تماشاي زيبايي‌هاي ايران فرصتي است كه اين روزها توريست‌هاي كشورهاي اروپايي آن را از دست نمي‌دهند و سوار بر قطار ايرانگردي با سفر به نقاط مختلف كشور به تماشاي جاذبه‌هاي ايران مي‌نشينند. يكي از اين جاذبه‌ها كه ارديبهشت ماه سال‌جاري به بهره‌برداري رسيد مرتفع‌ترين پل معلق پياده‌روي خاورميانه است كه در منطقه گردشگري خياوتاگيردولي در شهرستان مشكين‌شهر بر فراز دره خياوچايي احداث شده و هزاران گردشگر از سراسر ايران و جهان را به سوي خود جلب كرده است. ويژگي اصلي اين پل اين است كه در ساخت آن از آهن و فولاد خبري نيست و كارشناسان داخلي و مهندسان ايراني با استفاده از علم روز دنيا موفق به طراحي و ساخت اين پل معلق شده‌اند تا جاذبه ديگري به جاذبه‌هاي توريستي ايران اضافه كنند.
- پلي به وسعت آرزوها
10 سال قبل وقتي بر فراز دره خياوچايي ايستاده بود تنها به يك آرزو فكر ميكرد؛ آرزويي كه بعد از سال‌ها محقق شد. طلوع زيباي خورشيد از فراز دره، زيباترين منظره‌اي بود كه او و دوستانش را به فكر واداشت. وقتي پيشنهاد احداث پل معلق بر فراز اين دره را داد شايد كمتر كسي باور ميكرد اين ايده سرانجام روزي به واقعيت تبديل شود.
مهندس محمود گنجعلي‌بيگ، عضو هيأت مديره شركتي كه ساخت پروژه پل معلق و همچنين منطقه نمونه گردشگري را بر عهده داشته يكي از كساني است كه پيشنهاد ساخت اين پل معلق را مطرح كرد. زندگي در كانادا و ديدن پل معلق كاپيلانو در ونكوور ايده ساخت پل معلق مشكين‌شهر را در ذهنش تداعي كرد و سرانجام اين ايده به مرحله اجرا درآمد. او درباره ايده ساخت اين پل و همچنين منطقه گردشگري مي‌گويد: پل معلق عابر پياده از نوع پل‌هايي است كه عرشه آنها انحنا دارد و از نوع تخت نيست.
روزي كه به همراه حسين عباسي‌نيا، مدير پروژه پل معلق كه از اهالي مشكين‌شهر است به اين منطقه رفته بوديم از فراز دره زيباي خياوچايي به دامنه سبلان خيره شده بوديم. همانجا پيشنهاد ساخت يك مجموعه گردشگري در آن طرف دره به ذهنم خطور كرد. بعداز آن پيگيري كرديم و اعلام شد كه مسئولان مشكين‌شهر براي اجراي اين پروژه آماده همكاري هستند. از آنجا كه پيش از اين، پل معلق ونكوور كانادا را ديده بودم پيشنهاد ساخت پل معلق عابر پياده را بر فراز اين دره مطرح كردم و با حمايت مديرعامل شركت و همچنين حمايت‌كننده مالي كار را شروع كرديم. قرار بر اين بود كه اين پل منحصربهفرد باشد. البته در ادامه راه با مشكلات زيادي از جمله تملك زمين‌هايي كه در مسير ساخت اين پل قرارداشت مواجه شديم و همچنين مشكلات ديگري كه باعث شد وقفه‌اي طولاني در كار ايجاد شود اما از سال 89 دوباره كارآغاز شد و از مهرماه سال گذشته كار نصب پل را آغاز و سرانجام آن را به بهره‌برداري رسانديم.
او در ادامه از مراحل ساخت پل مي‌گويد: براي طراحي اين پل يك فراخوان بين‌المللي اعلام كرديم و چند شركت خارجي نيز رقم‌هاي چندميليون دلاري مطرح كردند اما باز هم به مهندسان طراح ايراني اعتماد كرديم و يك شركت ايراني كار محاسبات و طراحي اين پل را بر عهده گرفت و توانست به بهترين شكل آن را انجام دهد. در كنار آن طرح نحوه نصب اين پل از ديگر كارهاي مهمي بود كه توسط يك شركت ايراني ديگر انجام گرفت و همه متخصصان داخلي دست در دست هم توانستند اين پل زيبا را نصب كنند. البته اين پل بخشي از مجموعه گردشگري است كه در اين منطقه در حال احداث است و در آينده نزديك بزرگ‌ترين مجموعه گردشگري ايران را در اين منطقه به بهره‌برداري خواهيم رساند.
