برخي ترجيح مي‌دهند شست‌وشوي فرش‌ها را به قاليشويي‌ها بسپارند و سراغ كارهاي ديگري بروند اما خيلي از شهروندان هم وقت و فرصت شست‌وشوي فرش‌ها را در خانه‌هايشان دارند و مي‌توانند اين كار را بدون صرف هزينه در حياط يا پشت‌بام يا پاركينگ خانه انجام بدهند، البته به شرط آنكه در مصرف آب زياده‌روي نكنند. راهنماي اين صفحه كه به كمك احسان رمضاني حاجي‌آبادي، با سابقه طولاني در حرفه فرش‌شويي تهيه شده به شما كمك مي‌كند تا بتوانيد فرش و موكت‌‌تان را تميزتر بشوييد و مشكلات پيش‌آمده را هم حل كنيد. هنگام شست‌وشوي فرش در خانه به ۲نكته مهم بايد توجه كنيد؛ ابتدا صرفه جويي در مصرف آب و ديگري رعايت اصول بلند كردن صحيح فرش‌هايي كه سنگين به‌نظر مي‌رسند.
- كدام فرش را بشوييد؟
شست‌وشوي فرش‌هاي ماشيني و قديمي فقط زماني بايد اتفاق بيفتد كه آنها كثيف و چركين شده‌اند. پس دليلي ندارد كه حتما فرش‌ها را همه‌ساله بشوييد. اگر فرشتان تميز است و نياز چنداني به شست‌وشو ندارد مي‌توانيد اين كار را ۲يا چند سال يك‌بار انجام دهيد. به‌ويژه فرش‌هاي دستباف كه براي حفظ عمر و ارزش‌شان هر ۵سال يك‌بار شسته مي‌شوند. ضمن اينكه برخي از فرش‌هاي دستباف به‌دليل اينكه هنگام شست‌وشو رنگ مي‌دهند نبايد در خانه شسته شوند. براي اينكه بفهميد فرش دستبافتان رنگ مي‌دهد يا نه، مي‌توانيد يك آزمايش ساده انجام دهيد. سر يك گوش‌پاك‌كن را خيس كنيد و چندبار به جاهاي رنگي فرش دستباف بكشيد. اگر سر گوش پاك‌كن رنگي نشد و همينطور سفيد ماند بدان معناست كه فرشتان رنگ نمي‌دهد و مي‌توانيد آن را در خانه هم بشوييد.
- فرش‌ها را لوله كنيد
بعضي‌ها عادت دارند فرش‌ها را در محل تا كرده و آن را به جايي كه مي‌خواهند بشويند منتقل كنند اما يادتان باشد فرش‌هاي دستي و ماشيني با تراكم بالاي ۵۰۰شانه را نبايد تا كنيد؛ چرا كه جاي تاي آن به‌صورت شكستگي روي فرش باقي‌مي‌ماند، ضمن اينكه عمر فرش را هم كاهش مي‌دهد. بهترين و آسان‌ترين راه انتقال فرش لوله كردن آن است. تا كردن فرش‌هاي تراكم پايين چندان مشكل‌زا نيست.
- خاك‌گيري مهم است
قاليشويي‌ها با استفاده از دستگاه‌هاي مخصوص خاك فرش را پيش از شست‌وشو مي‌گيرند تا به خورد فرش نرود. شما هم بايد قبل از شست‌وشو اين مرحله را انجام بدهيد. براي اين كار كافي است فرش را از جايي بياويزيد كه ۲ سر آن معلق باشد. سپس با استفاده از چوب يا جارو چند ضربه به آن بزنيد تا حسابي خاكش بيرون بيايد. انجام اين كار براي فرش‌هايي با تراكم بالا مهم‌تر است. هر چند اين روز‌ها در بيشتر خانه‌ها براي گردگيري و تميز كردن خانه از جارو برقي استفاده مي‌شود و همين وسيله بسياري از گردوغبارهاي فرش را مي‌گيرد اما انجام مرحله خاك‌گيري باز هم مهم است. به‌ويژه براي فرش‌هاي دستباف كه پرز رويي آنها پس از گذر چند سال به خورد فرش مي‌رود و حتما بايد پيش از شست‌وشو از آن خارج شود.
- فرش را كامل پهن كنيد
پيش از آنكه فرش را در جايي كه مي‌خواهيد بشوييد پهن كنيد، بهتر است با شلنگ محل شست‌وشوي فرش را هم تميز كنيد تا اگر خاك و آلودگي وجود داشته باشد رفع شود. سپس فرش را به‌صورت كامل و طبق همان حالتي كه توي خانه مي‌اندازيد پهن كنيد. در اين مرحله چندان مهم نيست كه خواب فرش به كدام سمت باشد، چرا كه هنگام شست‌وشو، تارهاي فرش نرم مي‌شود.
