از طرفي مس‍ئله ايمني هم مهم است. به هر حال قديمي‌ها درست گفته‌اند كه حادثه هيچ‌وقت خبر نمي‌كند. زلزله هم يك حادثه است كه شايد هر لحظه پيش بيايد؛ شايد چند سال ديگر، شايد چند‌ماه ديگر، شايد چند روز ديگر و شايد چند دقيقه بعد از خواندن اين گزارش. اگر قصد نوسازي ساختمان فرسوده‌تان را داريد يا اگر مي‌خواهيد جاي يك خانه كلنگي يكي‌دو طبقه، برج چندطبقه بسازيد بايد از همين حالا بدانيد كه مراحل مختلفي پيش‌روي شماست كه اگر هر كدام را ندانيد، با مشكلات زيادي مواجه مي‌شويد. اين مراحل را با هم مرور مي‌كنيم.
- مرحله اول
گرفتن مجوز
اينطور نيست كه همين امشب تصميم بگيريد و فردا كلنگ ساخت ساختمان جديد را بر زمين بزنيد. براي ساخت‌وساز نياز به داشتن مجوزي داريد كه توسط شهرداري صادر مي‌شود. نخستين گام از روند صدور مجوز پروانه ساختماني را هم مي‌توان مرحله درخواست صدور پروانه ساختماني دانست كه از جانب مالك يا وكيل او به اداره شهرسازي شهرداري‌ها تحويل داده مي‌شود. براي گرفتن مجوز ساخت و ساز، شما بايد مراحل متفاوتي را طي كنيد، پس از همين حالا خودتان را آماده كنيد. تهراني‌ها براي گرفتن مجوز بايد به دفاتر خدمات الكترونيك شهر بروند و در آنجا تشكيل پرونده دهند. از مراحل مختلف گرفتن مجوز هم حتما از قبل مطلع شويد. ممكن است در اين مرحله كمي گرفتار كاغذبازي‌هاي اداري شويد، ولي اگر از همان ابتدا مداركتان را به‌طور كامل آماده كنيد و كارهاي مربوط به‌خودتان را به‌موقع انجام دهيد، حدود ۲ هفته بيشتر براي گرفتن مجوز ساخت‌وساز معطل نخواهيد شد. نقشه ساختمان جديد هم در همين مرحله آماده مي‌شود.
- مرحله دوم
تخريب
بيشتر برج‌ها و ساختمانهاي جديد كلانشهرها در محل همان خانه‌هاي قديمي ساخته مي‌شوند، پس مرحله دوم بعد از گرفتن مجوز ساخت و ساز، انجام عمليات تخريب خانه‌هاي قديمي است. از اين مرحله به بعد شما وارد عمليات تخصصي ساختمان‌سازي شده‌ايد و به تنهايي كاري از پيش نمي‌بريد. بايد از يك مهندس ناظر كمك بگيريد تا بر فعاليت ساختماني شما نظارت داشته باشد. يادتان باشد كه براساس آمارهاي سازمان آتش‌نشاني، بسياري از حادثه‌هاي آوار ساختماني در مرحله تخريب ساختمان اتفاق مي‌افتد كه معمولا خسارت جاني در بردارد. رعايت اصول ايمني و استفاده از سازه‌هاي نگهبان هنگام تخريب ساختمان باعث مي‌شود كه حادثه تلخي پيش نيايد و اين مرحله به خير و خوشي پايان يابد. توجه كنيد كه شما قبل از شروع اين مرحله، يك تعهد ۲۴ ماده‌اي به شهرداري‌ها مي‌دهيد كه يكي از بندهاي آن رعايت اصول ايمني در تمام مراحل ساخت‌وساز است؛ پس اگر حادثه‌اي رخ دهد شما مقصر اصلي آن هستيد.
