ما سعي كرده‌ايم در اين ويژه‌نامه به همه مواردي كه مورد نياز شماست و ممكن است از قبل به آن موارد فكر نكرده باشيد اشاره كنيم. در هرحال قبل از خواندن اين صفحه با خودتان به اين نتيجه برسيد كه قرار نيست همه‌‌چيز كاملا بر وفق مرادتان باشد و همانطور كه شما فكر مي‌كرده‌ايد و برنامه‌ريزي مي‌كنيد پيش برود؛ ضمن اينكه پيادهروي اربعين حتما مي‌تواند فرصت خوبي براي تغيير رفتارها و تمريني براي صبر و تحمل و سازگاري شما با شرايط باشد. از اين فرصت به‌خوبي استفاده كنيد.
- كجا بمانم؟
اگر انفرادي به اين سفر مي‌رويد و مكاني براي اسكان نداريد، زياد نگران نباشيد. در ايام اربعين، خيلي از ساكنين شهرهاي نجف و كربلا از زائرين پذيرايي مي‌كنند. بعضي از آنها به خيابان‌هاي ورودي شهر مي‌آيند و از مسافران دعوت مي‌كنند به خانه آنها بروند و برخي در خانه‌هايشان را باز مي‌گذارند به نشانه اينكه آمادگي ميزباني از زائرين را دارند. اگر در خانه‌اي را ديديد كه باز است قبل از ورود در بزنيد و سؤال كنيد كه جا براي اسكان شما دارند يا نه. به غيراز خانه‌هاي ساكنين شهرها، حرم‌هاي نجف و كربلا نيز حسينيه و سالن‌هاي بزرگي را در اطراف حرم، مخصوص اسكان زائرين قرار داده‌اند. مي‌توانيد از خادم‌هاي حرم نشاني اين حسينيه‌ها را بگيريد و آنجا ساكن شويد. حسينيه‌هاي ديگري نيز در سطح شهر وجود دارند كه در ايام اربعين به‌صورت رايگان در اختيار زائرين قرار دارند. در طول مسير پيادهروي نيز موكب‌ها و حسينيه‌هاي بين راه براي استراحت زوار است و بابت استفاده از خدمات هيچ مبلغ و هزينه‌اي دريافت نمي‌كنند.
- وسواس نداشته باشيد
اگر تابه‌حال به عتبات رفته باشيد، با اين مسئله مواجه شده‌ايد كه بهداشت در آنجا از ديد ما ايده‌آل نيست. بهداشت فردي را رعايت كنيد تا دچار مشكل نشويد ولي در رعايت نكات بهداشتي وسواس نداشته باشيد. بدانيد در اين سفر ممكن است خيلي از ايده‌آل‌هاي بهداشتي شما محقق نشود پس خود و همسفرانتان را خيلي اذيت نكنيد.
- پاكيزه به زيارت اهل‌بيت برويم
در سال‌هاي قبل گاهي برخي زائران با رانندگان تاكسي مبلغي را طي مي‌كردند ولي بعد از رسيدن به مقصد، نصف يا مقداري از مبلغ ذكر شده را پرداخت مي‌كردند. اين كارها كاملا برخلاف ميزباني مهربانانه و خاص عراقيون است. ضمن آنكه وجهه نامطلوبي نيز از ايراني‌ها بر جا مي‌گذارد و عامل تفرقه و بدبيني نيز مي‌شود. در پاسخ به اين حركت بسياري از تاكسي‌هاي عراقي، در ميانه مسير توقف مي‌كنند و ابتدا هزينه مقرر را از زائرين مي‌گيرند و بعد آنها را به مقصد مي‌رسانند. درصورتي كه با چنين رفتاري از زوار مواجه شديد، خوب است به آنها تذكر دهيد و اگر مي‌توانيد جبران مالي كنيد و حتي اگر اين توان را نداشتيد با رفتار و كلام و حتي ايما و اشاره درصدد جبران اين رفتار برآييد.
- چه پولي ببريم؟
حتما مبلغ مطمئني با خودتان داشته باشيد كه در آنجا با مشكل مواجه نشويد. مخصوصا اگر انفرادي به اين سفر رفته‌ايد علاوه بر مبالغي كه براي رفت و برگشت و اسكان آنجا درنظر گرفته‌ايد، مبلغ بيشتري را با خود داشته باشيد تا اگر در آنجا مشكلي پيش آمد بتوانيد از آن استفاده كنيد چون آنجا هيچ عابربانكي وجود ندارد كه بتوانيد از آن پول بگيريد و ممكن است كسي را نيز پيدا نكنيد كه به شما قرض دهد. همه مبلغ را در يك جيب يا كيف پولتان نگذاريد و احتمال اين را بدهيد كه ممكن است كيف‌تان را گم كنيد.
