گاهي اوقات كبريتي كه يك فرد سخن‌چين روشن مي‌كند، به شعله‌اي عظيم تبديل مي‌شود كه همه را در خود مي‌سوزاند. در واقع تبعات اين حرف‌ها شايد تا ساليان سال باقي بماند و باعث شود رابطه افراد براي هميشه تيره و تار شود. عواقب سخن‌چيني و دوبهم‌زني تا حدي نگران‌كننده است كه امام‌صادق(ع) در اين خصوص مي‌فرمايند: سخن‌چين، قاتل 3 نفر است: قاتل خود و قاتل كسي كه سخن‌چيني او را كرده و كسي كه نزد او سخن‌چيني كرده است. پس با آگاهي از خطرات احتمالي ارتباط با فردي كه اقدام به سخن‌چيني مي‌كند، بايد ياد بگيريم كه خود را در مقابل حرف‌هاي اينگونه افراد واكسينه كرده و به‌دنبال راهكارهايي باشيم كه حرف‌هاي آنها در رفتار ما تأثيري نداشته باشد. خوب است بدانيد كه فرد سخن‌چين جزو كساني است كه گناه كبيره مرتكب مي‌شود و كسي كه خداوند يكتا را مي‌پرستد بايد اين بيماري را از خود دور كند. فرد سخن‌چين سعي مي‌كند با انتقال حرفي به ديگري رابطه اين دو را به هم بزند و باعث قهر و دلخوري آنها شود درحالي‌كه جست‌وجو و نقل كردن عيوب ديگران و همينطور گوش كردن به حرف‌هاي فرد سخن‌چين باعث خروج انسان از مدار ولايت خدا و ورود او به ظلمت و تاريكي مي‌شود و انواع مشكلات را در زندگي فرد به‌وجود مي‌آورد. سخن‌چيني به قدري قبيح و ناپسند است كه پيامبراكرم(ص) مي‌فرمايند: كسي كه سخن‌چين باشد به بهشت راه پيدا نخواهد كرد؛ يعني اگر كسي به اين سرطان بدخيم اخلاقي دچار شد و با اين بيماري از دنيا رفت، راهي به بهشت ندارد. پس بايد به‌گونه‌اي رفتار كنيد تا كساني كه نزد شما اقدام به سخن‌چيني مي‌كنند هم اين رفتار را ترك كرده و به حرف‌هاي آن فرد دامن نزنيد. براي اين منظور بهتر است به راهكارهاي خانم دكتر فروغ نيلچي‌زاده، استاد دانشگاه و مشاور خانواده توجه كنيد.
- علت را پيدا كنيد
براي مقابله با سخن‌چيني در مرحله اول بايد بررسي كنيم كه يك انسان به چه دلايلي اقدام به اين كار زشت مي‌كند. معمولا فرد سخن‌چين مي‌خواهد خود را آدم مهمي نشان بدهد به همين دليل به‌گونه‌اي رفتار مي‌كند كه شما فكر كنيد اطلاعات مهمي دارد كه از آن بي‌خبر هستيد و تنها او مي‌تواند اين اطلاعات را به شما منتقل كند. البته گاهي ممكن است افراد به‌دليل نگراني و دلسوزي اقدام به سخن‌چيني كنند ولي حتي اگر اين امر با نيت خير نيز انجام شود، باز هم باعث عدم‌رضايت خداوند مي‌شود. در واقع سخن‌چيني در هر نوعي كه باشد نشان‌دهنده يك بيماري روحي است و اين بيماري روحي گاهي اوقات ممكن است از بيكاري افراد نشأت بگيرد. البته علت‌هاي ديگري چون حسادت نيز مي‌تواند از دلايل اين كار باشد. به‌هر حال با شناخت علت، راحت‌تر مي‌توانيد با فرد سخن‌چين برخورد كنيد و راه‌هاي متفاوتي را براي رفع اين رفتار به او پيشنهاد بدهيد.
