تا همین دو سه دهه قبل، نوروز به سنتی‌ترین شکل خودش برگزار می‌شد؛ یعنی ملت لباس‌های نویشان را می‌پوشیدند، می‌نشستند سر سفره هفت‌سین، منتظر می‌ماندند تا توپ سال نو شلیک شود و بپرند بروند خانه عمو و خاله و... عید دیدنی.
آن سال‌ها زیاد کسی به سرش نمی‌زد، ماشین را بردارد و بزند به دل جاده چون خیلی‌ها ماشین نداشتند که بخواهند با آن مسافرت بروند.
در کوچه‌ها نهایتا دو تا پیکان و یک هیلمن دو، پارک بود که مال همسایه‌های پولدار بود، ضمن اینکه این‌قدر جاده و بزرگراه و قطار و هواپیما و تبلیغات سفر نوروزی نبود.
اما این روز‌ها سرعت تولید خودرو از یک طرف و وضعیت نسبتا مناسب جاده‌ها از طرف دیگر و همین طور نقطه اشتراک تعطیلی تمام اعضای خانواده، گزینه سفرهای نوروزی را هم به عید اضافه کرده است که برای بعضی‌ها راه در رویی برای فرار از دید و بازدیدهای پرطمطراق و خاله‌بازی‌ها شده و برای بعضی‌ها مایه فخر فروشی.
با این سفر‌ها، تمام روزهای نوروز حکم سیزده فروردين را پیدا کرده‌اند و ملت در دشت و دمن و سفرند، اما هرچه این سفر‌ها برای مردم جالب و مفرح است، برای سازمان‌های و نهادهای مرتبط، کار و فعالیت می‌سازد.
به خاطر همین هم هست که هرساله در یک بازه زمانی حدودا یک ماهه اول سال، اخبار مربوط به مسافرت‌ها و آمارهای آن، سرخط خبر‌ها می‌شود و موضوع داغ بحث‌هاست.
در این گزارش نگاهی آماری به حماسه سفرهای نوروزیمان داریم که هر سال، پرشکوه‌تر از سال قبل برگزار می‌شود.
آمار لازم نیست. فقط کافی بود سرمان را می‌چرخاندیم و با چشم غیرمسلح دوروبرمان را نگاه می‌کردیم.
آن وقت متوجه تعداد زیاد خودرو‌ها با پلاک‌های متفاوت، راه‌بندان و ترافیک‌های عجیب‌وغریب، لهجه‌ها و لباس‌های مختلف و در نهایت حجم بالای سفرهای نوروزی می‌شدیم.
سفرهایی که با توجه به تعداد نفرات حاضر در آن و بازه طولانی مدتش، اتفاقات ریز و درشت و تلخ و شیرین زیادی با خود داشت.
- با چی رفتیم؟
اینکه امسال مردم با چه وسیله‌ای به سفر رفتند، بیشتر بستگی به وضع جیب و البته وسایل نقلیه در دسترس‌شان داشت. تا چندسال قبل، بلیت قطار، به خاطر ارزان‌تر بودنش گزینه اول خیلی‌ها برای سفر به شهرهای مختلف مخصوصا مشهد بود، اما در یکی دو سال گذشته طی چند مرحله بلیت قطار آن‌قدر گران شد که قطار هم وارد لیست وسایل لاکچری شد.
خود شرکت رجا هم این را فهمید و برای نوروز امسال تخفیف‌هایی را برای جبران این افزایش قیمت درنظر گرفت. میزان استقبال از هواپیما که چندسالی است خدا را شکر سانحه شدیدی نداشته، تفاوت خاصی با پارسال نداشت.
مردم به همان میزان سال گذشته از آن استفاه کردند. حدود ۲۲ هزار سفر هوایی در نوروز انجام شد. سفرهای دریایی هم خوشبختانه امسال اولین نوروز بدون سانحه را پشت سر گذاشت و جابه‌جایی حدود ۸ میلیون مسافر را برعهده گرفت.
سفرهای دریایی در شمال بیشتر جنبه تفریحی داشت و مبدا و مقصدشان یکسان بود، اما در جنوب اوضاع فرق می‌کرد و مردم برای رفتن از یک بندر به بندر دیگر، سراغ آن می‌رفتند.
بین استان‌های جنوبی، استان هرمزگان به عنوان قطب گردشگری دریایی شناخته می‌شود. در حمل و نقل جاده‌ای هم اتومبیل شخصی حرف اول را می‌زد و بعد از آن وسایلی مثل اتوبوس و مینی‌بوس قرار داشتند.
- راه مکه بسته، راه کربلا شلوغ
امسال به خاطر همزمانی ایام فاطمیه و نوروز، سفر به شهرهای مذهبی چه در داخل و چه در خارج از کشور حال و هوای دیگری داشت. مشهد به خاطر سهولت دسترسی به آن با حضور بیشتر از ۶ میلیون مسافر، رکورددار تعداد زائران بود.