مهندس گنجعلي‌بيگ ويژگي‌هاي فني اين پل را منحصربهفرد مي‌داند: اين پل سايت A را به سايت B وصل مي‌كند. ارتفاع دكل ۲۱متر و عمق فونداسيون كابل ۱۲متر با كابل‌هاي 70 ميلي‌متري فولادي و عرشه پليمري و كامپوزيتي طرح چوب با مقاومت بالا در مقابل رطوبت و حريق و ضربه و فشار به همراه صاعقه‌گير و بادسنج و سنسورهاي كنترل حركتي و دمپرهاي خنثي‌كننده رزونانس است كه به عقيده من يكي از شاهكارهاي مهندسي و سازه به‌حساب مي‌آيد. اين پل با جابه‌جايي افقي ۲متر و ديد فرودست پارك جنگلي و فرادست قله سبلان هيجاني به اندازه ترن‌هوايي به عبور‌كننده از خود القا مي‌كند.
در تمام دنيا پل‌هاي كابلي شكل به‌عنوان يكي از نمادهاي معماري هر كشور محسوب مي‌شوند و با توجه به اينكه بسياري از پل‌هاي كابلي جهان ماشين‌رو هستند ساخت پل معلق كابلي شكل كه براي عبور پياده طراحي شده باشد يكي از شاهكارهاي معماري جهان است. امنيت اين پل براساس آيين‌نامه‌هاي جهاني تعريف شده است به‌طوري كه در روزهاي تعطيل 3هزار نفر از آن عبور مي‌كنند.
هزينه بليت عبور از پل 10هزار تومان است كه البته در مقايسه با نمونه‌هاي خارجي كه طول آن بسيار كمتر از اين پل بوده بسيار ارزان‌تر است. يكي از اين پل‌هاي معلق جهان يك پل معلق ساده به‌نام پل معلق كاپيلانو (Capilano) است كه از بالاي رودخانه كاپيلانو واقع در ونكوور شمالي (كانادا) مي‌گذرد. اين پل 136متر طول و 70متر ارتفاع از رودخانه دارد. اين پل جزو دارايي‌هاي شخصي است كه گردشگران براي عبور از آن بايد 29دلار بپردازند. حدود 800 هزار نفر در سال از اين پل عبور مي‌كنند.
- پايان 10 سال انتظار
طول اين پل 365 متر و به تعداد روزهاي سال است و مهندسان آن تلاش كرده‌اند مفهوم گذر زمان را با عبور از پل براي گردشگران تداعي كنند. كلنگ ساخت اين پل 10 سال قبل به زمين زده شد اما به دلايلي اين پروژه متوقف و سرانجام از سال 1389 با تلاش مهندسان ايراني به مرحله اجرايي و در ابتداي سال‌جاري به‌عنوان يكي از بهترين پروژه‌هاي گردشگري ايران به بهره‌برداري رسيد. مجموعه گردشگري خياو تا گيردولي در زميني به مساحت 130هكتار و با هزينه‌اي بالغ بر 400ميليارد ريال احداث شده است. پس از پل طبيعت كه به‌عنوان يكي از نمادهاي شهر تهران اين روزها در بسياري از كشورهاي جهان شناخته شده است اين بار پل معلق پياده‌روي با طراحي منحصربهفرد ومناظر زيبايي كه از فراز آن مي‌توان تماشا كرد، مورد توجه بسياري از مردم ايران و جهان قرار گرفته است. با افتتاح اين پل و مجموعه‌هاي تفريحي اين منطقه سهم گردشگري مشكين‌شهر چندين برابر شده و همين امر مسئولان اين پروژه را بر آن داشته كه آن را گسترش داده و ساخت پيست اسكي به همراه تله‌كابين را در اين منطقه گردشگري آغاز كنند. شهرستان مشكين‌شهر با جمعيتي بالغ بر 155 هزار نفر در 85كيلومتري شمال‌غربي اردبيل در دامنه سبلان قرار دارد. جاذبه‌هاي طبيعي اين منطقه بسيار چشم‌‌نواز است. منطقه نمونه گردشگري خياو تاگيردولي بزرگ‌ترين پروژه گردشگري استان اردبيل است. اين مجموعه گردشگري شامل تالارهاي پذيرايي، سوئيت‌هاي اقامتي، سايت بالن‌سواري و ورزش‌هاي هوايي، رستوران‌گردان و بازارچه‌هاي صنايع‌دستي، شهربازي و ديگر امكانات مختلف تفريحي است. منطقه گردشگري مشكين‌شهر توانسته است براي بيش از 100نفر اشتغال‌زايي داشته باشد. برگزاري جشن نيمه‌شعبان در محل اين پل و همچنين منطقه گردشگري خياو تاگيردولي كه با اجرا‌هاي مختلف فرهنگي- هنري همراه بود يكي از زيباترين روزهاي اين منطقه را براي هزاران گردشگري كه به مشكين شهر سفر كرده بودند رقم زد.