- بخوريد و بياشاميد ولي اسراف نكنيد
در تمام طول مسير پيادهروي و ساعات شبانه‌روز موكب‌ها از زائرين پذيرايي مي‌كنند. غير از زمان صبحانه، ناهار و شام، در تمامي ساعات از شما با ميوه‌ها، شيريني‌ها و مواد غذايي مختلف پذيرايي مي‌شود. بعضي از نذري‌هايي كه داده مي‌شود ممكن است با ذائقه و طبع شما سازگار نباشد، قرار نيست همه نذري‌ها و خوراكي‌هاي مسير را امتحان كنيد و بخوريد، پس سراغ آنها نرويد تا هم دستگاه گوارشتان سالم بماند و هم اسراف نكرده باشيد. پزشكان نيز درهم‌خوري و روي‌هم خوري در اين سفر را به‌شدت نهي مي‌كنند. علاوه بر اين، در اكثر مواقع كه گرسنه نيستيد، مقدار زيادي از نذوراتي كه گرفته‌ايد نخورده باقي‌مي‌ماند و اسراف مي‌شود. در اين مواقع چند نفر با هم يك نذري بگيريد يا باقيمانده آن را در كيف‌تان نگه‌داريد و هروقت گرسنه شديد آن را بخوريد. فراموش نكنيد اسراف حرام است و صورت خوبي ندارد كه در مسير زيارت، كار حرامي انجام دهيد.
- اختلاف‌افكني ممنوع
با توجه به اينكه امسال يك روز اختلاف ميان روز رسمي اعلام شده براي اربعين در ايران و عراق وجود دارد و در عراق روز پنجشنبه اربعين است، بهتر است همانند مراسم حج، طبق اعلام رسمي كشور ميزبان عمل كنيد. البته طبق نظرات علما، از حدود يك هفته مانده به اربعين تا يك هفته پس از آن، فضيلت زيارت اربعين وجود دارد اما همه سعي دارند زيارت را در روز اربعين انجام دهند. پس براي حفظ شأن اين مراسم و به حداكثر رساندن هدف آن از كمترين اختلاف‌افكني و تكروي اجتناب كنيد. اميرمؤمنان علي عليه‌السلام در خطبه 27نهج‌البلاغه نيز مي‌فرمايند: «بر شما باد اجتناب از تفرقه، كه دست خدا با جماعت است.»
- برخي كلمات و اصطلاحات به عربي عراقي
اكثر خدام حرم و همچنين مغازه‌داران اطراف حرم و موكب‌داران بين راه فارسي را تاحدي بلد هستند و مي‌توانيد با آنها صحبت كنيد. ولي ممكن است در موقعيتي قرار بگيريد كه طرف مقابل‌تان هيچ آشنايي با زبان فارسي نداشته باشد، پس بهتر است كمي با زبان عربي آشنا باشيد. اين نكته را بدانيد كه عربي با لهجه عراقي كمي با عربي فصيح كه در كتاب‌ها خوانده‌ايد متفاوت بوده و ممكن است طرف عراقي با تلفظ شما، متوجه منظورتان نشود. شايد تعجب كنيد كه گاهي در كلام آنها حروف «گچ پژ» را هم مي‌شنويد. مي‌توانيد برخي اصطلاحات را روي كاغذ يادداشت كنيد و اگر نتوانستيد با تلفظ صحيح آنها را ادا كنيد، صورت نوشتاري آن را نشان دهيد.
