در این سال از وجود پر برکت بسیاری از عزیزانی که سال‌های زیادی از عمر خود را برای تحقیق، پژوهش و پرورش در راه اعتلا و سربلندی کشورمان صرف کردند، محروم شدیم.
جسم آنها از میان ما رفت، اما آثار برجسته علمی، فرهنگی و ادبی آنها و بخصوص نسلی که پرورانده‌اند، همراه با خاطرات زیبا، در ذهن‌ها و در برگ برگ تاریخ ایران جاودانه و ماندگار شده است.
پرونده‌ها:
زندگینامه اهل فرهنگ، ادب و علم ایران
زندگینامه چهره‌های فرهنگی، ادبی و علمی جهان
زندگینامه شخصیت‌های دینی و حوزوی
در ادامه مطلب، برخی از این چهره‌های به یادماندنی که در سال 89 دارفانی را وداع گفته‌اند، بازمعرفی شده‌اند:
ایرج افشار در سال 1304 در تهران متولد شد. وی فرزند دکتر محمود افشار است. استاد افشار در سال 1312 آموزش دبستانی را در دبستان زرتشتیان آغاز کرد. تحصیلات خود را در رشته حقوق به پایان رساند و دوره دکتری را نیز دیده است.
افشار از ذخایر ادبی و علمی کشور شمرده می‌شود و در فن کتاب‌شناسی و کتابداری بی‌مانند بود.
وی زبان انگلیسی و فرانسه را خوب می‌دنست. 10 سال کتابدار دانشکده حقوق بود و سپس رئیس کتابخانه دانشسرای عالی شد. یک سال نیز ریاست کتابخانه ملی را بر عهده داشت و 4 سال هم رئیس اداره کل انتشارات دانشگاه بود.
استاد ایرج افشار، نسخه‌شناس، پژوهشگر و ایران‌شناس برجسته 18 اسفند سال 1389 در سن 85 سالگی درگذشت.
علی محمد حق‌شناس در سال 1319 در خانواده‌ای مذهبی از بیت آیت الله حق‌شناس در جهرم به دنیا آمد. وی تا پایان نهم قدیم در جهرم گذراند و دیپلم ادبی را از دبیرستان نمازی شیراز اخذ کرد.
حق‌شناس از دانشسرای عالی تهران در رشتۀ زبان و ادبیات فارسی لیسانس گرفت بعد از آن عازم انگلستان شد و از دانشگاه لندن در رشته زبان شناسی و آواشناسی همگانی دکترا گرفت.
حق‌شناس متخصّص زبان شناسی و آواشناسی است و به ادبیات و مسائل نظری ادبی تعلّق خاطر بسیار داشت.
وی در هر دو زمینه یاد شده می‌خواند و می‌نوشنت آواشناسی، بازگشت دیالکتیک، بودا، تاریخ مختصر زبان شناسی، تولستوی، رمان به روایت رمان نویسان، زبان(دو اثر ترجمه‌ای از آثار بلومفیلد و ساپیر) فرهنگ معاصر هزاره انگلیسی ـ فارسی، مقالات ادبی ـ زبان شناختی و وطن فروش از آثار تاًلیفی و ترجمه‌ای وی محسوب می‌شود.
کتاب"فرهنگ معاصر هزاره انگلیسی ـ فارسی "وی که با همکاری دکتر حسین سامعی و نرگس انتخابی در سال 1380 تاًلیف شد در بیستمین دوره انتخاب کتاب سال جمهوری اسلامی ایران به عنوان اثر برگزیده انتخاب شد.
استاد حق شناس از نوجوانی شعر می‌سروده و در اشعارش تخلص حق شناس برگزیده بود. استاد علی محمد حق شناس 10 اردیبهشت سال 1389 به علت بیماری در بیمارستان درگذشت.
شمس‌آل احمد، ادیب و نویسنده ،مصحح و پژوهشگر ادبی سال 1308، درمحله پاچنار و در یک خانواده مذهبی در تهران متولد شد و آموزه‌های ابتدایی را نزد پدرش سید احمد طالقانی فرا گرفت.
وی همانند برادرش جلال، قلمی روان و خواندنی داشت و ذهنی نقاد و صریح و قلم‌اندازی‌هایش و حتی نوع گفت وگو و محاوره او جذاب ، خواندنی و دلنشین بود.