- از فن رفع عيوب ديگران استفاده كنيد
پس از اينكه علت را پيدا كرديد بايد به او كمك كنيد تا در معرض اين سخنان قرار نگيرد. اگر به اين نتيجه رسيديد كه فرد مورد نظر از سر دلسوزي اقدام به سخن‌چيني كرده است بايد مهارت‌هاي رفع عيوب ديگران را به‌كار ببريد. يكي از وظايفي كه ما انسان‌ها به گردن يكديگر داريم اين است كه به هم براي برطرف كردن عيب‌هاي اخلاقي كمك كنيم. شما به راحتي مي‌توانيد بدون سرزنش و برملا كردن رفتار بد آن فرد و سرو صدا كردن، به فرد سخن‌چين تذكر دهيد كه اين كارش درست نيست. در واقع شما بايد با نگاه زيبا و درمانگر به‌كار اشتباه او بنگريد و با انتقاد مثبت كمك كنيد تا اين عيب را رفع كند. سعي كنيد 6مورد از خوبي‌هاي اين فرد را بازگو كنيد و سپس بگوييد كه شما در كنار اين همه خوبي اين رفتار بد را نيز داري كه بايد آن را رفع كني تا سراسر خوبي وجود تو را فرابگيرد و مورد عنايت بيشتر خداوند قرار بگيري. البته اگر شما نيز با او در امر سخن‌چيني همراهي كرده‌ايد عيب خودتان را نيز ببينيد؛ چراكه اگر عيب خودتان را ببينيد بهتر مي‌توانيد به او كمك كنيد. البته براي برملا كردن عيب‌هاي ديگران نيز تلاش و جست‌وجو نكنيد بلكه وقتي با اين عيب از سوي او مواجه شديد اقدام به اصلاح او كنيد. اگر عيب او را فاش كنيد كار جبران‌ناپذيري انجام داده‌ايد زيرا در روايات داريم كسي كه اين كار را انجام بدهد از دنيا نمي‌رود مگر اينكه عيب او برملا شود.
- به حرف‌هاي فرد سخن‌چين اعتنا نكنيد
فرد سخن‌چين روحيه جست‌وجوگري بسيار قوي و خوبي دارد؛ اما از اين روحيه كنجكاوي خود كه از ويژگي‌هاي خوب انساني است براي يافتن رفتارهاي منفي ديگران و انتقال آنها به افراد مختلف استفاده مي‌كند. انسان كنجكاو مي‌تواند خيلي چيزها را كشف كرده و خيلي از خلاقيت‌ها را در خودش رشد دهد؛ اما به شرطي كه اين بذر را در زمين خوبي بكارد نه در مورد معايب ديگران و زندگي خصوصي افراد. اين فرد به‌دنبال اين است كه براي خود احترام و اعتماد كاذب ايجاد كند و خيلي وقت‌ها موفق نيز مي‌شود. به همين دليل پيشنهاد مي‌شود براي در امان ماندن از مكر سخن‌چين به حرف‌هاي او اعتنا نكرده و حرف‌هايش را پيگيري نكنيد. يعني اگر به اين رفتار زشت و عادت ناپسند در فردي پي برديد لازم است ديگر به حرف‌هاي او اعتنا نكنيد و خيلي راحت حرف‌هايي را كه به شما درباره ديگران گفته يا از ديگران براي شما نقل مي‌كند فراموش كنيد. خوب است اگر فرد سخن‌چين به‌طور مشخص قصد برهم زدن رابطه شما با كسي را دارد، شما در حضور فرد سخن‌چين رابطه بهتري با شخص مورد نظر برقرار كنيد و به‌اصطلاح او را تحويل بگيريد تا فرد سخن‌چين به پوچ بودن تلاش و فعاليت خود پي ببرد. خلاصه اينكه حرف‌هاي اينگونه افراد را ملاك بدرفتاري با ديگران يا بهم زدن رابطه‌تان با افراد قرار ندهيد.
- به او نگوييد ديگه چه خبر!
يكي از مشكلاتي كه بعضي‌ها در برخورد با يك فرد سخن‌چين دارند اين است كه هرگاه با او مواجه مي‌شوند به او مي‌گويند «ديگه چه خبر؟» شما هم از اين به بعد مراقب رفتارتان باشيد زيرا با اين حرف، او را تشويق به انتقال حرف‌هاي ديگران به‌خودتان مي‌كنيد درصورتي كه بايد با رفتارتان به او نشان دهيد كه كار اشتباهي را مرتكب شده است و رفتار غلطي را دنبال مي‌كند. در روايات آمده است كه روزي فردي سخن‌چين خدمت امام‌سجاد(ع) مي‌رسد و مي‌گويد كه فلان فرد درمورد شما كه امام هستيد، حرف‌هاي نامربوطي زده و شما را فردي گمراه و بدعت‌گذار معرفي كرده است. حضرت در كمال آرامش به اين فرد مي‌فرمايند: «اولا در مورد برادر مسلمانت حق برادري و همنشيني را به جا نياوردي و به امانت او خيانت كردي چون او تو را محرم دانسته و به تو حرفي گفته است ولي تو آن حرف را به من منتقل كردي. دوم اينكه حق احترام و همنشيني با من را هم رعايت نكردي چون من از تو حرفي از قول برادرم شنيدم كه به آن احتياج نداشتم و تو از قول او به من خبري رساندي كه من از آن اطلاعي نداشتم. سپس حضرت فرمود: آيا نمي‌داني سخن‌چينان سگ‌هاي دوزخ هستند؟ از جانب ما به برادر مسلمانت بگو روزي كه مرگ به سراغ ما مي‌آيد و همه مي‌ميريم و قبر پيكر ما را در خودش فرو مي‌برد، معاد، محشر ما و قيامت، ميعادگاه ماست و خداوند حاكم بر ما. در آن روز خداوند بين ما و او قضاوت خواهد كرد». پس ياد بگيريد كه به سخن‌چيني يك فرد دامن نزنيد بلكه آن را به روش امام‌سجاد(ع) خنثي كنيد.