- مرحله سوم
گودبرداري
حالا شما وارد يكي از مراحل پرمخاطره شده‌ايد. گودبرداري غيراصولي محل ساخت‌وساز مي‌تواند فاجعه‌اي جبران‌نشدني به‌وجود بياورد. كارشناسان شهرسازي توصيه‌هاي مهمي در اين مرحله دارند كه به بعضي از آنها در اينجا اشاره مي‌كنيم؛ ۱-قبل از عمليات گودبرداري، زمين مورد نظر را از لحاظ استحكام دقيقا مورد بررسي قرار دهيد. ۲- موقعيت تاسيسات زيرزميني از قبيل لوله‌كشي آب، گاز، كانال‌هاي برق و... را درنظر بگيريد تا در موقع عمليات گودبرداري، حادثه‌آفرين نشوند. ۳- اگر عمليات گودبرداري و حفاري، خطري براي پايداري ديوارهاي ساختمانهاي مجاور دارد از طريق نصب مهارهاي مناسب، ايمني و پايداري ساختمان‌ها را تأمين كنيد. ۴- ديوارهاي محل گودبرداري كه عمق آن بيشتر از يك متر است هم بايد توسط مهارهاي مناسب حفاظت شود تا ريزش نكند. ۵- چون بيشتر در شهرها، ساختمانهاي قديمي تخريب مي‌شوند و جايشان را ساختمانهاي جديد مي‌گيرند مهندس ناظر بايد مقاومت ايستايي ساختمانهاي مجاور را بررسي كند.
- مرحله چهارم
فونداسيون و اسكلت‌بندي
حالا شما بايد نخستين پايه‌هاي ساختمان جديدتان را احداث كنيد. هم‌اكنون ۲ روش براي ساختن اسكلت ساختمان استفاده مي‌شود؛ يكي استفاده از سازه‌هاي فلزي است و ديگري استفاده از سازه‌هاي بتني. استفاده از سازهاي فلزي، سرعت بيشتري به عمليات ساخت‌وساز مي‌دهد ولي هزينه بيشتري روي دست‌تان مي‌گذارد. براساس آمارهاي موجود در شهرداري‌ها، استفاده از سازه‌هاي فلزي براي ساخت‌وساز در شهرها رواج بيشتري دارد و شهرنشينان ترجيح مي‌دهند كه ساختمانشان سريع‌تر ساخته شود. يادتان باشد كه شما در اين مرحله بايد سراغ روش‌هاي كاملا اصولي برويد، چون بعد از برپا شدن اسكلت ساختمان، كارشناسان شهرداري از شما تأييديه تست جوش براي اسكلت‌هاي فلزي و تأييديه تست مقاومت بتن براي اسكلت‌هاي بتوني مي‌خواهد. اگر در مرحله اسكلت‌بندي، اصول مهندسي را ناديده بگيريد براي گرفتن اين تأييديه‌ها دچار دردسر خواهيد شد و مسلما كارتان هم با تأخير مواجه مي‌شود.
- مرحله پنجم
ديوارچيني و سفت‌كاري
در اين مرحله، ساختمان جديدتان سر و شكل پيدا مي‌كند. آمارها نشان مي‌دهد كه در ساختمانهاي جديد براي مرحله سفت‌كاري و ديوارچيني، به جاي آجر از يونوليت‌ها و ديوارهاي پيش‌ساخته استفاده مي‌شود كه باكيفيت‌تر هستند و باعث سبك‌ترشدن بيشتر ساختمان مي‌شوند، البته مسلما هزينه آن نسبت به استفاده از مصالح قديمي بيشتر است. نكته مهمي كه كارشناسان شهرداري در اين مرحله بر آن تأكيد دارند بحث استفاده از مصالح با كيفيت و با‌استاندارد است. استفاده از مصالح غيراستاندارد و به ظاهر ارزان در حقيقت باعث به خطر انداختن جان ده‌ها انسان مي‌شود كه قرار است در اين ساختمان جديد زندگي كنند. بررسي زلزله‌هاي شهرهاي مختلف كشور نشان مي‌دهد كه بيشترين آمار قربانيان، مربوط به تخريب ديوارهايي است كه به‌طور غيراصولي ساخته شده‌اند. در اين مرحله بايد كمي دست‌و‌دلباز باشيد و بيشتر پول خرج كنيد، چون در غيراين صورت ممكن است خساست شما در آينده به قيمت از دست رفتن جان چند انسان تمام شود.
