اين رقم براساس پيش‌بيني سازمان جهاني بهداشت، هر سال دوبرابر مي‌شود و ايران نيز از اين قاعده مستثنا نيست. به گفته كارشناسان، براي كشوري كه هرم سني جمعيتش رو به سالمندي است، اگر از هم‌اكنون برنامه‌ريزي نشود، 20سال ديگر سالمندي با بيماري رو به گسترش آلزايمر تبديل به بحران خواهد شد. رئيس انجمن آلزايمر ايران در گفت‌وگو با همشهري به استناد برآورد‌هاي رسمي از ابتلاي حدود 600هزار ايراني به اين بيماري خبر مي‌دهد و مهم‌ترين اقداماتي كه از هم‌اكنون مي‌توان انجام داد را غربالگري افراد بالاي ۶۰ سال و آموزش به همه افراد در همه سنين در مورد اين بيماري مي‌داند.
مهم‌ترين دليل تأكيد معصومه صالحي بر آموزش، شرايط تحميلي است كه اين بيماري بر بيمار، اطرافيان و جامعه وارد مي‌كند. رضا كه مادرش مبتلا به اين بيماري است، مي‌گويد: «يك روز كه از محل كار به خانه آمده بودم، مادرم از من خواست كه او را به خانه خودش ببرم. درحالي‌كه او پس از فوت پدرم ۱۰ سال است با ما زندگي مي‌كند. در انجمن به ما ياد داده‌اند كه سعي نكنيم تا بيمار را نسبت به شرايطش متقاعد كنيم. موقع شام به همسرم گفت كه در غذايي كه پخته سم ريخته و غذا نمي‌خورد. هم بايد حواس مادرم را به موضوعات ديگر جلب كنم و از بحث بپرهيزم و هم بايد محيط خانه را آرام نگه دارم. چند دقيقه بعد از اينكه توجه مادرم را به فيلمي كه در تلويزيون پخش مي‌شد جلب كردم، ديدم مادرم بلند شد و يك پارچ آب روي تلويزيون ريخت. آب ريختن همان و خاموش‌شدن تلويزيون همان. وقتي از مادرم پرسيدم چرا اين كار را كردي گفت: آخه اون آقا آب خواست، من هم بهش آب دادم.»
براساس سرشماري سال 90 بيش از 6ميليون و 100هزار نفر از جمعيت كشور سالمند بالاي 60سال هستند كه اين 8.2درصد كل جمعيت ايران را شامل مي‌شود. بسياري از سالمندان با خانواده‌هايشان زندگي مي‌كنند. در سطح كشور 0.34درصد جمعيت سالمندان كشور در مراكز نگهداري مي‌شوند و مابقي با خانواده‌هايشان زندگي مي‌كنند. اما به‌گفته فريد براتي سده، مسئول دبيرخانه شوراي سالمندان كشور، سالمندان آينده ما برخلاف سالمندان امروزي افرادي تحصيل‌كرده خواهند بود و به‌دليل كوچك‌شدن خانواده‌ها و مشكلات اقتصادي آنان شاهد مشكلات جديدي براي جامعه سالمندي خواهيم بود.
- تشخيص بموقع
مثل هر بيماري ديگري، تشخيص زودهنگام اين بيماري نيز مي‌تواند كمك مهمي باشد. اين اتفاق در مورد آلزايمر ناتواني ناشي از اين بيماري را به‌مدت 5سال به تعويق مي‌اندازد. به گفته مديرعامل انجمن آلزايمر ايران، شيوع زياد اين بيماري در كشور هزينه سنگيني براي دولت و خانواده‌ها به همراه دارد، بنابراين مي‌توان با تشخيص زودهنگام، برنامه‌ريزي‌هاي لازم را به‌منظور مداخله بموقع براي پيشگيري از شدت گسترش بيماري انجام داد. او از اجراي طرح ملي غربالگري و شناسايي مبتلايان به بيماري زوال عقل (دمانس) در كشور خبر مي‌دهد و مي‌گويد: «مرحله اول اين طرح كه شامل امكان‌سنجي است در منطقه اكباتان تهران به‌زودي آغاز مي‌شود. برنامه اجراي اين طرح با همكاري بهزيستي و پزشكان عضو هيأت علمي دانشگاه‌ها در حال تدوين است.»
- پيشگيري و خودمراقبتي
براي مبتلا‌نشدن به آلزايمر در هر سني بايد روش زندگي تغيير كند. مصرف كمتر فست‌فود، استفاده نكردن از روغن ترانس و افزايش ميوه و سبزيجات در رژيم غذايي، انجام ورزش مستمر و مداوم در هفته، كنترل قند و فشار خون، توجه به ضربه‌هايي كه در سال‌هاي پيش به سر وارد آمده، پيگيري سكته‌هاي خفيف، ياد گرفتن زبان، موسيقي و يا مهارت جديد و غربالگري سالانه سلامت افراد سالمند، از روش‌هاي خودمراقبتي براي پيشگيري از اين بيماري است.