- بدبيني را از خود دور كنيد
دوري از بدگماني يكي از مهارت‌هاي لازم براي مقابله با سخن‌چيني است. اگر فردي حرفي را زد كه ديگري به اشتباه به شما نسبت داده است، در همان ابتدا، بدبيني و گمان بد درخصوص اين حرف را از خودتان دور كنيد. قرآن كريم نيز در سوره قلم خطاب به پيامبر(ص) مي‌فرمايد: «از كسي كه بسيار غيبت و عيب‌جويي مي‌كند و سخن‌چين است، اطاعت مكن». شما نبايد سريع در مقابل حرف‌هاي اين فرد جبهه بگيريد و بگوييد حق نداشته اين حرف را بزند، بي‌خود كرده كه اين حرف را زده است و امثال اينها. به ياد داشته باشيد فرد سخن‌چين با اين رفتار شما بيشتر تشويق مي‌شود و دوباره حرف مي‌آورد و مي‌برد. در واقع خود را در اين ماموريت موفق مي‌يابد بهتر است به جاي تحريك و تشويق فرد سخن‌چين به اين اقدام زشت، اجازه ندهيد كه افكار منفي ذهن شما را با ظن و گمان بد به ديگران مشغول سازد.
- حتي اگر راست است، تكذيب كنيد
اگر كسي پيش شما سخن‌چيني كرد، چه حرف‌هاي او راست بود و چه دروغ، آن را نفي و تكذيب كنيد. اين روشي است كه اميرالمومنين(ع) در رابطه با فرد سخن‌چين به‌كار مي‌برد. امام‌علي(ع) مي‌فرمايند: «حرف سخن‌چين را خواه درست باشد خواه باطل، دروغ حساب كن». اگر شما حرف سخن‌چين را نفي كنيد او مجبور مي‌شود رفتار بد خود را كنار بگذارد؛ اما وقتي با اشتياق به حرف‌هاي او گوش مي‌دهيد، او تشويق مي‌شود تا به رفتار غلط خودش ادامه دهد. به اين موضوع توجه كنيد كه حتي اگر او راست هم گفته باشد، زمينه براي به‌هم‌زدن يك رابطه فراهم مي‌شود. شما با خودتان فكر كنيد كه ممكن است آن فرد لحظاتي دچار غفلت شده باشد و حرفي را در مورد شما بزند يا احساسي را گفته باشد كه نتواند جلوي روي شما بگويد. درست است كه اين رفتار نادرست است ولي ما نمي‌توانيم تا قبل از اينكه خوبي‌هاي رفتاري فردي را نقل كنيم به سراغ بيان بدي‌هايش برويم. امام صادق(ع) مي‌فرمايند: «هركسي مطلبي را بازگو نمايد تا آبروي مومني را بريزد و او را ذليل كرده تا از چشم مردم بيفتد، خداوند متعال او را از ولايت و سرپرستي خود بيرون كرده و او را به ولايت شيطان واگذار مي‌كند». پس شما نيز از خودتان در مقابل حرفي كه مي‌شنويد صبوري نشان دهيد و به فكر آبروي دوستان باشيد و فقط با خداوند معامله كنيد و بگوييد خدايا من به‌خاطر تو از اين حرف‌ها مي‌گذرم به اين اميد كه تو نيز مرا كمك كني.
- اگر پشيمان هستيد بخوانيد!
