فناوري نانو فراتر از اينها، دارد با سرعت جاي خود را در دل صنعت باز مي‌كند؛ يك نمونه‌اش توليد دستگاه الكتروريسي(دستگاه توليد‌كننده نانوالياف) است كه مهندس نادر نادري و همكارانش ساختند و توانستند به واسطه آن، جايزه معتبر علمي خوارزمي را هم دريافت كنند. ابتكاري كه مي‌تواند دنياي فيلترهواي خودروها تا چسب زخم‌هاي ساده را متحول كند. نكته‌هاي كاربردي و توليدي اين مهندس نانو را از دست ندهيد؛ شايد شما هم جذب اين رشته شديد و سراغ درآوردن نان از نانو رفتيد.
- كاربردهاي نانوالياف چيست؟
براساس استاندارد جهاني به الياف زير 100نانومتر، يعني اليافي كه قطر آنها يك ده‌هزارم ميلي‌متر باشد، الياف نانو گفته مي‌شود. جداي از اين تعريف علمي، دانستن كاربردهاي نانوالياف براي ما مهم است؛ كاربردهايي بسيار متنوع!
يكي از كاربردهاي ساده نانو الياف، «پدهاي زخم» يا همان چسب زخم است. مشكل زخم‌پوش‌هاي فعلي اين است كه بخار آب را از خودشان عبور نمي‌دهند، به همين دليل باعث نفوذ رطوبت به سطح زخم شده و روند درمان را كند مي‌كنند. با استفاده از فناوري نانو، مي‌توان در همين چسب زخم ساده، امكان عبور آسان بخار آب را مهيا كرد و همزمان، امكان عبور ويروس‌ها و باكتري‌ها را به حداقل رساند، به اين ترتيب، زخم خشك مانده و درنتيجه روند بهبودي تسريع مي‌شود. مزيت ديگر نانو در اين است كه مي‌توان داروها را روي نانوالياف قرار داد تا سرعت بهبودي، بسيار بيشتر شود. يك آزمايش ساده ما نشان داد كه مدت زمان لازم براي التيام زخم‌هاي سوختگي را مي‌توان از 14به 9روز كاهش داد.
در حوزه پزشكي، با استفاده از نانوالياف مي‌توان براي آزاد شدن تدريجي دارو استفاده كرد. برخي از داروها نياز دارند پس از ورود به بدن و با فاصله، فعال شوند. اگر آنها را با پوشش نانوالياف به بدن بيمار وارد كنيم، موادشان به‌صورت منظم و آرام رها شده و اثرگذاري بيشتري پيدا مي‌كند. با تكنولوژي نانو، حتي رگ مصنوعي مي‌شود ساخت كه با چندين بار ورود و خروج سرنگ، دچار پارگي نشود و بيماران دياليزي را از مشكل از بين رفتن رگ، رها كند.
در حوزه خودروسازي، نانوالياف‌ها صنعت ساخت فيلترهاي خودرو را متحول مي‌كنند. در حال حاضر بهترين فيلترهاي روغن يا هوا، به‌صورت ميكرو است؛ يعني فيلترها، ذرات كوچك‌تر از ميكرومتر را عبور مي‌دهند. هرچقدر ذرات بيشتري وارد موتور خودرو شود، آسيب بيشتر شده و فيلتر هم سريع‌تر خاصيت خود را از دست مي‌دهد. در نانوالياف‌ها با قيمت 30درصد بالاتر، مي‌توان فيلترهايي توليد كرد كه چندين برابر، طول عمرشان افزايش پيدا كند و ذرات ده‌ها برابر ريزتر را هم به موتور راه ندهند.
- تجاري‌سازي محصولات چگونه است؟
خيلي از موارد كاربرد نانوالياف‌ها، با توليد و حضور در بازار، فاصله زيادي دارد و فعلا در مرحله كار‌هاي آزمايشگاهي است. نه در كشور ما كه در كشورهاي پيشرفته اين حوزه هم بسياري از كاربردهاي نانو، در حد تحقيقات اوليه است، به همين‌خاطر فعلا در مرحله توليد دستگاه‌هاي الكتروريسي هستيم كه بتواند به اشكال مختلف، نانوالياف توليد كند. هدف ما اين بود كه وارد بازاري شويم كه زودبازده و نزديك باشد، به همين‌خاطر به توليد دستگاه‌هاي صنعتي و فروش آن به صنايع مختلف ازجمله فيلترسازي رو آورديم. حالا، توليد فيلترهاي خودرو و فيلترهاي نيروگاهي، 4سالي مي‌شود كه به مرحله بازار هم رسيده است.