- هر عيد يك پروژه
حسين عباسي‌نيا، مديرعامل پروژه پل معلق از اين كه توانسته توان بالاي گردشگري و توريستي زادگاهش را به همه نشان بدهد بسيار خوشحال است. برگزاري جشن نيمه شعبان در كنار اين پل همراه با هزاران گردشگري كه به منطقه گردشگري خياو تا گيردولي آمده بودند يكي از زيباترين روزهايي بود كه براي اهالي مشكين‌شهر رقم خورد. او مي‌گويد: مشكين‌شهري هستم و زادگاهم اين شهر زيبا و سرسبز است. به خاطر علاقه و ظرفيتي كه اين شهر براي جذب گردشگر داشت به اين امر معتقد بودم كه بايد براي پيشرفت و توسعه اين شهرستان قدم‌هايي بردارم و در نهايت در سال 1384 با جذب سرمايه‌گذار ، عمليات احداث مرتفع‌ترين پل معلق خاورميانه و طولاني‌ترين پل معلق جهان در شهرستان مشكين‌شهر آغاز شد. خوشبختانه مهندس فرزين حداد كه در زمان جنگ در طراحي و ساخت پل‌هاي معلق مشاركت داشت به‌همراه گروه طراحان يك شركت مشاور به خوبي از عهده اين كار برآمدند. براي ساخت مجموعه گردشگري خياو تاگيرد ولي و همچنين پل معلق، 300نفر مشاركت داشتند كه 30نفر از آنها شبانه‌روز در آنجا كار مي‌كردند. براي ساخت اين مجموعه گردشگري كه هنوز ادامه دارد بيش از 40ميليارد تومان هزينه شده است و براساس برنامه‌ريزي‌اي كه انجام گرفته در هر عيد يك بخش از اين پروژه گردشگري افتتاح خواهد شد و در عيد‌سعيد فطر رستوران‌گردان اين مجموعه به بهره‌برداري خواهد رسيد. با افتتاح اين مجموعه گردشگري، استقبال مردم ما را غافلگير كرد. در زمان افتتاح پل دوست داشتم از خوشحالي يك دل سير گريه كنم؛ از اينكه در زمان تحريم اقتصادي، با همت و اتحاد مسئولين و بهره‌گيري از توان داخلي، شگفتي آفريديم؛ مشكين و مشكيني‌ها به‌خود مي‌بالند. ديدن اين حماسه و شور غرورآفرين است. ديدن پلي به عظمت و شكوه سبلان زيباترين صحنه زندگي‌ام است. براي حمايت از اقشار زحمتكش شهرستان مشكين‌شهر مجوز استفاده و ايجاد غرفه رايگان در بخشي از اين مجموعه به عموم مردم و علاقه‌مندان داده شده تا با ايجاد غرفه در طرف مقابل پل، از مهمانان پذيرايي كرده و كسب درآمد كنند.
- ما مي‌توانيم
دشمن، جزيره فاو را زير باران موشك و خمپاره قرار داده بود و تنها راه ارتباطي به جزيره و رسيدن به آن، عبور از رودخانه خروشان بهمنشير بود. معاونت عمليات جهادسازندگي با تلاش مهندسان و نيروهاي پرتلاش توانست پل‌هاي شناور را روي اين رودخانه نصب كند و به اين ترتيب رزمندگان توانستند همراه با تجهيزات خودرويي و نظامي با كمك اين پل‌ها وارد اين جزيره شوند. ساخت پل لوله‌اي بعثت كه در مقابل بمباران هوايي دشمن مقاوم بود حدود 3ماه به طول انجاميد و براي نصب اين پل از لوله‌هاي نفتي 56 اينچي جمعا به‌طول 80 كيلومتر استفاده شد. ساخت پل خيبر در هورالعظيم براي عمليات تصرف جزيره مجنون آزمون ديگري بود كه مهندسان جهادسازندگي با ساخت و نصب پل‌هاي شناور ابتكاري از جنس پروفيل و محفظه‌اي از پلي اوراتان فوم كه از فايبرگلاس پوشيده بود از عهده آن به خوبي برآمدند و توانستند زمينه پيروزي در عمليات‌هاي مهم را به‌وجود بياورند.
