيادين و اساسي‌است. افراد و اصنافي كه طي اجراي طرح‌هاي احياي درياچه از كم‌آبي متضرر خواهند شد، بايد با اجراي طرح‌هاي جبران مافات، مورد حمايت قرار بگيرند.
در اين پژوهش آمده است: با توجه به عواقب فرامنطقه‌اي اجتماعي - اقتصادي بحران درياچه اروميه، احياي اين درياچه نيازمند مشاركت جدي و فعالانه سازمان‌هاي بين‌المللي است. هرچند مساعدت‌هاي مالي و تخصصي اين سازمان‌ها در بازگرداني درياچه به شكوه پيشينش حائز اهميت است، اما عهده‌دار اصلي اين مسئوليت خود ايرانيان هستند.
در بخش ديگري از گزارش آمده است: ايران كشوري عمد‌تاً خشك و نيمه خشك است؛ اما از يك سو، گام‌هاي ايران به سوي توسعه و از سوي ديگر، اجراي پروژه‌هاي كوته‌بينانه انتقال آب براي تأمين نيازهاي آبي كشاورزي ناكارآمد و مناطق شهري، هزينه‌هاي جدي بر منابع آبي كشور تحميل كرده است. تجربه خشكيدن درياچه اروميه و ديگر تالاب‌هاي كشور و به‌طور كلي بحران فراگير و فزاينده منابع آبي كشور، اين درس مهم را براي مسئولان و سياستگذاران كشور دارد كه محيط‌زيست بايد يكي از اركان اصلي تمام طرح‌ها و سياستگذاري‌هاي اقتصادي، صنعتي و توسعه در هر سطح و جايي از كشور باشد.
آخرين وضعيت درياچه اروميه از نگاه مسئولان محيط زيست
بنا به اعلام مسئولان سازمان حفاظت محيط‌زيست در حال حاضر درياچه اروميه 2ميليارد مترمكعب آب دارد؛ اما براي رسيدن به شرايط عادي حداقل آب اين درياچه بايد 14ميليارد مترمكعب باشد. مساحت پهنه آبي درياچه اروميه كه در روزهاي پر آبي حدود 5000كيلومترمربع بود بنا به گفته كارشناس مسئول زيستگاه‌هاي اداره كل حفاظت محيط‌زيست آذربايجان غربي دي‌ماه امسال به يكهزار و ۸۰۰ كيلومترمربع رسيد. درياچه اروميه و جزاير متعدد آن به لحاظ ويژگي‌هاي منحصر به فرد اكولوژيكي از سال 1346به‌عنوان منطقه حفاظت شده و از سال 1349به‌عنوان پارك ملي مورد حفاظت قرار گرفت. اين درياچه از سال 1354به‌عنوان ذخيره‌گاه بيوسفر در برنامه انسان و كره مسكون سازمان يونسكو معرفي و در آن ثبت شد و در سال 1354درياچه اروميه و تعدادي از درياچه‌هاي آب شيرين جنوبي آن به‌علت دارا بودن معيارهاي جهاني كنوانسيون حفاظت از تالاب‌ها (رامسر 1971) در ليست تالاب‌هاي كنوانسيون قرار گرفت. اكنون اما به‌دليل مشكلات زيست‌محيطي در ليست فهرست تالاب‌هاي در معرض تغييرات شديد اكولوژيكي اين كنوانسيون جهاني قرار دارد.