تجربه ناموفق: ما توانستيم دقيقا مانند همتاي اروپايي، فيلتر هواي خودروهاي سبك و سواري توليد كنيم؛ فيلترهايي كه 2 تا 4برابر كارايي بيشتر داشتند و فقط 30درصد گران‌تر بودند اما مشكل اصلي ما مشتري بود. راننده‌هاي معمولي كه دغدغه فيلتر هوا ندارند و هر چه تعويض روغني‌ها و سرويس‌كارها بگويند را انتخاب مي‌كنند. آنها هم اصولا سختگيري خاصي در حوزه فيلتر ندارند و ترجيح مي‌دهند جنس ارزان بگيرند. تعويض زودهنگام فيلتر هم دغدغه هيچ راننده‌اي نيست. در دوراني كه مردم هنوز با پيچ گوشتي فيلترها را سوراخ مي‌كردند تا گرفتگي‌هايش از بين برود- كه عملا باعث از بين رفتن كارايي فيلتر مي‌شود- صحبت از فيلتر نانو كه دوره زماني استفاده‌اش چندين برابر مي‌شود، بيشتر شبيه يك شوخي است! وقتي مي‌خواستيم با يكي از شركت‌هاي خودروسازي بزرگ كشور وارد مذاكره شويم تا فيلترهاي باكيفيت نانو را جايگزين فيلترهاي فعلي كنند، اوضاع دراماتيك‌تر شد چون آن شركت خودروساز با يك شركت فيلترساز درجه 2 و 3 قرارداد داشت و نمي‌خواست آن را تغيير دهد. با يكي از شركت‌هاي فيلترساز هم كه صحبت كرديم مشكلي وجود نداشت، فقط مدير آن شركت مي‌گفت: «عمر 2 برابر يعني توليد نصف و اين برابر با اخراج نصف كارگرهاي شركت است، پس امكان همكاري وجود ندارد!»
تجربه موفق يك: بعد از عدم‌موفقيت در ورود به توليد فيلتر خودروهاي سبك، سراغ فيلترهاي نيروگاهي رفتيم. آنجا به ما فشار آوردند كه آزمايشهاي سنگين درجه يك بين‌المللي را بگذرانيم. ما هم نه‌تنها استانداردهاي مدنظر دوستان را با موفقيت پشت سرگذاشتيم كه توانستيم از پس آزمايشهاي روز دنيا سربلند بيرون آمده و برگه تأييد را پيش روي شركت فيلترسازي طرف قرارداد بگذاريم. وقتي توانستيم شركت فيلترساز را قانع كنيم، نوبت دفاع مقابل مديران نيروگاه‌ها بود. مدير يكي از نيروگاه‌ها مي‌گفت من بدون دردسر دارم جنس مطمئن از بهترين كشورهاي دنيا مي‌خرم و تا به حال هم مشكل نداشتم. به‌طور كلي اعتماد به ما وجود نداشت. بعد از 2سال تلاش و جلسات مستمر با مسئولان توانير، نيروگاه‌هاي بندرعباس و كرمان پذيرفتند كه از فيلترهاي نانوالياف توليد داخل استفاده كنند. البته اين اعتماد بعد از 2سال كامل شد تا جايي كه عوامل نيروگاه به شركت طرف قرارداد كه فيلترها را توليد مي‌كرد نامه زدند كه تا به حال با افت كارايي فيلتر مواجه نشده‌ايم و دست‌تان درد نكند! بعد از اين ماجرا، ما توانستيم با اعتماد به‌نفس بهتري، سراغ فيلتر هواي خودروهاي سنگين برويم. شركت فيلترسازي كه با ما قرارداد داشت، بعد از اينكه نتيجه استفاده از فيلتر نانوالياف را روي خودروي خود شركت ديد، پذيرفت كه آن را جايگزين فيلترهاي گران‌قيمت آلماني كند.
