کاهش سالانه ۲.۵ میلیارد مترمکعب آب ورودی دریاچه ارومیه

مسعود تجریشی عصر روز دوشنبه درهمایش چشم‌انداز ستاد احیای دریاچه ارومیه که در شهرستان مهاباد برگزار شد، افزود: تا سال 1370 سالانه بیش از پنج میلیارد مترمکعب آب وارد حوضه دریاچه ارومیه می‌شد که این میزان آب ورودی در دو دهه گذشته به 2.5 میلیارد کاهش پیدا کرده است.

بر اثر این کاهش حجم ورودی آب در این دو دهه اخیر، تراز این دریاچه در حال حاضر به یک هزار و 274 متر رسیده و در این سطح تراز 25 گرم نمک در هر لیتر آب آن وجود دارد.

تجریشی گفت: در بررسی علمی تاریخچه صد ساله اخیر دریاچه ارومیه مشخص شده در طول این مدت این دریاچه هیچ‌گاه چنین وضعیت بحرانی پیدا نکرده و تراز آن به این اندازه پایین نبوده است.

وی با اشاره به عوامل کاهش آب این دریاچه افزود: کاهش 17 درصدی حوزه آبریز، افزایش سطح زیر کشت و افزایش دو درجه‌ای دمای هوا در این مدت از جمله عوامل موثر در کاهش آب این دریاچه است.

تجریشی گفت: سطح زیر کشت کشاورزی در آذربایجان غربی در اواخر دهه 80 به‌ رغم کاهش منابع آبی و خشکسالی‌ها و کاهش آب‌های سطحی و سفره‌های زیرزمینی به بیش‌ترین حد خود رسیده و 300 هزار هکتار سطح زیر کشت آبی جای خود را به 490 هزار هکتار کشت آبی داده است.

وی به بیان برخی آمار علمی و پژوهشی در خصوص حوضه آبریز دریاچه ارومیه پرداخت و گفت: متوسط بارش باران از سال 1330 تا 1370 در حوضه آبریز دریاچه ارومیه 385 میلی‌متر بود که این میزان از سال 72 تا 91 به 317 میلی‌متر رسیده است.

وی افزود: در این مدت کل پتانسیل آب تجدیدپذیر حوضه آبریز از هشت هزار و 875 میلیون مترمکعب به هفت هزار و 24 میلیون مترمکعب رسیده که نشان‌دهنده 20 درصد کاهش است.

وی گفت: 550 عضو هیات علمی دانشگاه، مراکز و موسسه‌های پژوهشی داخلی و خارجی در ستاد احیای دریاچه ارومیه همکاری دارند.

مدیر دفتر برنامه‌ریزی وتلفیق ستاد ملی احیای دریاچه ارومیه گفت: از این تعداد، بیش از 500 نفر عضو هیات علمی دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی کشور هستند و 50 نفر نیز به عنوان کارشناس بین‌المللی در ستاد احیای دریاچه ارومیه همکاری می‌کنند.

تجریشی افزود: این ستاد با بررسی علمی دلایل خشک شدن دریاچه ارومیه راهکارهای علمی و عملی را برای احیای دوباره آن پیدا کرده که در صورت اجرای دقیق آن در یک افق چند ساله این دریاچه احیا می‌شود.

وی حداقل نیاز آبی دریاچه ارومیه برای احیای سطح اکولوژیک بدون احتساب تلفات و تبخیر را 12 میلیارد مترمکعب اعلام کرد و گفت: در طول سه سال آینده باید کاشت در زیر حوضه دریاچه ارومیه محدود و هرگونه بهره‌برداری از آب ممنوع شود تا بدین طریق سالانه حداقل 510 میلیون مترمکعب آب وارد دریاچه ارومیه شود.

تجریشی، سرمایه‌گذاری دولت درحوضه آبریز، افزایش بهره‌وری کشاورزی با مصرف کم آب، کنترل و کاهش برداشت از منابع آب زیرزمینی، جلوگیری از برداشت بی‌رویه آب‌های سطحی، ممنوعیت موقت کشت آبی در اراضی پایاب حوضه آبریز دریاچه ارومیه از دیگر راهبردهای مهم در راستای احیای دریاچه ارومیه عنوان کرد.

مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد ملی احیای دریاچه ارومیه گفت: پنج کانون بحران تولید گرد و غبار در دریاچه ارومیه شناسایی شده که سه کانون در قسمت جنوب دریاچه، یک کانون در مرکز و یک کانون در شمال دریاچه قرار دارد.

تجریشی افزود: این کانون‌ها می‌توانند گرد و غبارهای نمکی را به حاشیه دریاچه انتقال و زندگی را برای ساکنان و دیگر حیوانات و گیاهان این مناطق غیرممکن کنند.

وی اضافه کرد: بر اثر کاهش میزان آب این دریاچه ارومیه میزان تشعشعات خورشیدی در این منطقه 4.5 برابر شده که این امر نیز احتمال دارد بیماری‌های مانند آب مروارید، انواع سرطان‌ها، بیماری‌های عفونی و تنفسی را افزایش دهد.

تجریشی اظهار کرد: برای مقابله با این گرد و غبارها اقدامات اولیه کاشت گیاهان و نهال‌هایی در شهرستان‌های ارومیه، میاندوآب، عجب شیر و چند شهر دیگر شروع شده است.

وی یادآوری کرد: با همکاری منابع طبیعی و آبخیزداری استان‌های آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی ممنوعیت چرا در بیش از پنج هزار و 500 هکتار از مراتع حاشیه این دریاچه نیز در حال انجام است.

همایش چشم‌انداز دریاچه ارومیه با حضور دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه، استاندار آذربایجان غربی و دو تن از معاونان وی، فرماندار ویژه و امام جمعه مهاباد، جمعی از مسئولان اجرایی، اعضای ستاد احیای دریاچه ارومیه، تشکل‌های زیست محیطی و کشاورزی آذربایجان غربی و صاحب نظران و جمعی از اساتید دانشگاهی در تالار وحدت شهرداری مهاباد برگزار شد.

دریاچه ارومیه در 18 سال گذشته به صورت مداوم با کاهش تراز رو به رو بوده و امسال را می‌توان جزو معدود سال‌هایی دانست که این تراز رشد داشته است.

این دریاچه، پهناورترین دریاچه داخلی کشور و دومین دریاچه شور جهان به شمار می‌رود که در سال‌های اخیر با مشکلات جدی کم‌آبی روبه رو بوده ولی با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید، برنامه‌ریزی‌های خوبی در راستای کاهش مصرف آب در این حوضه آبی و افزایش تراز این دریاچه تا رسیدن به تراز اکولوژیک انجام شده است.

تراز اکولوژیک دریاچه ارومیه 1274.1 متر است.

شهرستان مهاباد با 215 هزار نفر جمعیت در جنوب آذربایجان غربی واقع شده است.