- فرچه‌كشي فراموش نشود
حالا نوبت آن است كه با يك فرچه سراغ فرش برويد و آن را حسابي بشوييد. هنگام شست‌وشو و تميز شدن فرش، بخش‌هاي روشن‌تر و سفيد آن را ملاك قرار داده و كار را ادامه دهيد. پس از فرچه كشي و توليد كف فراوان، اگر مي‌خواهيد فرشتان تميزتر شود، بهتر است چندبار با پارو كف را روي فرش جابه‌جا كنيد تا درست همان كاري را بكند كه ماشين لباسشويي با لباس‌ها مي‌كند، با اين فرق كه اينجا كف‌ها جابه‌جا مي‌شوند نه پارچه‌ها. در نهايت با پارو اين كف‌ها را به بيرون از فرش هدايت كنيد. يك‌بار ديگر فرش را آب بگيريد تا از دست كف‌ها خلاص شويد. اگر مي‌خواهيد فرشتان براق شود مي‌توانيد در اين مرحله يك‌بار ديگر آن را با استفاده از مايع ظرفشويي بشوييد. استفاده از شامپوهاي نرم‌كننده لباس هم فرش شما را نرم خواهد كرد.
- آب بكشيد و لول كنيد
هنگام شست‌وشوي فرش، آبكشي اول و آخر خيلي مهم است. وقتي شست‌وشو تمام شد شلنگ آب را دوباره رو و زير فرش مي‌گيريد تا كف به‌صورت كامل از آن خارج شود. اما براي خارج كردن كف‌ها و سبك شدن فرش و البته صرفه‌جويي درآب مي‌توانيد اين كار را با پارو كشيدن روي فرش انجام بدهيد. يادتان باشد هر چه فرش در هنگام جمع كردن كم آب‌تر و سبك‌تر باشد بهتر است. ماندن آب در فرش‌ها، به‌ويژه فرش‌هايي با تراكم بالا باعث ايجاد زردآب و يا تغيير رنگ بخش‌هايي از آن خواهد شد. فرش را ۲ يا ۳ نفري لوله كنيد. در اين مرحله هم مي‌توانيد آب را با فشار كم پشت فرش لوله شده بگيريد، به‌طوري كه داخل آن وارد نشود. فرش را پس از لوله كردن روي يك سطح شيبدار بيندازيد تا آب اضافي آن به‌صورت كامل خارج شود.
- جلوي آفتاب بهتر است
پيش از پهن كردن فرش براي خشك شدن هم بايد محل آن را حسابي تميز كنيد تا گرد وخاك و آلودگي نداشته باشد. اگر فرش را جلوي نور آفتاب بيندازيد، از چند جهت بهتر است. نخست اينكه فرشتان سريع‌تر خشك مي‌شود و بو نمي‌گيرد و دوم اينكه باعث ميكروب‌زدايي آن خواهد شد. اگر فرش خوب خشك نشود، بو مي‌گيرد و چند روزي شما را اذيت مي‌كند. به محض اينكه احساس كرديد فرش به‌صورت كامل از سمت رو و پشت خشك شده آن را جمع كنيد. باقي ماندن زياد فرش جلوي نور آفتاب روي رنگ آن تأثير منفي خواهد گذاشت.
- پشت و روي موكت را حتما بشوييد
شست‌وشوي موكت‌ها در خانه آسان‌تر است، ضمن اينكه آب و مواد شوينده كمتري مصرف مي‌شود. مرحله خاك‌گيري قبل از شست‌وشوي موكت‌ها خيلي مهم است؛ چرا كه آنها قابليت جذب گرد وخاك بيشتري دارند و جاهايي انداخته مي‌شوند كه آلوده‌تر است. شست‌وشوي موكت نيز همان مراحل شست‌وشوي فرش را دارد، با اين تفاوت كه هم رو و هم پشت موكت بايد حتما شسته شود. در هنگام شست‌وشوي موكت لازم نيست پارو كشيده شود، اما براي گرفتن آب و جمع كردن آن مي‌توانيد از اين وسيله استفاده كنيد.
- پودر دستي بهتر است
قاليشويي‌ها براي شست‌وشوي فرش از مواد شوينده مخصوص اين كار استفاده مي‌كنند اما شما مي‌توانيد شست‌وشوي فرشتان را با همين پودرهاي دستي معمولي انجام دهيد. البته پودرهاي دستي آنزيم‌دار يعني همان‌هايي كه داراي دانه‌هاي رنگي هستند براي شست‌وشوي فرش بهترند و كار را تميزتر تحويلتان مي‌دهند. اگر مي‌خواهيد نتيجه بهتري از كارتان بگيريد مي‌توانيد پودر دستي را چند ساعت قبل از شست‌وشوي فرش، داخل يك ظرف بزرگ ريخته و با آب گرم حل كنيد تا رنگدانه‌هاي آنزيم دار نقش تأثيرگذارتري داشته باشند.