- مرحله ششم
نازك كاري
آنها كه در قديم ساخت‌وساز مي‌كردند چندان اهميتي به اين مرحله از ساخت‌وساز نمي‌دادند و بعد از گذراندن مرحله ديوارچيني و سفت‌كاري، عمليات ساخت‌وساز را تمام‌شده مي‌دانستند اما با قوانين جديد شهرسازي كه به‌شدت مورد توجه و نظارت شهرداري قرار دارد اين مرحله به يكي از مراحل مهم ساخت‌وساز تبديل شده است. مرحله نازك‌كاري در حقيقت همان مرحله پرداختن به ظاهر ساختمان است. نكته بسيار مهم در اين مرحله رعايت قوانين مبحث ۱۹ انرژي است. شما در اين مرحله بايد ساختمانتان را طوري عايق‌بندي كنيد كه باعث بهينه‌‌سازي مصرف سوخت و انرژي شود. كارشناسان شهرسازي، استفاده از پنجره‌هاي دو جداره و مخصوص را در اين مرحله به ساختمان‌سازان توصيه مي‌كنند. يادتان باشد رعايت قوانين مربوط به مبحث ۱۹ انرژي در نهايت به نفع شما خواهد بود، چون باعث مي‌شود كه هم هزينه كمتري را براي مصرف سوخت پرداخت كنيد و هم گرما و سرماي خانه‌تان را به راحتي از دست ندهيد.
- مرحله هفتم
گرفتن پايان كار
صدور گواهي پايان كار، آخرين مرحله از كار شماست و در حقيقت آخرين مرحله از كنترل و نظارت بر ساخت ساختمان توسط شهرداري هم به‌حساب مي‌آيد. اگر عمليات ساخت‌وساز را بدون تخلف و براساس همان نقشه مورد تأييد شهرداري انجام داده باشيد اين گواهي بدون دردسر برايتان صادر مي‌شود اما اگر تخلفي از شما سر زده باشد بايد زير بار جريمه سنگين آن هم برويد و اين جريمه را پرداخت كنيد. گاهي هم ماجرا با پرداخت جريمه تمام نمي‌شود و بايد مورد تخلف ساختماني را به‌طور كامل برطرف كنيد. در ضمن يادتان باشد كه شما براي گرفتن گواهي پايان كار حتما بايد همه عوارض مربوط به ساخت‌وساز را پرداخت كرده باشيد. شهرداري معمولا مدت اعتبار مشخصي براي گواهي پايان كار تعيين مي‌كند كه پس از انقضاي آن مدت، مالك بايد مجددا گواهي را تمديد كند. اين كار هم به اين دليل انجام مي‌شود كه بعضي از متخلفان معمولا پس از گرفتن اين گواهي، اقدام به تخلف مي‌كنند.
- معماري خانه‌هاي قديمي
يك چهارديواري ساده كه تقسيم‌شده به قطعه‌هاي كوچك‌تري كه براي هر يك نامي انتخاب كرده‌ايم مثلا اتاق خواب، آشپزخانه، پذيرايي و... فكر مي‌كنيد اگر تصوير يك منزل مسكوني را مثل پازلي در هم بريزند فرقي مي‌كند كه كدام قسمت را جاي كدام نام بگذاريد. خانه شما در هر اقليمي، در هر شهري يا در هر محله‌اي كه باشد عموما از يك الگو پيروي مي‌كند و غالبا فرقي نمي‌كند شما چه نيازهايي داريد يا در چه فضاهايي به آرامش مي‌رسيد. اين اتفاقي است كه براي ما در چهارديواري‌هايي به نام خانه در شهرهاي بزرگ مي‌افتد. كليد حل اين مشكل واژه معماري داخلي است؛ حرفه و شايد هنري كه مثل يك نيروي جادويي، خانه را به شكلي درمي‌آورد كه درست منطبق با نيازهاي ساكنانش باشد و به آنها آرامش ببخشد. معماري داخلي با وجود اهميت بسزايي كه در زندگي و ايجاد امنيت و آرامش براي افراد دارد، متأسفانه مدت‌هاست كه در شهرهاي بزرگ مورد بي‌توجهي قرار گرفته است. كيفيت فضاها، نورگيري و ارتباطات فضاها با هم مقولاتي هستند كه در معماري داخلي بايد مورد نظر قرار گيرند. تا دلتان بخواهد مي‌توانيد خانه‌هاي قديمي پيدا كنيد كه عنصري به نام معماري داخلي در ساخت آنها مشهود است. با ديدن اين خانه‌هاي قديمي كه نسل‌شان در حال انقراض است مي‌توان دريافت كه فرهنگ و هويت ايراني براي خودش تعريف و مشخصه‌هايي دارد كه در معماري بناها به آنها توجه مي‌شده است.