شمس آل احمد، 14 آذر سال 1389 در اثر ایست قلبی در سن 82 سالگی درگذشت.
علی نقی منزوی کتاب شناس و نسخه شناس ایرانی سال 1301 در سامره به دنیا آمد. او پسر بزرگ شیخ آقا بزرگ تهرانی دانشمند و عالم شیعه و پدیدآورنده کتاب سترگ الذریعه است.
تحصیلات حوزوی خود را در سامره و نجف نزد اساتیدی چون میرزا حسن بجنوردی، میراز باقر زنجانی، شیخ موسی خوانساری و محمد تهرانی به پایان برد، در نجف به عنوان دستیار اول در تدوین دو کتاب مهم الذریعه و طبقات الاعلام شیعه در کنار پدر همت گماشت، او در زمیان جنگ جهانی دوم به تهران آمد و سال ۱۳۲۶ شمسی لیسانس معقول، در سال ۱۳۲۹ لیسانس دانشسرای عالی، در سال ۱۳۳۰ لیسانس قضایی دانشکده حقوق دانشگاه تهران را اخذ کرد.
او در سال ۱۳۳۷ در رشته معقول از دانشگاه تهران دکترا گرفت و در سال ۱۳۵۱ ش. دکترای فلسفه دانشگاه سن ژزف بیروت را نیز اخذ کرد. استاد علینقی منزوی 27 مهر 1389 در منزلش در سعادت‌آباد تهران درگذشت.
محمد عبداللهی اول شهریور 1323 در ایلام به دنیا آمد.
وی درسال 1349 لیسانس خود را در رشته علوم اجتماعی از دانشگاه تهران اخذ کرد و سه سال بعد موفق به دریافت کارشناسی ارشد جامعه شناسی از همین دانشگاه شد. دکتر عبداللهی همچنین در سال 1357 از دانشگاه میشیگان آمریکا دکترای جامعه شناسی گرفت.
وی در طول حیات خود 35 تحقیق علمی انجام داد و 8 کتاب چاپ شده به علاوه 12 کتاب در دست چاپ از جمله فعالیت‌های تالیفی این استاد جامعه شناسی است.
از دکتر محمد عبداللهی 52 مقاله علمی در ژورنال‌های ایرانی و خارجی به چاپ رسیده است. وی همچنین در طول حیات علمی خود موفق به دریافت سه جایزه شد که عبارتند از ؛ استاد نمونه دانشگاه علامه طباطبایی، پژوهشگر نمونه سال در سطح کشور در سال 1375 و پژوهشگر برتر دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی در سال 1387.
دکتر محمد عبداللهی شامگاه جمعه 3 دی ماه 1389 درگذشت.
حسین آقابزرگ در سال 1327 در تهران متولد شد. وی تحصیلات خود را تا اخذ مدرک دکترا از دانشگاه تهران در تهران ادامه داد سپس برای ادامه تحصیل به آمریکا رفت.
در آنجا موفق به اخذ دکترای شیمی از دانشگاه فلوریدا در گینزویل شد و فوق دکترا در رشته شیمی معدنی را از دانشگاه فلوریدا کسب کرد.
وی استادیار دانشگاه مرسر جورجیای آمریکا بود و پس از عزیمت به ایران به عنوان عضو هیئت علمی و استاد دانشگاه تربیت معلم مشغول به کار شد.
وی طی آخرین آمار رسمی موسسه جهانی اطلاعات علمی، در سال 2010، با دارا بودن 250 مقاله علمی - پژوهشی در نشریه‌های معتبر داخلی و خارجی، در جمع یک درصد نخست پژوهشگران جهان در رشته‌های مختلف علمی قرار داشت و در زمره برترین دانشمندان بین المللی شناخته شد.
حاصل این مطالعات و تحقیقات، تالیف بیش از 28 عنوان کتاب در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد و دکترا و ارائه 14 مقاله در کنگره‌های داخلی و خارجی است.
حسین آقا بزرگ در سال 1389 در سن 62 سالگی به علت بیماری سرطان از دنیا رفت.
سعید ارباب شیرانی مولف و مترجم کتاب معروف و 8 جلدی "تاریخ نقد جدید" رنه ولک در سال 1316 در اصفهان به دنیا آمد.
