ناتواني دولت در تأمين يارانه 10درصدي مورد نياز براي اجراي نرخ مصوب شير خام و جلوگيري اززيان توليد‌كنندگان، موجب صدور مجوز گراني چند باره لبنيات شد، گرچه به گفته توليد‌كنندگان شير و لبنيات اين مصوبه هنوز در ستاد تنظيم بازار نهايي و براي اجرا به كارخانه‌هاي لبني ابلاغ نشده اما برخي شركت‌هاي لبني از ديروز به پيشواز اين افزايش قيمت رفته و نرخ اقلام پرمصرف را افزايش داده‌اند. اين در حالي است كه كاهش قدرت خريد مردم، رشد 40 تا 120درصدي قيمت لبنيات و نبود كشش افزايش چندين باره قيمت لبنيات در بازار موجب تشديد نگراني‌ها از افزايش قيمت لبنيات شده است. توليد‌كنندگان و مصرف‌كنندگان از كاهش بيشتر سهم شير و لبنيات در سبد مصرفي خانوار و تأثير منفي اين افزايش قيمت بر سلامت مردم خبر مي‌دهند.
- حذف لبنيات از سفره خانوار
روز گذشته برخي مصرف‌كنندگان در تماس با روزنامه ضمن گلايه از افزايش چندباره قيمت و حذف يارانه شير، اين اقدام را موجب كاهش بيشتر مصرف اين اقلام از سفره اقشار كم‌درآمد قلمداد كردند. با اين شرايط رئيس انجمن ملي حمايت از حقوق مصرف‌كنندگان به خبرنگار ما اعلام كرد، با توجه به قدرت پايين خريد كنوني مصرف‌كنندگان و محقق نشدن وعده توزيع رايگان شير در مدارس، مصوبه اخير دولت براي افزايش 10درصدي قيمت لبنيات، فاصله شير و لبنيات با سفره مصرف‌كنندگان را افزايش مي‌دهد. مسيح انصاري با تأكيد بر اينكه مواد لبني ازجمله اقلام بسيار ضروري در سبد مصرفي خانوار است و بر اين اساس پيگير رعايت حقوق مصرف‌كننده درزمينه شير و لبنيات از دستگاه‌هاي دولتي خواهيم بود، افزود: بايد سهم شير ولبنيات در سفره خانوارها بيشتر شود اما رشد بي‌رويه قيمت‌ها موجب شده تا فاصله اين اقلام به‌تدريج با سفره مردم بيشتر شده و با حذف لبنيات از سفره اقشار كم‌درآمد، سلامت مردم به‌دليل كمبود كلسيم يا ساير ريز‌مغذي‌ها به خطر افتد.
وي با بيان اينكه متأسفانه قدرت خريد مردم روزبه‌روز كمتر مي‌شود، مشخص نيست مسئولان چه سازوكار مشخصي براي كاهش فاصله شير و لبنيات با سفره خانوار درنظر دارند چرا كه مسئولان از كاهش 15درصدي قيمت لبنيات در‌ماه مبارك رمضان خبر داده و سپس توليد‌كنندگان درخواست افزايش 5درصدي قيمت اين اقلام بعد از‌ماه مبارك رمضان را پس گرفتند اما به ناگاه دولت افزايش 10درصدي قيمت لبنيات پر مصرف را تصويب كرد.
- نبود كشش در بازار و مخالفت با گراني
رئيس اتحاديه تعاوني‌هاي لبني كشور نيز با بيان اينكه به‌دليل نبود كشش لازم در بازار شير و لبنيات، كارخانه‌هاي لبني با هرگونه افزايش قيمت اين اقلام مخالف هستند، به خبرنگار ما اعلام كرد كه گراني لبنيات نتيجه معكوسي بر خريد اين اقلام توسط مردم خواهد داشت. اين در حالي است كه بايد تلاش كنيم تا با افزايش ميزان مصرف شير و لبنيات در بازار، زمينه واقعي شدن نرخ اين اقلام را فراهم كنيم.
محمد رضا اسماعيلي هرگونه گراني لبنيات با توجه به قدرت خريد پايين مردم را به صلاح اين صنعت و كشور ندانست و افزود: با توجه به تأثير مستقيم مصرف اين اقلام بر سلامت مردم، بايد دولت و حاكميت با اتخاذ تدابيري حمايت از سلامت مردم به جاي درمان را در دستور كار قرار دهد. خطر كمبود كلسيم و كاهش سن پوكي استخوان در حالي مردم را تهديد مي‌كند كه برخي عوامل مانند آلودگي هوا، ضرورت مصرف فرآورده‌هاي لبني را بيشتر مي‌سازد اما متأسفانه با گراني اين راه‌حل نيز از مردم گرفته مي‌شود.