- تجربه‌هاي ساخت‌وساز
اين توصيه‌ها را قبل از ساخت‌وساز بخوانيد
اگر با خواندن اخبار مختلف، از تخفيف براي عوارض ساخت‌وساز در بافت فرسوده خبردار شده‌ايد و قصد ساختمان‌سازي به سرتان زده، بهتر است بدانيد كه ساختمان‌سازي نياز به تجربه دارد. ساخت‌وساز از آن دست كارهاست كه با داشتن بعضي از تجربه‌ها، بهتر به موفقيت مي‌انجامد. اگر پول داريد و تجربه نداريد، بهتر است سراغ با تجربه‌ها برويد.
پول مهم است يا خواستن؟
همين اول ماجرا بد نيست بدانيد كه در ساختمان‌سازي، خواستن به معني توانستن نيست بلكه پول داشتن هم‌شرط است. قبل از اينكه تصميم جدي براي ساختن يك آپارتمان جديد بگيريد يك نگاه جدي به جيبتان بيندازيد. ساختمان‌سازي از آن كارهاي پرهزينه است كه بدون حساب و كتاب نبايد سراغ آن رفت.
محافظي براي مردم
معمولا ساخت‌وساز كلي دردسر دارد و گوشه‌اي از اين دردسر‌ها، عابران پياده را گرفتار مي‌كند كه هيچ سودي از آپارتمان‌سازيتان نمي‌برند. آنها چه گناهي كرده‌اند كه شما مي‌خواهيد آپارتمان چندطبقه بسازيد؟ كمي‌هم به فكر جان آنها باشيد و حداقل محافظي دور تا دور محل ساخت ساختمانتان بكشيد.
كمتر مزاحمت درست كنيد
به فكر همسايگان محترمتان باشيد و در عمليات ساختمان‌سازي، كمتر سر و صدا راه بيندازيد. مثلا اگر نمي‌توانيد عمليات تخليه تيرآهن را در روز انجام دهيد حداقل تمام اين كار را يك‌شبه و در سريع‌ترين زمان ممكن به پايان برسانيد تا كمتر روي اعصاب اهالي محل راه برويد. سعي كنيد رضايت همسايه‌ها را جلب كنيد. نصب يك بنر با مضمون عذرخواهي از اهالي محل به‌دليل انجام عمليات ساخت‌وساز و ايجاد مزاحمت، بسيار تأثيرگذار است.
اصول ايمني را رعايت كنيد
بعضي‌ها خيال مي‌كنند كه رعايت اصول ايمني و استفاده از مصالح ساختماني استاندارد و مقاوم فقط خرج اضافه روي دستشان مي‌گذارد. اگر جزو اين افراد هستيد سخت در اشتباهيد، چون بد نيست بدانيد كه مناطق مختلفي از كشورمان روي گسل‌هاي زلزله قرار‌دارند و اگر زبانمان لال، اين حادثه طبيعي اتفاق بيفتد آن وقت همين ايمني به دادتان مي‌رسد.
نخاله‌ها را در محله نريزيد
لطفا آرامش اهالي را با ريختن نخاله‌هاي ساختمان‌سازي در محله مختل نكنيد. حتماً مي‌پرسيد كه اين موضوع چه ربطي به آرامش دارد؟ يكي از مهم‌ترين دردسرهاي اين نخاله‌ها اين است كه باعث آبگرفتگي جوي‌ها و نهرها مي‌شوند و كلي دردسر به راه مي‌اندازند، مخصوصا در فصل سرما كه بارش برف و باران باعث آبگرفتگي مي‌شود.
مداركي براي گرفتن مجوز
براي گرفتن مجوز تخريب و نوسازي بايد اصل و كپي سند ملك، كارت شناسايي مالك و برگه‌تسويه حساب عوارض شهرداري را با خودتان داشته باشيد. با فراموشي اين مدارك به مشكل برخواهيد خورد. تهراني‌ها نشاني نزديك‌ترين دفاتر خدمات الكترونيك شهر به‌خودشان را مي‌توانند از سايت Tehran.ir پيدا كنند.