تجربه موفق2: يكي از دغدغه‌هاي ما جايگزيني ماسك‌هاي بي‌كيفيت فعلي با ماسك‌هاي نانوالياف است. با اعضاي شركت، حدود 20مدل مختلف ماسك موجود در داروخانه‌ها را خريداري كرديم؛ ماسك‌هايي كه حتي بعضي از آنها به جاي استاندارد سه‌لايه، دولايه معمولي داشتند و در مقابل معمولي‌ترين ذرات گردوغبار هم محافظتي انجام نمي‌دادند. فارغ از اين مسئله، ميزان محافظت از ذرات ريز در اين ماسك‌ها تقريبا صفر درصد بود. در برابر ذرات ميكرو هم كمتر از 50درصد محافظت وجود داشت. كسي هم كه ماسك زده، فكر مي‌كند كه الان بايد بيشتر و عميق‌تر نفس بكشد، در نتيجه استفاده از ماسك تأثير معكوس مي‌گذارد! بعد از اين اتفاق بود كه ماسك‌هاي نانوالياف با ضريب محافظت حدود 98درصد توليد شد؛ ماسك‌هايي كه نتايج مثبت از وزارت بهداشت و استاندارد را هم داشت اما باز هم براي ورود به بازار دچار مشكل شد! ماسك‌هاي بي‌كيفيت دولايه با قيمت حدود 300تومان در داروخانه‌ها به فروش مي‌رسد و ما ماسك‌هاي نانو را كمتر از 700تومان نمي‌توانستيم وارد بازار كنيم. به اين ترتيب فروش از درگاه داروخانه تقريبا منتفي شد. البته اين پايان راه توليد ماسك نبود. هلال احمر بعد از 2 سال راضي به استفاده از ماسك‌هاي نانو شد. سال گذشته هلال احمر با توزيع اين ماسك‌ها در شهر اهواز كه به واسطه گردوخاك‌ها دچار مشكل بود، همكاري با ما را آغاز كرد. حتي قرار بود براي حجاج هم بفرستيم اما به‌خاطر طولاني شدن روند گرفتن مجوز، ماسك‌ها نرسيد.
- به راحتي چسب زخم توليد كنيد!
شركت‌هاي كوچك مي‌توانند با سرمايه كم وارد حوزه توليد زخم‌پوش يا همان چسب زخم بشوند. توليد اين محصول، مخصوصا از جنس نانوالياف، نه مكان بزرگي مي‌خواهد و نه سرمايه زيادي! هر چسب زخم يك سانتي‌متر بيشتر نياز به نانوالياف ندارد. يك شركت دانش‌بنيان مي‌تواند به‌راحتي وام‌هايي دريافت كند و با سرمايه حدود 200ميليون تومان، در يك دفتر كوچك 50-40متري كار توليد زخم‌پوش را آغاز كند. خود ما هم قبل از رسيدن به جايگاه فعلي، يك وام 46ميليون توماني را سال 87 دريافت كرديم و توانستيم با استفاده از آن، يك دستگاه كوچك بسازيم، بعضي آزمايشهاي اوليه را انجام بدهيم و با فروش اين دستگاه‌ها، سرمايه بيشتري پيدا كنيم.
- محصول نه، دانش خود را بفروشيد!
سال‌هاست كه با شركت‌هاي مختلفي از كشور مالزي همكاري داريم. ابتدا دستگاه‌هاي كوچك مي‌فروختند و يك سالي مي‌شود كه تصميم گرفته‌اند «دانش» خود را بفروشند. البته ما هم ماه گذشته موفق شديم يكي از پَتِنت‌هاي شركت را (دستگاه آزمايشي الكتروريسي) به مبلغ حدود يك ميليارد تومان به يك شركت مالزيايي بفروشيم. البته اين فروش دانش، مطلقا جلوي استفاده داخلي را نمي‌گيرد. اين كار مثل فروش ليسانس شركت است. ما مي‌توانيم بخشي از دانش خودمان را به‌صورت ليسانس به كشورهاي ديگر بفروشيم. البته اين اتفاق به همين راحتي نبود؛ به پاكستان، مالزي، مكزيك و چند كشور مي‌خواستيم محصولات خودمان را بفروشيم به واسطه تحريم‌ها و عدم‌امكان تبادل پول، به مشكلات زيادي برخورديم. بعضي كشورها اصلا به ما اعتماد نداشتند و كساني به‌خاطر دردسرها قيد همكاري با ما را زدند و با كساني هم كه همكاري مي‌كنيم، در حوزه ارسال تجهيزات، خدمات پس از فروش و... دچار مشكل هستيم. فروش دانش كمك مي‌كند تا اين تحريم‌ها را دور بزنيم و به اسم محصول توليد مالزي، بازار ژاپن و بعضي كشورها را در اختيار بگيريم.