شب‌هاي قدر يكي از اين مناسبت‌هاست كه استقبال از اهداي خون، در آنها حتي گاهي به ۱۰ برابر روزهاي عادي هم مي‌رسد. حالا بعضي‌ها نذر دارند، بعضي‌ها احساس ديني و انساني‌شان آنها را وادار به اهداي خون مي‌كند و... . حالا كه داريم به شب‌هاي قدر مي‌رسيم، بد نيست اين راهنما را درباره اهداي خون بخوانيد. شايد شما هم جزو اهداكنندگان خون در اين شب‌ها شديد. البته نبايد فراموش كنيد كه نيازمندان به خون، هميشه و همه‌جا به خون نياز دارند و اين عمل خداپسندانه، هميشه و همه‌جا مورد تأكيد اصول ديني و انساني است. پزشكان مي‌گويند هر كس با اهداي يك واحد خون مي‌تواند جان ۳ بيمار را نجات دهد.
- چگونه خون اهدا كنيم؟
براي انجام اين كار خيرخواهانه و بزرگ سن اهداكننده خون بايد بين ۱۷ تا ۶۵سال باشد. وزن اهداكننده نيز نبايد كمتر از ۵۰كيلوگرم باشد. همچنين فردي كه قصد اهداي خون دارد، بايد از سلامت و شرايط مناسب جسمي و روحي برخوردار باشد.فشار خون بالا يا پايين باعث خواهد شد كه اهداي خون مقدور نباشد. عدم‌ابتلا به كم‌خوني و نداشتن پيشينه هپاتيت و برخي از بيماري‌هاي قلبي، ريوي، عدم‌اعتياد به الكل و مواد تزريقي مخدر نيز ازجمله شرايط مهم اهداي خون به‌شمار مي‌روند. اما جالب است بدانيد كه در اهداي خون، يك فرد ديابتي يا مبتلا به پرفشاري خون كه بيماري‌اش تحت كنترل و در سير درمان باشد، تندرست محسوب مي‌شود. چنانچه از شما درباره زمان آخرين مراجعه‌تان به دندانپزشك پرسيدند هم تعجب نكنيد، چون اهداكنندگان بايد در زمان نزديك به اهداي خون، به دندانپزشكي مراجعه نداشته باشد.
- مهم، اهداي خون سالم است
اهداي خون سالم در اين ماجرا بسيار اهميت دارد. پس اگر تحت معالجه و درمان هستيد و دارو مصرف مي‌كنيد، بايد با پزشك مشورت كرده و به اين سؤال‌ها پاسخ دهيد؛ چه دارويي و به چه علت مصرف كرده‌ايد؟ آيا دوره كامل دارو را مصرف كرده‌ايد؟ چه زماني مصرف دارو به پايان رسيده است؟ آيا آسپرين يا داروي حاوي آسپرين مصرف كرده‌ايد؟ چه زماني؟ آيا داروهاي آنتي‌بيوتيك خوراكي يا تزريقي مصرف كرده‌ايد؟ حجامت، خالكوبي، طب سوزني، سوراخ كردن گوش و حتي آندوسكوپي كارهايي است كه حداقل بايد بيش از يك سال پيش از اهداي خون انجام نداده باشيد. در صورتي كه مبتلا به بيماري خاص مثل قلبي، عروقي، مغزي، نخاعي، گوارش، تيروئيد، خوني، متابوليك، كليوي، ريوب، اتوايميون، ديابت، روماتيسم، تب روماتيسمي و اختلالات انعقادي هستيد، حتماً با پزشك مشورت كرده و تحت نظر او اقدام به اهداي خون كنيد.
- مراحل انتقال خون چگونه است؟
در پايگاه‌هاي انتقال خون، بروشوري به شما داده مي‌شود كه در آن مي‌توانيد اطلاعات زيادي درباره اين عمل خداپسندانه كسب كنيد. سپس ضمن درخواست ارائه كارت شناسايي معتبر، مشخصات شما پرسيده و ثبت مي‌شود. توسط پزشك مركز خونگيري، در مورد تاريخچه پزشكي شما، سلامت و روش زندگي‌تان در گذشته و حال پرسيده مي‌شود كه اين اطلاعات به‌صورت محرمانه حفظ شده و از آن به‌منظور ديگري استفاده نخواهد شد. براي تعيين ميزان هموگلوبين، يك قطره خون از نوك يكي از انگشتان دست شما گرفته مي‌شود. معاينه پزشكي مختصري از شما به عمل مي‌آيد تا ضربان نبض، فشار خون، درجه حرارت و وزن شما كنترل شود. سپس پزشك مركز انتقـال خـون مشخص مي‌كند شما مي‌توانيد خون اهدا كنيد يا خير. بعد يك واحد خون از شما دريافت مي‌شود. مدت زمان جمع‌آوري خون هم حدود ۵ تا ۱۰دقيقه طول مي‌كشد.
- چند بار در سال خون بدهيم؟
يكي از شروط مهم اهداي خون اين است كه حداقل ۸ هفته از آخرين اهداي خون فرد داوطلب گذشته باشد. اين فاصله زماني براي اين است كه محتويات خون به طور كامل جايگزين شود وگرنه جايگزيني حجم مايع از دست‌رفته پس از يك روز توسط بدن انجام مي‌شود. نكته مهم در اينجا اين است كه دفعات اهداي خون فرد اهداكننده نبايد از ۴ بار در سال بيشتر باشد. البته پيشنهاد مي‌شود كه آقايان با فواصل ۳ ماهه و خانم‌ها درصورت علاقه در فواصل ۴ ماهه اقدام به اهداي‌خونكنند. به‌طور كلي كسي كه حداقل هر 6ماه يك‌بار خون مي‌دهد به‌عنوان اهداكننده مستمر شناخته مي‌شود. مزيت اين كار براي خود فرد هم اين است كه در بازه‌هاي زماني مشخص از وضعيت سلامت خون خود مطلع مي‌شود.