اگر شما هم از آن دسته از افرادي بوديد كه قبلا اين كار را انجام مي‌داديد براي جبران اشتباهات‌تان بايد چند كار را انجام بدهيد. اولا اينكه تصميم جدي بگيريد كه اين گناه كبيره را ترك كنيد و هرگز اقدام به تكرار اين عمل نكنيد. البته ممكن است به‌دليل اين رفتارتان، اعتماد ديگران را سلب كرده باشيد ولي بايد به آنها فرصت دهيد تا اين رفتار زشت شما را فراموش كنند و اعتماد رفته بازگردد درست مثل زخمي كه براي خوب شدن به زمان احتياج دارد، . براي اينكه اعتماد از بين رفته به فرد برگردد بايد زمان بيشتري را اختصاص دهيد و تلاش زيادي داشته باشيد. ممكن است فردي بتواند در عرض يك‌ماه كاملا خودش را تغيير دهد ولي ديگران دوبرابر اين زمان فرصت براي باور و اعتماد كردن به او لازم دارند. البته فقط به اين فكر نكنيد كه اعتماد ديگران را به‌دست آوريد بلكه سعي كنيد رضايت خداوند را جلب كنيد. اگر شما در مسيري حركت كنيد كه خدا را از خودتان راضي كنيد به مرور زمان خداوند قلب ديگران را با شما مهربان خواهد كرد؛ اما اگر به‌دنبال اين باشيد كه امروز يك فرد را از خود راضي كنيد ممكن است او در جاهايي رفتارهاي غلطي را بپسندد كه مورد پسند خدا نباشد. يادتان باشد در توبه هميشه باز است پس، از رحمت خداوند هيچ‌گاه مايوس نشويد.
- كارشناس : فروغ نيلچي زاده
خانمي 35ساله هستم. ماه رمضان تمام شده است و من در اين‌ماه هميشه نمازهاي صبحم را مي‌خواندم و قضا نمي‌شد ولي مشكلي كه در حال حاضر وجود دارد اين است كه نگرانم بعد از ماه رمضان نماز صبحم قضا شود لطفا راهنمايي كنيد كه چه كاري انجام دهم تا نماز صبحم بعد از ماه رمضان به فراموشي سپرده نشود؟
اين خانم محترم بايد علت قضاشدن نماز را پيدا كنند. نماز صبح يك عده قضا مي‌شود چون تا ديروقت بيدار هستند؛ چه با دلايل خيلي مهم و چه با دلايل خيلي سطحي، و مي‌گويند اصلا خوابمان نمي‌برد. شما بايد برنامه خواب خود را با يك تنظيم جدي در تغذيه و در برنامه روزانه منظم كنيد. انسان در زمان خواب نبايد از چيزهايي كه ايجاد نشاط و شادي و انرژي مضاعف مي‌كند، استفاده كند.سعي كنيد شامتان را ديروقت نخوريد؛ يعني طوري باشد كه شب، قرارگاه آرامش و خواب شما باشد. اگر خواب شما به هم بريزد و به موقع نباشد طبيعي است كه روزتان هم به هم مي‌ريزد. خدا دوست دارد كه ما طلوع فجر صادق و سپيده صبح كه زمان اذان صبح است را بيدار باشيم .
يكي از روش‌هايي كه براي بيدار‌شدن براي نماز صبح وجود دارد خواندن آيه آخر سوره مباركه كهف است. اين آيه شريفه را بنويسيد، حفظ كنيد يا از روي قرآن شريف بخوانيد. اين آيه آثار عجيبي دارد به‌خصوص زماني كه ما با توجه و تدبر آن را بخوانيم. در روايت داريم كه كسي كه اين آيه را در رختخواب خود بخواند مسيري نوراني از جايگاه خواب او تا آسمان‌ها حركت مي‌كند؛ يعني مانند ستاره‌ها براي ملائك خواهد درخشيد. اين ميدان نوراني مانع از اين مي‌شود كه دچار خواب‌زدگي شويد. نهايتا اگر بيدار شديد و ديديد كه خورشيد همه دنيا را طلايي كرده و شما برگ طلايي زندگي خود را باخته‌ايد، بلافاصله نخستين كاري كه مي‌كنيد به‌خاطر اينكه تو دهاني به شيطان بزنيد، وضو بگيريد و قضاي نماز صبح را بخوانيد و آن را به زمان ديگر موكول نكنيد. باز هم مي‌توانيد بگوييد كه خدايا روز خود را با بندگي تو آغاز مي‌كنم و اين موضوع را حتما رعايت كنيد و اگر اين اتفاق بيفتد خواندن نماز صبح ملكه ذهن شما مي‌شود.
خواندن نماز صبح تأثير زيادي در افزايش روزي دارد. پس حتما با توجه به اين موضوع كاري كنيد كه هر روز خودتان را براي دريافت روزي روزانه خود با خواندن نماز صبح آماده كنيد.