مَفتَهم شِتگول / نمي‌فهمم چي ميگي
عِدكم؟/ داريد؟
عِدكم بَطانيه؟ / پتو داريد؟
ضَيعتُ / گم كردم
رجاءً لاادَفعني / لطفا هل ندهيد
شُوَيَ أعرف عربي / كمي عربي بلدم
هاذا اِشگِد سِعرَه؟ / قيمت اين چقدر است؟
عدكم مكان للنوم؟ / جايي براي خواب داريد؟
تعال / بيا
روح / برو
لِيش؟ / چرا؟
شِنو؟/ چي؟
اشلون؟ / چطور؟
اشلونك؟ / حالت چطوره (براي مذكر)
اشلونچ؟ / حالت چطوره (براي مونث)
طَفْ / خاموش كن
عربانه / گاري، ويلچر، كالسكه
سائق / راننده
باهز/ گران
رخيص / ارزان
كيه / ون
- زائران كوچك
اگر مي‌خواهيد با بچه‌ها پيادهروي اربعين را تجربه كنيد بايد حواستان باشد كه شرايط سفر را با توجه به شرايط كودك خود هماهنگ كنيد. اگر تصميم گرفته‌ايد همراه كودك خردسالتان به اين سفر برويد، بايد تمام جوانب و مشكلاتي كه ممكن است برايتان به‌وجود آيد را قبل از آغاز سفر درنظر بگيريد. شما بايد وسايل بيشتري با خود برداريد تا هم خودتان و هم كودكتان شرايط بهتري داشته باشد. فراموش نكنيد كه بايد صبر و تحملتان را در اين سفر، از قبل بيشتر كنيد و براي بازي با كودكتان زمان و وقت بگذاريد.
اگر كودك شما زير 6 سال سن دارد، حتي اگر طاقت نشستن طولاني در كالسكه را ندارد، آن را با خودتان ببريد. در طول پيادهروي مي‌توانيد وسايلتان را به دسته‌هاي كالسكه آويزان كنيد، پس حتما از سلامت چرخ‌ها و ميله‌هايش مطمئن باشيد. كاور يا روكش باراني كالسكه را نيز حتما ببريد. علاوه بر آن گردوخاك فراواني در برخي نقاط پيادهروي وجود دارد، كاور كالسكه را كامل بكشيد تا كودكتان اذيت نشود. اگر كالسكه خراب شد، نگران نباشيد، در طول مسير افرادي هستند كه صلواتي كالسكه‌تان را روبه‌راه مي‌كنند.
يك پارچه يا چفيه بزرگ نخي به همراه داشته باشيد. روزها مخصوصا نزديك ظهر كه هوا گرم مي‌شود، آن را كمي خيس كنيد و روي كالسكه بيندازيد تا آفتاب و گرما فرزندتان را بي‌تاب و خسته نكند.
حتما چند ماسك بهداشتي همراه خود داشته باشيد. هرچند احتمالا كودكان تحمل نگهداشتن ماسك بر دهان و بيني را بيشتر از 15دقيقه ندارند، ولي زماني كه گردوخاك بلند مي‌شود، همان 15دقيقه نيز سودمند است.
در طول مسير چادرهاي هلال‌احمر وجود دارد ولي براي مواقع اضطراري داشتن كمي دارو كمك‌تان مي‌كند. مثل شربت استامينوفن و سرماخوردگي كودكان يا قطره براي رفع تب يا اسهال، پماد سوختگي هم همراه داشته باشيد.
اگر كودكتان پوشك مي‌شود، به مقدار كافي پوشك برداريد. البته آنجا پوشك پيدا مي‌شود ولي بهتر است پوشكي كه از قبل امتحان كرده‌ايد استفاده كنيد تا از سوختگي يا مشكلات احتمالي جلوگيري كنيد.
اگر فرزندتان راه مي‌رود، حتما علاوه بر كفش، يك دمپايي برايش برداريد. اين سفر طولاني است و فرزندتان اگر تمام راه كفش داشته باشد، اذيت مي‌شود. علاوه بر اين، موقع استفاده از سرويس بهداشتي يا اسكان در موكب‌ها پوشيدن يا درآوردن دمپايي راحت‌تر است.
شب‌ها و سحرها تا حدود ساعت 9 صبح، هوا سرد است. لباس گرم مثل كاپشن، شال گردن، دستكش و كلاه را فراموش نكنيد. حتما يك پتوي كوچك هم برداريد تا وقتي كودكتان در كالسكه است رويش بيندازيد و يا عنوان پوشش از سرما، روي خود كالسكه بيندازيد طوري كه محوطه داخلي كالسكه را بپوشاند. مي‌توانيد يك كيسه آب گرم هم داشته باشيد و با احتياط از آن براي گرم نگه داشتن فضاي داخل كالسكه استفاده كنيد.
درصورتي كه مشكلي مانند بيماري يا كم‌توان شدن براي خودتان يا فرزندتان به‌وجود آمد، به هيچ وجه اصرار به ادامه راه به‌صورت پياده نداشته باشيد. در كنار جاده مي‌توانيد سوار ماشين شويد و در ورودي شهر كربلا منتظر همسفرانتان بمانيد.