مهندس فرزين حداد در 55 سالگي هنوز هم از خاطرات آن روزها و ابتكار مهندسان ايراني در ساخت اين پل‌ها مي‌گويد. او كه به همراه يك تيم، طراحي مرتفع‌ترين پل معلق خاورميانه در مشكين‌شهر را برعهده داشت اين بار نيز در سنگر جهاد بر دشمناني كه با تحريم سعي در به انزوا كشاندن ايران در بخش علمي داشتند پيروز شدند. مهندس حداد كه در زمان جنگ همراه با مهندس بهروز پورشريفي، فرمانده مهندسي رزمي جهادسازندگي، در طراحي و ساخت پل‌هاي شناور حضور داشت تحصيلاتش را تا مقطع كارشناسي‌ارشد در دانشگاه شريف ادامه داده و امروز با طراحي پل گام مهمي در سازندگي كشور برمي‌دارد. او از روزي كه طراحي پل معلق مشكين‌شهر به او و تيم طراحي‌اش سپرده شد اينگونه مي‌گويد: وقتي مناقصه بين‌المللي طراحي اين پل برگزار شد ما هم در كنار رقباي خارجي شركت كرديم و خوشبختانه مديران اين پروژه به متخصصان و مهندسان ايراني اعتماد كردند و ما با يك دهم هزينه‌اي كه شركت‌هاي خارجي عنوان كرده بودند توانستيم اين پل را طراحي و به مرحله اجرا برسانيم. البته اين پروژه مربوط به 8 سال قبل بود كه بارها در آن وقفه ايجاد شد و آخرين شركتي كه سرمايه‌گذاري آن را انجام داد سرمايه‌گذاري خوبي كرد و در يك سال توانستيم اين كار را به پايان برسانيم. طرح اين پل به شكلي بود كه بايد دره 300متري خياوچايي را رد ميكرد و كاربري آن نيز فقط براي عبور عابر تعيين شده بود. كار مطالعاتي گسترده‌اي در اين زمينه انجام داديم و از آنجا كه براي نخستين‌بار بود كه پروژه پل معلق در ايران به اجرا درمي‌آمد بايد حين كار، گاهي آزمون و خطا هم مي‌كرديم.
در مرحله نصب چندبار شكست خورديم اما هيچ‌گاه نااميد نشديم و تجربيات خوبي به دست آورديم. بخش عمده‌اي از كابل‌ها از خارج از كشور تأمين شد اما بقيه كارها از جمله ساخت سازه فلزي عرشه و بخش بتوني و.. با مصالح داخلي انجام گرفت. پل‌هاي معلق كابلي به دو شكل هستند؛ يك شكل آن به شكل كف مستقيم و به طرف بالا ست كه نمونه آن را هم‌اكنون در دره فرحزاد در حال احداث هستيم و نوع ديگر شكل قوسي است كه در مشكين‌شهر به اجرا درآمده و براي نخستين‌بار است كه به اين شكل پل كابلي ساخته شد. مهندس حداد اضافه مي‌كند: در زمان جنگ اين افتخار را داشتم كه در مهندسي رزمي جهادسازندگي كه فرماندهي آن با مهندس پورشريفي بود حضور پيدا كنم. يكي از مسئوليت‌هاي اين واحد ساخت پل‌هاي شناور بود كه من در ساخت و طراحي پل‌هاي شناور جزيره فاو روي رودخانه بهمنشير و همچنين پل خيبر در جزيره مجنون حضور داشتم. در منطقه فاو، ساخت پل كلاسيك به طول 400متر با توجه به بمباران دشمن امكانپذير نبود ولي با طراحي پل شناور و با استفاده از لوله‌هاي آهني به قطر 5/1متر، پل شناوري ساخته شد كه در بمباران دشمن آسيبي متوجه آن نبود. در زمان جنگ ما تحريم بوديم و امكانات زياد نبود و مجموعه مهندسي جنگ جهاد از خارج كشور اطلاعات و كتاب مي‌آوردند تا از آنها براي ساخت پل استفاده كنيم. در زمان جنگ دست ما براي ابتكار و نبوغ باز بود و به همين دليل بسياري از مهندسان جهادسازندگي در زمان جنگ رشد كردند. محيط براي كار باز بود وريسك‌پذيري بالا بود اما امروز قدرت ريسك‌كردن كم شده است و مسئولان فقط به‌دنبال تبليغات هستند و راه ابتكار را مي‌بندند.
او در پايان مي‌گويد: امروز در دنيا بيشتر از آنكه پيشرفت علمي مطرح باشد پيشرفت تكنولوژي مطرح است. ما علم طراحي پل معلق را داشتيم ولي تكنولوژي نصب آن را نداشتيم و به‌دست آوردن آن مستلزم آزمون و خطا بود و خوشبختانه توانستيم تكنولوژي آن را نيز به‌دست بياوريم و به همه ثابت كرديم ما مي‌توانيم.