او سال‌ها به عنوان معلم تاریخ در مدارس گیلان تدریس میکرد و در کنار آن به دلیل علاقه‌مندی به پژوهش در تاریخ معاصر گیلان و نهضت جنگل به پژوهش‌های میدانی وکتابخانه‌ای فراوانی در این زمینه دست یازید.
همین علاقه سبب شد تا او برای دریافت دکتری رشته تاریخ به دانشگاه مسکو برود و از آنجا فارغ التحصیل شود.
مشروطه و گیلان؛ تاریخ رویدادهای گیلان در دوران مظفرالدین‌شاه و محمدعلی‌شاه قاجار، گیلان و خیزش جنگل؛ تاریخ گیلان در دوران احمدشاه قاجار، دانشنامه فرهنگ و تمدن گیلان و تاریخ گیلان از آغاز تا برپایی جنبش مشروطه، از جمله آثار تألیفی افشین پرتو است.
افشین پرتو کتاب‌هایی از جمله جنگ جهانی اول و فارس؛ خاطرات سرگرد گوستاو نیلستروم سوئدی را ترجمه و تعدادی دیگر از کتاب‌های تاریخی مانند تاریخ گیلان؛ رویدادهای سده‌های دهم و یازدهم هجری را تصحیح و تحشیه کرده است.
او روز ۲۶ شهریور ماه ۱۳۹۴ بر اثر مشکلات تنفسی در بیمارستانی در لاهیجان بستری شد و سپس درگذشت.