يك واردكننده به خبرنگار اين خبرگزاري گفت: شركت‌ها پس از هزينه بالايي كه براي دريافت و نصب اين برچسب‌ها پرداخت مي‌كنند، بايد پيگير فعال‌شدن آنها روي محصولات خود باشند و با اين همه باز هم هر لحظه ممكن است شاهد پاسخ‌هاي نادرست سيستم پشتيبان براي كالاي خود باشند. وزارت بهداشت از سال 1388نصب برچسب روي كالاهاي سلامت‌محور وارداتي را اجباري كرد. در سال 1391براي اجراي بهتر طرح مبارزه با قاچاق، تفاهمنامه‌اي بين وزارت بهداشت، ستاد مبارزه با قاچاق كالا و ارز و وزارت صنعت امضا شد. اين طرح، به دلايلي مثل اجراي ناقص و رواج برچسب تقلبي در بازار نتيجه‌بخش نبود و به گفته عبداللهي، معاون سازمان غذا و دارو، پايان يافتن زمان تصدي دولت قبلي و همزماني اجراي اين طرح با طرح شبنم، ازجمله دلايل توقف آن بود. با اجرا نشدن اين طرح وزارت بهداشت طرح جديدي به نام «طرح شناسه‌گذاري كالا» يا «رهگيري، رديابي و كنترل اصالت» را كه به‌عنوان «برچسب اصالت» شهرت يافته، از يك‌سال قبل اجرايي كرد. در اين طرح براي هر بسته كالا شناسنامه‌اي الكترونيك تهيه مي‌شود تا در هر زمان و مكاني، به‌وسيله يكي از روش‌هاي تلفن همراه، اينترنت، پيامك و تلفن، قابليت استعلام اصالت آن وجود داشته باشد.
- وضعيت قاچاق در كالاهاي سلامت‌محور
كل قاچاق در اقتصاد ايران تا 25ميليارد دلار تخمين زده شده است. رئيس سازمان غذا و دارو تخمين مي‌زند كه حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد بازار دارو، لوازم آرايشي - بهداشتي، مكمل‌ها و تجهيزات پزشكي قاچاق است. به‌گفته ديناروند، كمترين ميزان قاچاق در دارو و بيشترين ميزان در حوزه آرايشي است كه حدود ۵۰ درصد آن قاچاق است و حجم ريالي قاچاق در كل بازار سلامت ۳۰ هزار ميليارد ريال است. وي درباره وضعيت قاچاق در حوزه غذا نيز گفته است: «بازار داخلي غذا تقريبا 4برابر كل حوزه سلامت است كه متأسفانه در آنجا هم شاهد پديده قاچاق هستيم.» البته او در اين زمينه تخميني نمي‌زند.
- كشمكش‌ها در طرح برچسب اصالت كالا
از طرح برچسب اصالت، به‌عنوان يك راهكار تفكيك كالاي اصلي از كالاي تقلبي و قاچاق انتقاداتي شده است و منتقدين اين طرح، آن را در حد يك برچسب مي‌دانند. مناقبي، رئيس مجمع واردات با اشاره به ناكامي طرح برچسب اصالت در مقابله با قاچاق گفت: «500ميليارد تومان صرف طرحي شد كه بعد از ۶ سال در حد يك برچسب باقي مانده و نه‌تنها در مقابله با قاچاق مؤثر نبوده بلكه موجب تطهير قاچاق و اصالت دادن به كالاهاي غيراصيل شده است.»
- انحراف در برچسب‌ها
23شركت فعال در زمينه ارائه خدمات برچسب اصالت داراي مجوز هستند. برخي از اين شركت‌ها در انجام وظايف خود مرتكب تخلف شده‌اند؛ معاون نظارت و برنامه‌ريزي سازمان غذا و دارو نيز در گذشته، با تأييد خطاهاي مشاهده‌شده در اصالت، نسبت به لغو مجوز شركت‌هاي مجري متخلف هشدار داد.
- درخواست توقف طرح
مسعود خوانساري، رئيس اتاق تهران نيز در اواخر آبان در نامه‌اي به رئيس سازمان غذا و دارو با ارائه دلايل ۱۰گانه مانند وجود برچسب‌هاي تقلبي در بازار، تحميل هزينه‌هاي هنگفت براي تأمين‌كنندگان اقلام يادشده، ايجاد تأخير در خدمت‌رساني به مشتريان و بيماران، ايجاد رانت و امكان سوءاستفاده براي شركت‌هاي توليدكننده برچسب و... توقف اجراي طرح نصب برچسب كنترل سلامت و اصالت كالاهاي حوزه سلامت را خواستار شد. اما رئيس انجمن مسئولان فني شركت‌هاي واردكننده گفت: اين طرح، افزايش آگاهي مصرف‌كننده را فراهم مي‌كند و با تشخيص اصل از غيراصل بودن كالا، تقاضاي كالاي قاچاق در بازار خود‌به‌خود كم مي‌شود و در نهايت كاهش قاچاق توسط سودجويان را در پي دارد.
- طرح كنترل اصالت چيست؟
در اين روش رهگيري محصولات در كنار كنترل اصالت انجام مي‌شود و در اين ميان براي محصولات نيازي به برچسب‌زدن نيست و توليدكننده مي‌تواند در مرحله توليد روي جعبه باركد دوبُعدي را چاپ كند. البته توليدكننده مي‌تواند اين باركد را به‌صورت برچسب روي محصولات بچسباند. حُسن اين كار اين است كه كل فرايند مي‌تواند توسط دستگاه‌هاي نظارتي مانند وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو و همينطور خود توليدكننده رهگيري و رديابي شود. مردم مي‌توانند با يك نرم‌افزار در تلفن همراه خود فرآورده‌اي را كه خريداري مي‌كنند، كنترل كرده و از تاريخ انقضا، محل توليد و اصالت آن آگاه شوند. برخي‌ها مي‌توانند برچسب تقلبي را روي محصولات خود بچسبانند؛ اما فراموش نكنيد زماني كه باركد دوبُعدي از طريق نرم‌افزار چك شود، خريدار متوجه خواهد شد كه محصول تقلبي است.
- توزيع داروي قاچاق، بلاي چشم بيماران
اسفند‌ماه سال گذشته، تزريق داروي «آواستين» تقلبي و قاچاق به چشم 16بـيـمار در يـكـي از بيمارستان‌هاي دولتي تهران، سبب آسيب جدي به آنها شد. در حالي اين داروي تقلبي وارد يك بيمارستان دولتي شده بود كه از يك‌ماه قبل برچسب جديد اصالت كالا اجرايي شده بود و عدم‌نظارت و كنترل برچسب دارو، منجر به تزريق داروي تقلبي شد. از سرنوشت مقصران اين تخلف خبري منتشر نشده است.