وی پس از دریافت مدرک کارشناسی زبان و ادبیات انگلیسی از دانشگاه تهران، در سال 1340 برای ادامه تحصیل به آمریکا رفت و موفق به اخذ درجه فوق لیسانس و دکترای ادبیات تطبیقی از دانشگاه پرینستن شد.
دکتر ارباب شیرانی 22 اسفند سال 1389 بعد از تحمل درد شدید ناشی از شیمی درمانی و بیماری، دار فانی را وداع گفت.
کاظم برگ‌نیسی، ادب‌پژوه، مصصح و محقق ادبیات فارسی و زبان‌شناس،سال 1335 در شهر خرمشهر متولد شد.
علاقه او به ادبیات عرب و نیز ادبیات کهن فارسی سبب شد تا عمده مطالعات و تحقیقاتش را در این حوزه و موضوع متمرکز کند، اگر چه دغدغه‌های فکری او در زمینه تاریخ فلسفه و کلام اسلامی و غربی او را به سمت مطالعه در این حوزه هم کشاند که محصولش «واژه‌نامه فلسفی» باهمکاری صادق سجادی بود.
کاظم برگ‌نیسی 26 تیر سال 1389، در اثر سقوط آسانسور از طبقه ششم ، مجروح و به کما رفت و در بیمارستان بستری شد و چند روز بعد دار فانی را وداع گفت.
رحیم رضازاده ملک،مورخ، پژوهشگر نجوم و ادبیات 17 مهرماه 1319 در مراغه‌‌آذربایجان به دنیا آمد.
تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در تهران گذراند. تحصیلات دانشگاهی خود را درمقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد امور مالی و حسابداری در دانشگاه تهران به پایان رساند.
رضازاده ملک در چند شاخه علمی تبحر خاص داشت و همت و تلاشش را در حوزه‌هایی چون نجوم و گاهشماری و تقویم و تاریخ و فرهنگ و ادب ایران متمرکز ساخت.
از آثار او در زمینه تقویم و گاهشماری می‌توان به زیج ملک(نشر گلاب)،در معرفت تقویم(نشر گلاب)گاهشماری(دانشگاه پیام نور) اشاره کرد.
دکتر رضازاده ملک علاوه بر نگارش کتاب‌های یادشده دستی هم در تصحیح متون داشت که توضیح و تحلیل زین‌آلاخبار و مزدکنامه از جمله آنهاست.
نوشتن ده‌ها مقاله در موضوعات مختلف فرهنگی و علمی از دیگر تلاش‌های این محقق و مورخ سخت کوش به شمار می‌رود. دکتر رحیم رضازاده ملک 22 تیر سال 1389 دار فانی را وداع گفت.
محمد بهمن‌بیگی که از او به عنوان پدر آموزش عشایر یاد می‌شود، در سال 1299 در ایل قشقایی در خانوادهٔ محمودخان کلانتر تیره بهمن‌بیگلو از طایفهٔ عملهٔ قشقایی به هنگام کوچ دیده به جهان گشود.
بهمن‌بیگی دانشسرای تربیت معلم عشایری را بنیان‌گذاری کرد. اما کارشناسان آموزش و پرورش معتقد بودند که او در کار آموزش و پرورش صاحب‌نظر نیست و تدریس در دانشسرای تربیت معلم کار افراد متخصص و تحصیل‌کرده‌های دانشسرای عالی است. به این ترتیب، بهمن‌بیگی طی 26 سال سرپرستی آموزش عشایر را به عهده داشت.
بهمن بیگی روز 11 اردیبهشت 1389 بر اثر عفونت ریوی در 90 سالگی درگذشت.
غلامرضا کبیری،شاعر نامدار گویش مازندرانی،سال 1297 در شهرستان ساری متولد شد.
او بعد از گذراندن تحصیلات اولیه به سمت ادبیات و شعر روی آورد و به طبع‌آزمایی در سرودن شعر مازندرانی پرداخت. اشراف او به فرهنگ و فولکلور مازندران سبب شد تا برخی از جاندارترین و ماندگارترین اشعار به گویش مازندرانی از سوی او سروده و بر ذهن و ضمیر مردمان این دیار بنشیند.
غلامرضا کبیری روز جمعه 20 اسفندماه 1389 و بعد از طی چند مدتی بیماری به دیار باقی شتافت.
- در مطالب زیر زندگینامه بسیاری از چهره‌های فرهنگی، علمی و ادبی درگذشته، بررسی شده است.