- كارت اهداي خون بگيريد
كساني كه براي نذر به مراكز اهداي خون مراجعه مي‌كنند، بايد بدانند كه ممكن است شرايطي پيش بيايد كه خون و شرايط جسماني آنها ويژگي‌هاي لازم براي اهدا را نداشته باشد. از اين‌رو نبايد ناراحت شوند چرا كه مطمئن باشند اگر از سوي پزشكان سازمان انتقال خون به آنها گفته مي‌شود كه شرايط اهدا را ندارند، حتماً اين امر به‌صلاح خودشان و افرادي است كه ممكن است با استفاده از اين خون، مشكلي برايشان پيش بيايد. افرادي هم كه موفق به اهداي خون مي‌شوند، مي‌توانند كارت اهدا كه مشخصات و اطلاعات مربوط به اهداي خونشان در آن ثبت شده است، را چند روز بعد با مراجعه به سازمان انتقال خون واقع در خيابان وصال شيرازي يا از طريق پايگاه اينترنتي اداره كل انتقال خون دريافت كنند.
- اهداي خون در‌ماه رمضان
براساس نظر اغلب مراجع، چون اهداي‌خون براي نجات جان انساني است و در طي عمل خونگيري نيز هيچ ماده‌اي وارد بدن اهدا كننده نمي‌شود،روزه را باطل نمي‌كند. همچنين خيلي‌ها به اين دليل كه ممكن است دچار ضعف جسمي شوند، ممكن است براي اهدا داوطلب نشوند اما روزه‌داران اگر در بين فواصل افطار و سحر نوشيدني‌هاي شيرين مصرف كنند در زمان اهداي خون دچار ضعف نخواهند شد. تنها موضوع اينكه چون در بعدازظهر مايعات بدن كمتر مي‌شود، بهتر است اهداكنندگان روزه‌دار در ساعات اوليه صبح يا بعد از افطار براي اهداي خون مراجعه كنند. به طور كلي بايد حدود 5ساعت قبل از اهداي خون غذا ميل كرده باشيد. بد نيست بدانيد كه در‌ماه مبارك رمضان حداقل ۲۵درصد حضور اهداكنندگان در پايگاه‌هاي انتقال خون كاهش مي‌يابد.
- اهداي خون چقدر زمان مي‌برد؟
۴۵ تا ۶۰دقيقه براي طي همه مراحل اهداي خون يك فرد در پايگاه‌هاي انتقال خون نياز است. البته مسلما اگر در شب‌هاي قدر به پايگاه‌ها مراجعه كنيد، چند ساعتي هم بايد در صف اهداكنندگان بايستيد. پس از اهداي خون به‌مدت ۱۰ تا ۱۵دقيقه روي تخت خونگيري استراحت كنيد و از جاي خود بلند نشويد. چنانچه سيگاري هستيد، حداقل براي نيم تا يك ساعت بعد از اهداي خون سيگار نكشيد. تا ۲۴ ساعت اقدام به انجام ورزش (به غيراز پياده‌روي) و تمرينات بدني سنگين نكنيد. براي جبران خوني كه اهدا كرده‌ايد، مقدار بيشتري آب و نوشيدني ميل كرده و غذاي كاملي بخوريد.
- در كانون‌هاي اهداي خون چه مي‌گذرد؟
اگر سري به خانه‌هاي سلامت محله‌ها بزنيد مي‌توانيد عضو كانون‌هاي اهداكنندگان خون شويد. اعضاي اين كانون‌ها در ابتداي ورود خود يك سند را با عنوان پيمان‌نامه جمعي امضا مي‌كنند. اين پيمان‌نامه منشور اخلاقي اهداكنندگان خون است كه به مواردي از قبيل داوطلبانه‌بودن اهداي خون، وضعيت سلامتي و محرمانه ماندن اطلاعات اهداكننده و... اشاره دارد. آموزش در كانون‌ها حرف اول را مي‌زند. آشنايي با خون و فراورده‌هاي خوني از مواردي است كه افراد در كانون‌ها درباره آن آموزش مي‌بينند. افراد در اين دوره مي‌آموزند كه هر واحد خوني كه از آنها گرفته مي‌شود، شامل گلبول قرمز فشرده يا پك‌سل، پلاكت، پلاسما و كرايو است. گلبول قرمز فشرده براي درمان بيماران تالاسمي، بيماران دياليزي، صدمه‌ديدگان در سوانح، جراحي‌هاي ارتوپدي و جراحي‌هاي بزرگ مثل عمل قلب باز و... استفاده مي‌شود. پلاكت خون براي بيماراني كه به سرطان‌هاي خون مبتلا هستند و كساني كه خونريزي‌دهنده ارثي دارند، مورد استفاده است. پلاسماي خون براي بيماران سوختگي و بيماران سيروز كبدي به‌كار مي‌رود و كرايو خون براي بيماران هموفيلي مورد نياز است. به همين دليل است كه گفته مي‌شود هر واحد خون مي‌تواند جان ۳ بيمار را نجات دهد. آموزش در كانون‌هاي اهداكنندگان خون فقط منحصر به خون نيست و آموزش‌هاي سلامتي هم در اين كانون‌ها به اعضا ارائه مي‌شود.