اگر كودكتان غذاخور است، حتما قاشق و چنگال كوچكي همراه خود ببريد. يك ظرف غذاي دردار هم برداريد تا اگر در زمان ناهار يا شام، كودكتان ميل به خوردن نداشت، مقداري از غذا را نگه داريد و هرزماني كودكتان گرسنه شد، به او بدهيد.
- خوراكي‌هايي كه خوب است براي كودكتان ببريد
بهتر است براي روزهاي پيادهروي براي كودكتان مقداري خوراكي همراه داشته باشيد. خوراكي‌هاي مختلفي مانند ذرت بو‌داده، آبنبات چوبي، نخودچي كشمش، گندمك و برنجك، چوب‌شور، پاستيل، بيسكوييت‌هاي كوچك كه كم‌حجم هستند تهيه و در بسته‌هاي كوچك تقسيم‌شان كنيد. اين كار باعث مي‌شود در دفعات مختلف به كودكتان، خوراكي‌هاي مختلفي دهيد كه برايش جذابيت دارد و اگر هم كودكي در كنارتان بود، از آن بسته‌ها به او نيز بدهيد. بهتر است كمي سنجد هم داشته باشيد براي زمان‌هايي كه كودكتان اسهال مي‌شود و همچنين كمي برگه زرد آلو يا آلو و انجيرخشك و لواشك براي زمان‌هايي كه دچار يبوست مي‌شود.
يك زيرانداز كوچك داشته باشيد تا زمان‌هايي كه فرزندتان مي‌خواهد غذا يا خوراكي بخورد، زيرش پهن كنيد تا فرش و فضاي موكب كثيف نشود. مي‌توانيد از يك چفيه يا چند تكه سفره يكبار مصرف استفاده كنيد.
در طول مسير پيادهروي ميوه‌هاي مختلفي مثل موز، پرتقال، سيب يا آبميوه به زائران داده مي‌شود. حتما هر روز به كودكانتان ميوه شسته دهيد. بعضي از موكب‌ها هم شير داغ توزيع مي‌كنند و مي‌توانيد از آن به بچه‌ها بدهيد.
- اسباب بازي‌هايي كه خوب است با خود داشته باشيد
مقداري اسباب‌بازي همراه خود داشته باشيد تا فرزندتان با آنها سرگرم باشد. سعي كنيد اسباب‌باز‌ي‌هاي كم‌حجم و سبك با خودتان ببريد. زمان انتخاب اسباب‌بازي اين احتمال را بدهيد كه ممكن است آنها را گم كنيد يا جا بگذاريد، پس چيزي انتخاب كنيد كه با از دست دادنش، زياد ناراحت نشويد.
اگر با كاروان به اين سفر مي‌رويد و مي‌دانيد بچه‌هاي ديگري نيز در كاروان هستند، مي‌توانيد با والدين آنها هماهنگ كنيد تا هرخانواده يك نوع اسباب‌بازي بياورد.
اصولا حل اختلاف بين بچه‌ها درباره اسباب‌بازي، كار سختي است. بهتر است اسباب‌بازي‌اي به همراه داشته باشيد كه بشود چند بچه با هم بازي كنند؛ مثلا بادكنك يا توپ بادي كه هم كم‌حجم است و مي‌توانيد هربار بادش را خالي كنيد و هم چند بچه مي‌توانند با هم بازي كنند. يا مي‌توانيد از بازي‌هاي سنتي مثل لي‌لي‌حوضك يا اتل‌متل‌توتوله كمك بگيريد و خودتان همراه بچه‌ها شويد و لحظاتي آنها را سرگرم كنيد.
كتاب را فراموش نكنيد. مخصوصا اگر كودكتان عادت دارد قبل از خواب برايش كتاب بخوانيد. كتاب‌هايي كه تصاوير زياد و رنگارنگي دارند، براي بچه‌ها جذاب‌تر هستند.
مي‌توانيد يك بسته ني با خودتان داشته باشيد. هم براي نوشيدن مايعات از آنها استفاده كنيد، هم بعضي‌هايشان را براي بازي كودكتان كنار بگذاريد؛ مثلا با قرار دادن ني‌ها كنار هم، برايش تصوير بسازيد.