- شست‌وشو از نوع شرعي
رعايت اين موضوع براي همه خانواده‌ها، به‌ويژه آنهايي كه احتمال مي‌دهند فرش يا موكتشان به‌دليلي پاك نباشد خيلي مهم است. براي شست‌وشوي شرعي فرش كافي است اول عين نجاست را از فرش پاك كنيد و بعد يك‌بار شلنگ آب را روي فرش و يك‌بار هم زير فرش قرار دهيد تا هر بار به طور كامل همه جا را خيس كند. وقتي يك‌بار آب به‌صورت كامل از فرش بگذرد شست‌وشوي شرعي انجام شده و فرشتان پاك خواهد بود. بعضي مراجع هم معتقدند كه بايد آب فرش با چيزي مثل پارو گرفته شود.براي اطلاع دقيق‌تر، بايد به رساله مرجع تقليد خودتان رجوع كنيد.
- مشكلات فرش را برطرف كنيد
هنگام شست‌وشوي فرش ممكن است با لكه‌ها يا مشكلاتي مواجه شويد كه رفع كردن آنها با شست‌وشوي معمولي از بين نرود. به‌كار بردن اين ترفند‌ها براي رفع اين مشكلات مي‌تواند ثمربخش باشد.
- مبارزه با آدامس
گاهي اوقات پيش مي‌آيد كه تكه‌هاي آدامس و يا چيزهايي مثل آن به فرش شما چسبيده باشد. براي رفع اين مشكل مي‌توانيد يك تكه يخ را روي آدامس چسبيده شده بگذاريد تا حسابي سفت شود. بعد با استفاده از يك شيء تيز مثل چاقو و يا كاردك مي‌توانيد آدامس را از روي سطح فرش به‌راحتي برداريد.
- پرزهاي خوابيده فرش
اگر پايه وسايل سنگين مانند مبل، بوفه، صندلي و نظير آن باعث خوابانده شدن پرز فرش يا موكت شده، مي‌توانيد با استفاده از يك اتو بخار آن را دوباره به حالت اوليه خود برگردانيد. اتو را روشن كنيد و همين كه بخار زيادي در آن جمع شد روي قسمت موردنظر قرار دهيد. البته توجه داشته باشيد كف اتو با فرش يا موكت تماس پيدا نكند، بايد اتو را قدري بالا‌تر از سطح فرش نگه‌داريد. سپس محكم برس بزنيد.
- پوشاندن اثر سوختگي
اگر محلي از فرش يا موكت سوخته است، مي‌توانيد به وسيله يك ريش‌تراش يا موچين، مقداري پرز فرش را از قسمت سالم فرش جدا كنيد. مقداري چسب (از نوع چسب‌هايي كه به‌تدريج سفت مي‌شوند مثل چسب سيمان و غيره) به قسمت سوخته شده بزنيد و پرز‌ها را روي آن گذاشته و فشار دهيد. سپس روي آن يك كتاب سنگين بگذاريد. در مورد موكت هم به همين ترتيب عمل كنيد تا جواب بگيريد.
- چاي، شربت، نوشابه و جوهر خودكار
مايعاتي مانند چاي، شربت و نوشابه درصورتي كه روي فرش ريخته شوند اگر قابل برداشتن با قاشق باشند و كاملا در بافت فرش نفوذ نكرده مي‌توانيم سريع آن را جمع‌كنيم. سپس بايد پارچه نخي سفيدي كه داراي قدرت جذب است روي محلي كه لكه ايجاد شده بكشيد. سفيد بودن پارچه لكه براي اين است كه تا جايي كه امكان دارد لكه كاملا تميز شود و آثار لكه بر پارچه باقي نماند. كار را ادامه دهيد در مراحل اول كه پارچه سفيد روي لكه كشيده مي‌شود بايد مرطوب و كمي آغشته به صابون مايع يا به ميزان اندك آغشته به مايع فرش شويي باشد. ميزان مصرف مايع به‌گونه‌اي باشد كه كمي كف روي پارچه ايجاد شود و بعد از اين مرحله، خيس بودن پارچه با آب كفايت مي‌كند. اگر سايه لكه پس از اين كار باقي ماند، بايد سطح فرش را با پارچه‌اي كه با آب و سركه سفيد مرطوب شده باشد تميز كنيم. براي برطرف‌كردن جوهر خودكار هم مي‌توانيد از اسفنجي كه با شير مرطوب شده استفاده كنيد. سپس با استفاده از دستمالي كه با آب و كف مرطوب شده باقيمانده مواد جوهر را حذف كنيد. براي پاك كردن لكه شكلات از روي فرش هم مي‌توانيد از پارچه آغشته به آب و سركه سفيد بهره ببريد.