به گفته وي متأسفانه اتحاديه لبني با 1540عضو كه مي‌توانست پيشنهادهايي براي رفع مشكل جبران هزينه تمام‌شده شير و لبنيات ارائه كند، در تصميم‌گيري اخير دولت براي گراني لبنيات در پشت درهاي بسته حضور نداشته است. افزايش قيمت لبنيات نه‌تنها دردي را دوا نمي‌كند بلكه كل صنعت شير و لبنيات را با چالش مواجه مي‌سازد. وقتي مصرف مناسبي براي شير و لبنيات وجود نداشته باشد، صنايع لبني، توليد‌كنندگان شير و حتي كشاورزان نيز با مشكل مواجه مي‌شوند. با اين شرايط هرگونه افزايش قيمت به كاهش ميزان مصرف لبنيات حتي به پايين‌تر از رقم 100كيلوگرم (كه كمتر از نصف استانداردهاي جهاني است) منجر مي‌شود.
اسماعيلي با بيان اينكه صنايع لبني پيشنهادهايي را به كميسيون اقتصادي مجلس و وزارتخانه‌هاي جهادكشاورزي و صنعت براي جلوگيري از گراني لبنيات حتي با عدم‌پرداخت يارانه دولتي ارائه كرده‌اند، افزود: اگر دولت توان پرداخت يارانه به شير و لبنيات را ندارد مي‌تواند صنايع لبني را نيز همانند بخش كشاورزي و توليد شيراز پرداخت ماليات معاف كند.
- پيامدهاي افزايش قيمت
رئيس هيأت مديره انجمن صنفي گاوداران نيز با اشاره به آثار منفي رشد بي‌رويه قيمت شير و لبنيات بر كاهش مصرف اين فرآورده‌ها به خبرنگار ما اعلام كرد كه با وجود اين مشخص نيست چرا كارخانه‌هاي لبني در اسفند‌ماه سال گذشته بدون افزايش قيمت خريد شير خام نرخ شير كم چرب را بي‌سرو صدا 13.8درصد افزايش داده و زمينه كاهش مصرف شير و لبنيات را فراهم كردند، اكنون افزايش 10درصدي قيمت لبنيات توسط دولت را به نبود كشش بازار و كاهش مصرف ربط مي‌دهند. احمد مقدسي با بيان اينكه كارخانه‌هاي لبني نگران كاهش ميزان صادرات خود هستند، افزود:
با اين افزايش قيمت برخي كارخانه‌هاي درجه 2 و 3 لبنيات بيشتر نگران فروش محصولات خود بوده و در رقابت با شركت‌هاي بزرگ زيان مي‌بينند. به گفته وي با اعمال افزايش 10درصدي اخير قيمت لبنيات نيز مصرف سرانه هر نفر سالانه 20هزار و 500تومان افزايش مي‌يابد. اكنون ميانگين مصرف سرانه شير 100كيلوگرم است كه با درنظر گرفتن نرخ 2هزارو 500توماني فروش هر كيلوگرم شير، سهم هزينه سالانه هر نفر 250هزار تومان خواهد بود كه با رشد 10درصدي اخير (20هزار تومان) به 270هزار تومان مي‌رسد اما هزينه درمان يك دندان پوسيده 300هزار تومان است. اما متأسفانه قشر آسيب‌پذير انواع نوشابه را 4برابر استاندارد جهاني مصرف كرده و قيمت اين محصول نيز تغيير چنداني ندارد.
- روايت رسمي از گراني لبنيات
با درنظر گرفتن مصوبه اخير دولت براي افزايش 10درصدي قيمت 3قلم محصول لبني پر مصرف، قيمت انواع لبنيات شامل شير، ماست، پنير و كره طي 2سال گذشته (تير92 تا تير94) از 40 تا 120درصد افزايش يافته است. به گزارش تسنيم، بنا بر آمار بانك مركزي، طي 2سال اخير، كره ركورددار گراني محصولات لبني بوده و نرخ اين فرآورده از كيلويي 12هزار تومان در تيرماه سال92 به كيلويي 24هزار تومان در تيرماه امسال رسيده است كه با افزايش 10درصدي جديد هم مجموع افزايش قيمت حدود 120درصد خواهد شد. همچنين ماست پاستوريزه و غيرپاستوريزه در رتبه‌هاي بعدي قرار دارند و رشد 32.2درصد و 41.7درصد در اين دو سال داشته‌اند.
قيمت ماست پاستوريزه نيز از كيلويي 2216تومان به 2930تومان و ماست غيرپاستوريزه از 2371تومان به 3360تومان افزايش يافته است. براساس آمار بانك مركزي، قيمت شير پاستوريزه نيز با رشد 29.8درصدي از ليتري 2111تومان به 2742تومان رسيده و قيمت پنير پاستوريزه 450گرمي نيز با رشد 29درصدي از 3709تومان به 4785تومان افزايش يافته است. پنير غيرپاستوريزه نيز كه سال92 كيلويي 15520تومان بوده اكنون به كيلويي 19120تومان افزايش يافته است.