- اختصاصي آقايان
يك چفيه يا شال حتما به همراه داشته باشيد. در طول پيادهروي هم مي‌توانيد سرتان را با آن ببنديد و هم كمرتان را. اگر با خود كلاه برداشته‌ايد كه چه بهتر. سعي كنيد سر و گوش‌هايتان در مسير پوشيده باشد تا هم در طول روز از آفتاب و نور مستقيم خورشيد در امان باشيد و هم‌زماني كه هوا سرد مي‌شود از سوز و سرما. كمرتان را هم با همان شال يا اگر كمربند طبي داريد، ببنديد. اين كار باعث مي‌شود هم بهتر راه برويد و هم كمردرد نگيريد.
- اختصاصي خانم‌ها
اكثر خانم‌ها در اين سفر پوشش چادر دارند. براي ورود به اماكن متبركه نيز پوشش چادر الزامي است. اگر در ايران چادر به سر نمي‌كنيد فراموش نكنيد يك چادر مشكي با خودتان داشته باشيد.
پوشيه وسيله‌اي است كه اغلب زنان عرب با آن صورت خود را مي‌پوشانند. در اين سفر، مخصوصا زمان پيادهروي اگر پوشيه داشته باشيد، بسيار به كارتان مي‌آيد و علاوه بر حفظ حجاب، صورتتان را در برابر سرما، نور خورشيد و گردوغبار محافظت مي‌كند. پوشيه را در ايران هم مي‌توانيد تهيه كنيد ولي پيدا كردنش در مغازه‌هاي نجف راحت‌تر است. خودتان هم مي‌توانيد يك پارچه مشكي را كمي بزرگ‌تر از صورتتان مستطيل شكل ببريد و به 2 سر آن كش بدوزيد و از آن مانند پوشيه استفاده كنيد.
حواستان به بهداشت فردي‌تان باشد. وسايلي كه فكر مي‌كنيد در اين سفر احتياج‌تان مي‌شود را حتما همراه داشته باشيد؛ از لباس‌هاي نخي تا لوازم بهداشتي.
- اين نكته‌ها را فراموش نكنيد
قرآن، مفاتيح، انواع صوت سخنراني و مداحي‌هايي كه به آن علاقه داريد در موبايل‌تان بريزيد تا در طول پيادهروي بتوانيد به آن گوش دهيد. حتما يك قرآن و مفاتيح كوچك نيز با خود برداريد، زيرا اجازه بردن موبايل به حرم‌ها وجود ندارد و ممكن است به‌خاطر زيادي جمعيت، در خود حرم نيز مفاتيح و كتاب زيارتي پيدا نكنيد.
اگر طي شب، زائراني به موكب آمدند و جاي خواب و استراحت نداشتند، مهربان باشيد و كمي وسايلتان را جمع كنيد تا همگي زائران بتوانند استراحت كنند. در برخي از مناطق مسير كه روستا يا منطقه مسكوني وجود دارد، اهالي آن منطقه شما را دعوت به خانه‌هايشان مي‌كنند تا شب را آنجا بگذرانيد. اكثر اين افراد، غير از مكاني براي خواب، پذيراي شام آن شب و صبحانه فرداي‌تان نيز هستند.
- توصيه‌هاي طب سنتي براي اين سفر
ممكن است در سفر، دچار يبوست شويد، حتما مقداري آلوبخارا و انجيرخشك به همراه داشته باشيد. همچنين مقداري مساوي بادام و شكر را آسياب و پودر كرده و باهم مخلوط كنيد و با خود همراه داشته باشيد. در طول پيادهروي براي جلوگيري از افت قندخون و ضعف، چند قاشق از آن بخوريد. اگر پودر كنجد داشته باشيد، مي‌توانيد به اين مخلوط اضافه كنيد.
براي جلوگيري از سرماخوردگي هر روز يك قرص مولتي‌ويتامين بخوريد و در تمام طول مسير، ماسك روي بيني و دهانتان داشته باشيد. قرص جوشان ويتامين ث نيز مفيد است. اگر علائم سرماخوردگي در بدنتان مشاهده كرديد سريع قرص مكيدني ويتامين ث بخوريد و اگر مي‌توانيد آب نمك قرقره كنيد.
- كدام مرز؟
كدام وسيله نقليه؟
خروج زميني از كشور از طريق 3مرز مهران، شلمچه و چزابه ممكن است. براي رسيدن به مهران، ابتدا بايد به كرمانشاه و ايلام برويد. براي خروج از شلمچه بايد خودتان را به خرمشهر يا آبادان برسانيد و براي خروج از چزابه ابتدا بايد به اهواز برسيد. معمولا مهران شلوغ‌ترين و چزابه خلوت‌ترين مرز براي تردد است.