از آنجايي كه 60درصد دمانس‌ها غيرقابل بازگشت است، انجام غربالگري براي كنترل و كند‌كردن روند بيماري ضروري است. رئيس انجمن آلزايمر در اين باره توضيح مي‌دهد: «اگر غربالگري انجام شود و كساني كه در آستانه ابتلا به اين بيماري هستند شناسايي شوند و خدمات مناسبي به افراد مبتلا ارائه شود، بحث پيشگيري نيز توسعه پيدا خواهد كرد.»
درمان اين بيماري اما دشواري‌هاي خودش را دارد. به گفته صالحي، برخي داروهاي اين بيماري گران است ولي در دسترس بيماران قرار دارد و فقط برخي داروهاي ايراني بيماري آلزايمر تحت پوشش بيمه‌هاي تكميلي است.» او مي‌گويد: «با توجه به تعداد بيماران با كمبود دارو مواجه هستيم. اگر به‌طور دقيق مشخص شود كه چه تعداد بيمار در كشور وجود دارد، قطعا مسئولان براي كمبود دارو اقدام خواهند كرد. ما انتظار داريم دولت در بخش‌هايي مانند تأمين دارو يا توانبخشي ذهني افراد سالمند به خانواده‌ها كمك كند. اين دو بخش هزينه زيادي بر خانواده‌ها تحميل مي‌كند.»
هرچند قرار است با همكاري انجمن آلزايمر و معاونت اجتماعي نيروي انتظامي بانك اطلاعات آلزايمر ايران راه‌اندازي شود، اما از اصلي‌ترين مشكلات بيماران مبتلا به آلزايمر كمبود نيروي آموزش‌ديده براي مراقبت از اين افراد است. علاوه بر اين، به گفته يكي از اعضاي خانواده بيمار مبتلا به آلزايمر هيچ مركز درماني براي توانبخشي افراد مبتلا به آلزايمر وجود ندارد. متخصصان اين حوزه و نيرو‌هاي همه مراكزي كه با افراد سالمند در ارتباط هستند، از مراكز درماني تا نيروي انتظامي، بايد نحوه مواجهه و نگهداري از افراد مبتلا به آلزايمر را آموزش ببينند. به‌طور مثال همه افراد جامعه بايد بدانند سالمند مبتلا به آلزايمري كه ناخواسته و نادانسته وسيله‌اي را از جايي برمي‌دارد با نيت بد اين كار را نكرده است.
يكي از مددكاران انجمن به همشهري مي‌گويد: «99درصد افرادي كه در خانواده خود افرادي مبتلا به آلزايمر دارند، در مورد چگونگي برخورد با اين افراد آگاهي لازم را ندارند و نمي‌دانند كه بايد با آنها چگونه برخورد كنند و به همين دليل حتي در مواردي به درگيري‌هاي لفظي بين آنها و هتك حرمت بزرگ‌ترها منجر مي‌شود. بنابراين آموزش افراد بسيار ضروري است.»
شايد كسي نداند چند سال است كه بشر درگير بيماري زوال عقل است اما حالا 115سال از زماني كه در سال ۱۹۰۱«آلويز آلزايمر»، روانشناس و عصب‌شناس آلماني نخستين مورد اين بيماري را كشف كرد و در مورد آن نوشت، مي‌گذرد. در اين سال‌ها حتما پزشكي و دارو‌سازي بسياري از موانع پيش روي اين افراد را برداشته اما همچنان زندگي اين افراد با سختي‌هاي زيادي براي خودشان و اطرافيان‌شان همراه است. كنار درد‌دل‌هاي يكي از آنها كه بنشينيد، دشواري‌هاي يك مبتلا به آلزايمر را بيشتر درك خواهيد كرد.
- مجموعه درماني براي توانبخشي مبتلايان
معصومه صالحي، مديرعامل انجمن آلزايمر ايران از راه‌اندازي نخستين مجموعه درماني توانبخشي ويژه آلزايمر در منطقه اكباتان تهران خبر مي‌دهد و مي‌گويد: «شهرداري منطقه 5تهران زميني به‌منظور ساخت اين مجموعه اختصاص داده و نهاد رياست‌جمهوري نيز 100ميليون تومان براي ساخت آن اهدا كرده است. مابقي هزينه‌هاي ساخت اين مجموعه را نيزخيرين تأمين خواهند كرد. در اين مجموعه درمانگاه شبانه‌روزي، مركز توانبخشي، مركز تحقيقات و مركز اطلاع‌رساني ويژه آلزايمر داير مي‌شود. اميدواريم در سال آينده درمانگاه شبانه‌روزي اين مجموعه به بهره‌برداري برسد.»