استان قم هم جزء استان‌های پر تردد نوروز ۹۴ دسته‌بندی شد. اما در مورد سفرهای خارجی اوضاع کمی فرق داشت. در حالی‌که خیلی از مردم چمدان‌هایشان را بسته بودند تا عید امسال را کنار خانه خدا باشند، عربستان سعودی دبه کرد و مانع اعزام زائران خانه خدا شد.
این کار دولت سعودی باعث شد تمام پروازهای عمره از سوم تا دهم فروردین لغو شود و چیزی حدود ۲۳ هزار زائر نتوانند در نوروز کنار خانه خدا باشند.
سفر به سوریه هم که چند سالی است به خاطر درگیری‌های داخلی در این کشور به مشکل خورده و این وسط، عراق، مقصد اول زائران بود.
طبق آمار اعلام شده، سفر به عراق با رشد ۶۵درصدی نسبت به زمان مشابه پارسال روبه‌رو شد. هرچند که این سفر هم به شیوه سابق برگزار نمی‌شود و به خاطر ناامنی استان صلاح‌الدین که به میدان مبارزه با گروهك تروريستي داعش تبدیل شده، زیارت حرمین عسکریین که در سامرا و در این استان قرار دارد، از برنامه کاروان‌های تحت نظارت سازمان حج و زیارت حذف شده است.
البته با وجود این همه هشدار، هنوز عده‌ای به صورت غیرقانونی به این شهر مسافرت می‌کنند که متاسفانه در روزهای آخر تعطیلات با انفجار یک بمب در راه سامرا یک ایرانی شهید و ۹ نفر دیگر مجروح شدند.
- الو... ۱۴۱؟
در عصر ارتباطات، امکانات زیادی وجود دارد که با کمک آنها می‌شود فهمید در شهر مقصد چه خبر است و جاده‌ها در چه وضعیتی هستند؟ سامانه مرکز مدیریت راه‌ها یا به زبان ساده‌تر همان سامانه ۱۴۱ متعلق به سازمان راهداری توانست در نوروز به مسافران زیادی کمک کند.
با کمک این سامانه می‌شد تمام اخبار مربوط به جاده‌ها مثل شرایط جوی، تعداد تصادفات در جاده مورد نظر، بهترین مسیر بین مبدا و مقصد، حجم ترافیک، تعداد دوربین‌های موجود در مسیر و بسیاری اطلاعات ریز و درشت دیگر را هم پیدا کرد.
خوبی این سامانه این بود که از چند طریق می‌شد به آن دسترسی داشت. لپ‌تاپ به‌دستان می‌توانستند به سایت آن بروند. اندرویدی‌ها می‌توانستند اپلیکیشن آن را دانلود کنند.
اس‌ام اس باز‌ها می‌توانستند با ارسال اس‌ام اس، آنچه را می‌خواستند، به دست بیاورند و کسانی هم که هیچ کدام از این امکانات را نداشتند می‌توانستند با این شماره تماس بگیرند و کسب اطلاع کنند.
هلال احمر هم امسال طرح ملی ایمنی در سفر و سلامت مسافرین نوروزی را اجرا کرد و هدفش این بود که از تلفات انسانی در سفر‌ها جلوگیری کند.
در کنار پایگاه‌هایی که برای این کار در سطح کشور ایجاد شد، یک سایت درست و حسابی هم راه افتاد که همه اطلاعات لازم برای یک سفر بی‌خطر و امن در آن قرار داده شده بود. البته هلال‌احمری‌ها اپلیکیشن سفر سالم را هم طراحی کردند تا کمک حال گوشی به‌دستان مقیم جاده‌ها باشد.
- در حاشیه
سفرهای نوروزی امسال حاشیه کم نداشت؛ حاشیه‌هایی که خیلی وقت‌ها از متن هم پررنگ‌تر شدند و در وایبر و اینستاگرام دست به دست چرخیدند.
نمونه اصلی‌اش هم همان پیامی که از شجاعت خلبان ایرانی منتشر شد. ظاهرا ماجرا از این قرار بوده که در یکی از پرواز‌ها بعد از اعلام نام خلیج فارس چند تبعه عرب، بلند تکرار کردند خلیج عربی که خلبان تا پیاده شدن آنها از هواپیما پرواز را به تعویق انداخته.
این خبر البته توسط هیچ کدام از خبرگزاری‌های رسمی تایید نشده و عکسی هم که از این اتفاق دست به دست می‌شود، مربوط به ماجرای دیگری در سال‌های گذشته است.
به جز این اما اتفاق غم‌انگیزی هم در سفرهای خارجی نوروز امسال پیش آمد، آن هم سقوط هواپیمای حامل دو خبرنگار بود که برای پوشش خبری دیدارهای تیم ملی به اتریش رفته بودند.
میلاد حجت الاسلامی و حسین جوادی موقع برگشت و با سقوط هواپیمای آلمانی در جنوب فرانسه جانشان را از دست دادند.
زهره ترابي/منبع:همشهري‌جوان