اگر قصد خروج از مرزهاي زميني را داريد مي‌توانيد از شهرتان با هواپيما يا اتوبوس و قطار يا حتي ماشين شخصي، خودتان را به شهرهاي مرزي برسانيد. شهرهاي كرمانشاه، ايلام، آبادان و اهواز داراي فرودگاه هستند. آبادان، اهواز و خرمشهر قطار هم دارند.
اگر شهرتان فاصله زيادي تا مرز دارد ترجيحا از ماشين شخصي استفاده نكنيد، چون احتمالا بايد آن را در بيابان پارك كنيد و موقع بازگشت هم با خستگي سفر، بايد كيلومترها رانندگي كنيد تا به شهر و خانه‌تان برسيد.
آن سوي مرز، ماشين‌هاي شخصي، ون، اتوبوس و حتي كاميون و تريلي‌هاي زيادي وجود دارد كه شما را به شهرهاي نجف، كربلا، بغداد و كاظمين مي‌برد. بعضي سواري‌ها به‌صورت رايگان شما را تا ترمينال اتوبوس‌ها (گاراژ) مي‌برند تا با خريد بليت، راحت‌تر و مطمئن‌ترسفر كنيد. حتما مبلغ كرايه را قبل از سوار شدن با راننده طي كنيد و با آگاهي سوار شويد.
اگر به‌صورت هوايي وارد كشور عراق شديد، بايد در فرودگاه مبلغ 10دلار به‌عنوان عوارض ورود به كشور عراق پرداخت كنيد تا مهر ورود در گذرنامه شما بخورد. در ترمينال فرودگاه، تاكسي و ون براي شهر نجف وجود دارد. اگر دسته جمعي سفر مي‌كنيد ترجيحا از ون استفاده كنيد تا قيمت كمتري بپردازيد. به راننده بگوييد مي‌خواهيم به حرم امام برويم.
- قابل توجه دانشجوها
دانشجوياني كه فارغ‌التحصيل نشده‌اند و كارت پايان خدمت ندارند چگونه بايد مجوز خروج از مرز بگيرند؟
در قدم اول بايد به دانشگاه محل تحصيلتان برويد و از بخش آموزش دانشكده‌تان نامه اشتغال به تحصيل بگيريد. فراموش نكنيد حتما بگوييد كه نامه را براي نظام‌وظيفه و خروج از كشور مي‌خواهيد تا مدت زمان حدودي سفرتان را در آن قيد كنند.
به سازمان نظام وظيفه برويد. بايد چند فرم از نظام وظيفه بگيريد. فرم‌هايي مربوط به تعهد برگشت به كشور و فرم واريز وديعه. شما براي خروج از كشور، بايد مبلغ 2ميليون تومان در بانك وديعه بگذاريد. اين مبلغ زمان بازگشت‌تان به كشور، به‌حساب شما در بانك قوامين برمي‌گردد. پس در اين بانك حساب باز كنيد.
اگر عضو بسيج دانشجويي هستيد، به سايت يا روابط عمومي اين سازمان مراجعه كنيد و درباره تسهيلات بسيج براي دانشجوياني كه مي‌خواهند به سفر اربعين بروند سؤال كنيد.
پس از واريز وديعه شما بايد 2 كاغذ داشته باشيد؛ يكي فيش واريز پول به‌حساب سازمان نظام وظيفه نزد بانك قوامين، ديگري فرمي كه ممهور به مهر بانك شده و گواهي داده كه اين مبلغ را شما واريز كرده‌ايد.
فرمي كه بانك مهر كرده به همراه نامه اشتغال به تحصيل و كپي دفترچه حساب‌تان و فرم تعهد بازگشت به كشور، همگي را به سازمان نظام وظيفه تحويل دهيد.
اگر گذرنامه نداريد، بعد از طي‌كردن اين مراحل به پليس+10مراجعه و درخواست صدور گذرنامه كنيد. معمولا در اين ايام، گذرنامه‌ها خيلي زودتر از زمان‌هاي ديگر به دست‌تان مي‌رسد.
حتما از اداره گذرنامه يا نظام وظيفه شهرتان، پيگير باشيد كه مجوز خروج از كشور برايتان صادر شده است يا خير؟