مرتضي سرهنگي، مديريت دفتر ادبيات و هنر مقاومت و مركز مطالعات و تحقيقات فرهنگ و ادب پايداري را بر عهده دارد اما نوع نگاهش به مديريت مانند ديگر مديران نيست. او از نويسندگاني است كه بيشتر عمرش را روي تحقيق و پژوهش درباره جنگ 8ساله ايران و عراق گذاشته و به تازگي كتاب «نظام‌نامه حرب» را به انتشارات سوره مهر سپرده است.
- نظام‌نامه حرب همانطور كه از نامش پيداست درباره جنگ است؟
بله. در جنگ جهاني اول كه بين سال‌هاي 1914تا 1918اتفاق افتاد و در زمان اشغال جنوب ايران توسط انگليسي‌ها، مبارزان مردمي شروع به جنگ با اشغالگران كردند. در ميان مبارزان، روحاني برجسته‌اي به نام سيدعبدالله بلادي بوشهري حضور داشت كه مورد علاقه انگليسي‌ها نبود و مبارزان براي در امان ماندن جانش، او را مخفيانه به شيراز منتقل كردند.
آنها پس از مدتي نامه‌اي به آيت‌الله بلادي بوشهري مي‌نويسند كه آشنايي با آداب و روش مبارزه ندارند و از ايشان مي‌خواهند برايشان آيين‌نامه و شيوه‌نامه جنگيدن را بنويسد. مرحوم آيت‌الله بلادي 100سال پيش بر مبناي قرآن كريم و نهج‌البلاغه ۱۱۰ فرمان نظامي و جنگي براي مبارزان نوشت كه مبناي همه آنها آيين و شيوه مبارزه است.
- چطور شد به فكر آماده‌سازي و چاپ اين نظام‌نامه افتاديد؟
بنده از گذشته به آيت‌الله بلادي علاقه‌مند بودم و وقتي سال ۷۳ به مناسبت هشتادمين سالگرد شهادت رئيسعلي دلواري كتاب «لوايح و سوانح» در بوشهر به كوشش سيدقاسم ياحسيني منتشر شد، ديدم 110بند نظام‌نامه حرب حدود 8صفحه از كتاب را اشغال كرده است.
همان زمان نوه ايشان متن نظام‌نامه را به ستاد بزرگداشت داده بود و آنها در قالب همان كتاب متن را چاپ كردند. با توجه به حجم و تنوع موضوعي كتاب، اين متن تقريبا در كتاب گم شده بود. آن زمان برحسب علاقه‌اي كه به آيت‌الله بلادي و اين نظام‌نامه داشتم، روي بندهاي 22و 23مقاله‌اي نوشتم و تصميم به جدا كردن نظام‌نامه از كتاب لوايح و سوانح گرفتم. ابتداي كتاب هم مقدمه‌اي درباره زندگي آيت‌الله بلادي آورده‌ام.
- چه نكات جذاب و منحصر به فردي در نظام‌نامه وجود دارد؟
نكته جالب نظام‌نامه بندهاي مندرج در آن است. حدود 100سال پيش آيت‌الله بلادي در نظام‌نامه آورده كه هر روز در جنگ بايد گزارشي توسط فرمانده ارائه شود. در بخشي ديگر عكاسي از جنگ را مدنظر قرار داده كه به‌نظرم اين درايت در 100سال پيش بسيار خارق‌العاده است. متن نظام‌نامه با توجه به موضوع‌هايي مانند نوع رفتار فرمانده با سربازان تا شكل تصويربرداري از صحنه نبرد و گزارش‌نويسي از آن نشاني است از ژرف‌نگري اين روحاني كه گويي نظام‌نامه حرب را براي تمام دوران‌ها نوشته است.
نكته قابل توجه ديگر اين است كه 110فرمان آيت‌الله بلادي جنبه دفاعي دارد و در آن درباره چگونگي تهاجم و تجاوز صحبت نشده است. وي در اين 110فرمان نهايت تلاش را براي حفظ مرز جغرافيايي ايران در آن زمان كرده و به‌نظرم اين نظام‌نامه يكي از دارايي‌هاي بزرگ نظامي ما از 100سال پيش است و به لحاظ فرهنگي، تاريخي و اجتماعي بسيار مهم است. اين 110فرمان روحيه دفاعي ما را در يك قرن گذشته نشان مي‌دهد و نظام‌نامه حرب يك ميراث فرهنگي بزرگ به شمار مي‌آيد.
- در نظام‌نامه اسناد و عكس هم وجود دارد؟
وقتي با اطلاع آقاي ياحسيني متن را از كتاب لوايح و سوانح استخراج و با ساختاري تازه در قالب يك كتاب تازه قرار دادم، در بخشي از آن عكس‌ها و اسنادي را كه ياحسيني در اختيارم قرار داده بود استفاده كردم. در بخش عكس، از عكس‌هاي نظامي استفاده نشده بلكه عكس‌هايي از آيت‌الله بلادي از 27تا 77سالگي وي آورده شده است. صفحه اول و آخر نظام‌نامه را هم با دستخط ايشان در كتاب آورده‌ايم.