یادداشت‌های جادویی

گابريل گارسيا ماركز، در اين عرصه نويسنده‌اي مثال‌زدني است. او علاوه بر رمان‌هاي معروفش، تقريبا درباره همه‌چيز نوشته است؛ از سينما تا سياست، از ماجراهاي واقعي زندگي‌اش تا تجربه‌هايي كه در عرصه روزنامه‌نگاري داشته و... «يادداشت‌هاي پنج‌ساله» او يكي از اين‌هاست كه اين روزها كنار تخت گذاشته‌ام و هر شبي كه حالش باشد، پيش از خواب، يكي‌دو تا از نوشته‌هاي كوتاه اين نويسنده بزرگ را مي‌خوانم.

به‌نظرم نسخه خوبي براي پيش از خواب است، چون هم نوشته‌هايش كوتاهند، هم خيلي متنوعند، هم مثل هميشه شيرين و دست‌كم حاوي يك نكته قابل اعتنا. اين يادداشت‌ها را ماركز در فاصله سال‌هاي 1980تا 1984نوشته و براي همين هم اسم كتاب يادداشت‌هاي پنج‌ساله است.

55يادداشت در 350صفحه كه «بهمن فرزانه» ترجمه كرده و نشر ثالث چاپ هفتمش را با ظاهري زيبا و محكم و به قيمت فقط 11هزار تومان منتشر كرده است. احتمالا همه آنها كه ماركز را دوست دارند، از خواندن نظرات او درباره همينگوي، بوريس پاسترناك، ترسش از هواپيما، فيلمنامه‌نويسي، لوييس بونوئل، جايزه نوبل (كه همين امروز برنده امسالش را معرفي مي‌كنند)، گروه موسيقي بيتل‌ها، جان لنون و... حتي «بيماري سياسي محمدرضا پهلوي» لذت مي‌برند.

يرواند آبراهاميان يكي از پژوهشگران مطرح تاريخ ايران است. تقريباً همه كتاب‌هاي او خواندني و جذابند. «تاريخ ايران مدرن» او را خيلي وقت بود كه مي‌خواستم بخوانم. پيش از اين، «ايران بين 2انقلاب» را (كه فكر مي‌كنم مطرح‌ترين كار آبراهاميان است) خوانده بودم و فهميده بودم آبراهاميان را در تاريخ‌نويسي ايران بايد جدي گرفت. تا اينكه خلاصه به چاپ يازدهم تاريخ ايران مدرن رسيدم. اين كتاب را نشر ني با ترجمه محمدابراهيم فتاحي منتشر كرده است.

كتاب حدوداً 350صفحه است. از اوضاع و احوال شاهان مستبد دوران قاجار شروع مي‌شود و به انقلاب اسلامي سال 57ختم مي‌شود. در اين فاصله، طبيعتا آبراهاميان درباره مشروطه هم نوشته، همينطور انقلاب سفيد و ديدگاه‌هاي ناسيوناليستي حاكم بر ايران در سال‌هاي پيش از كودتاي دردناك 28مرداد.

به‌نظرم يكي از ويژگي‌هاي اين كتاب، آمار و ارقام مفيدش است. نويسنده كه استاد دانشگاهي در نيويورك است، هر جا كه لازم ديده، اطلاعات را به‌صورت جدول و آمار و ارقام آورده است. مثل درآمدهاي نفتي ايران در فاصله سال‌هاي 33تا‌55.خلاصه اينكه براي آنها كه به تاريخ ايران علاقه‌مندند و دل‌شان مي‌خواهد كشورشان را بهتر بشناسند، تاريخ ايران مدرن انتخاب خوبي است. خشكي بعضي كارهاي تاريخي را هم ندارد. قيمتش هم زياد نيست؛ 14هزار تومان.

• داستان‌نويس و مدرس داستان‌نويسي